Η Εύα Σιμάτου, τη φετινή θεατρική σεζόν, ερμηνεύει τον ρόλο της Υβέτ Ποτιέ, στη νέα