Ραγδαίες εξελίξεις στον τραπεζικό κλάδο και κατ’ επέκταση στην οικονομία σηματοδοτεί η επιμονή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) να συνεχίσει τη σταδιακή απόσυρση των μέτρων διευκόλυνσης ρευστότητας των πιστωτικών ιδρυμάτων της Ευρωζώνης. Η ΕΚΤ φέρεται αποφασισμένη να θέσει αυστηρές προϋποθέσεις για τη χορήγηση ρευστότητας στις ευρωπαϊκές τράπεζες, ώστε να μειώσουν σταδιακά την εξάρτησή τους από τη Φρανκφούρτη.
Οι ελληνικές τράπεζες είναι οι πρώτες που θα βρεθούν αντιμέτωπες με τους νέους όρους και προϋποθέσεις, αφού είναι οι πλέον εξαρτώμενες από τις διευκολύνσεις ρευστότητας της ΕΚΤ, αφού γι’ αυτές έκλεισε νωρίς η διατραπεζική αγορά, εξαιτίας των οξύτατων δημοσιονομικών προβλημάτων. Εκτιμάται ότι έχουν ήδη δανειστεί από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το ιλιγγιώδες ποσό των 95 δισ. ευρώ, χρησιμοποιώντας ως ενέχυρο κυρίως τίτλους του ελληνικού Δημοσίου και άλλα χρεόγραφα.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Καθημερινής», στο επικαιροποιημένο Μνημόνιο, που συμφωνήθηκε την Παρασκευή, περιελήφθη διάταξη η οποία προβλέπει ότι, για να πάρουν νέες εγγυήσεις από το Δημόσιο, οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να παρουσιάσουν επιχειρησιακό σχέδιο και σχέδιο μεσοπρόθεσμης μείωσης της εξάρτησής τους από την ΕΚΤ. Τα σχέδια θα εγκρίνονται από τη Φρανκφούρτη. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, τα στελέχη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που συμμετέχουν στο κλιμάκιο της τρόικας, εξέφρασαν ισχυρές επιφυλάξεις για τη συγκεκριμένη διάταξη, επειδή εκτιμούν ότι θα οδηγήσει σε περιορισμό της ρευστότητας στην ελληνική οικονομία και θα επιδράσει αρνητικά στην ανάκαμψή της. Ωστόσο, ο εκπρόσωπος της ΕΚΤ, Κλάους Μαζούχ, επέμεινε, επιβάλλοντας τελικά την άποψη της Φρανκφούρτης, ότι έχει έρθει πλέον η ώρα να προβούν σε όλες εκείνες τις κινήσεις που θα τους επιτρέψουν να επανέλθουν σταδιακά στις αγορές.
Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες θα υποχρεωθούν να προχωρήσουν σε:
1. Μέτρα μείωσης του λειτουργικού κόστους. Σύμφωνα με πληροφορίες, την περασμένη Τετάρτη ο διοικητής της ΤτΕ, Γιώργος Προβόπουλος, κατά την τακτική μηνιαία συνάντηση με τους επικεφαλής των μεγάλων ελληνικών τραπεζών τούς ενημέρωσε ότι θα πρέπει να μειώσουν το λειτουργικό κόστος κατά 10%. Αυτό πρακτικά σημαίνει εκτός όλων των άλλων μειώσεις μισθών, κλείσιμο καταστημάτων και αποχώρηση προσωπικού.
2. Πώληση στοιχείων του ενεργητικού, όπως θυγατρικές και ακίνητα. Οπως είπε ο κ. Μαζούχ την Παρασκευή, οι τράπεζες θα πρέπει να απαλλαγούν από μη τραπεζικές δραστηριότητες. Είναι γεγονός ότι οι τράπεζες διαθέτουν σημαντική ακίνητη περιουσία, ενώ κατέχουν ακόμα και μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες: η Εθνική τον Αστέρα Βουλιαγμένης, η Eurobank το King George στο Σύνταγμα και η Alpha Bank το Hilton. Ωστόσο, αυτό που απέφυγε να πει ο κ. Μαζούχ είναι πως εάν αυτό δεν είναι αρκετό (και πιθανότατα δεν θα είναι καθώς οι αποτιμήσεις είναι χαμηλές) θα πιεστούν να πουλήσουν και τραπεζικές θυγατρικές στο εξωτερικό. Είναι δε πιθανότερο να βρεθεί ενδιαφερόμενος για τις δραστηριότητές τους στο εξωτερικό, απ’ ό,τι γι’ αυτές στην Ελλάδα.
3. Συγχωνεύσεις και στρατηγικές συμμαχίες. Σύμφωνα με κορυφαίο παράγοντα του οικονομικού επιτελείου, είναι θέμα λίγων μηνών πλέον για να εκδηλωθούν τέτοιες κινήσεις. Σε αυτή την περίπτωση, οι συγχωνεύσεις δεν θα είναι ανώδυνες όπως αυτές της δεκαετίας του ’90. Θα προϋποθέτουν μείωση καταστημάτων και απολύσεις προσωπικού. Επίσης, δεν είναι δεδομένο ότι θα αφορά κατ’ ανάγκην συμμαχίες μεταξύ ελληνικών ομίλων. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, στις συναντήσεις που είχε η τρόικα με ανώτατα στελέχη τραπεζών την προηγούμενη εβδομάδα εξέφρασε σαφώς την προτίμησή της για συμμαχίες με ξένες τράπεζες, με το επιχείρημα ότι μόνον έτσι θα εισέλθει φρέσκο χρήμα στην ελληνική οικονομία.
Κορυφαίο κυβερνητικό στέλεχος έλεγε ότι είναι πλέον θέμα λίγων μηνών να εκδηλωθούν κινήσεις αναδιάρθρωσης του εγχώριου τραπεζικού συστήματος, καθώς σύντομα οι τράπεζες θα βρεθούν αντιμέτωπες με τους νέους όρους χορήγησης εγγυήσεων από το Δημόσιο. Η τρόικα υπολόγισε ότι φέτος θα χρειαστούν νέες εγγυήσεις ύψους 30 δισ. ευρώ. Η εκτίμηση αυτή ίσως αποδειχθεί συντηρητική καθώς εξαρτάται κατ’ αρχάς από την πορεία των καταθέσεων. Πέρυσι, οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 30 δισ. ευρώ περίπου. Φέτος, εκτιμάται ότι θα μειωθούν κατά 12 – 15 δισ. ευρώ επιπλέον. Επίσης, εξαρτάται από την πιστοληπτική αξιολόγηση του ελληνικού Δημοσίου. Εντός του έτους και με βάση τις αποφάσεις της συνόδου κορυφής για το ευρωπαϊκό σχέδιο διάσωσης και την πορεία υλοποίησης του Μνημονίου, οι διεθνείς οίκοι θα επαναξιολογήσουν την ελληνική οικονομία. Η υποβάθμιση από τη Moody’s και τη Standard & Poor’s κατά μία βαθμίδα δεν θα αποτελέσει έκπληξη, έχει εν πολλοίς προεξοφληθεί από τις αγορές. Αλλά θα έχει ως συνέπεια οι τράπεζες να χρειάζονται μεγαλύτερης αξίας ενέχυρα για να δανειστούν τα ίδια ποσά, ενώ κάποια άλλα χρεόγραφα δεν θα είναι πλέον αποδεκτά από την ΕΚΤ.
Όλα αυτά θα έχουν άμεση επίπτωση στη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των τραπεζών, οι χορηγήσεις θα μειωθούν φέτος κατά 1,5% – 2% σε σχέση με πέρυσι, επιτείνοντας το πρόβλημα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές επιχειρήσεις.
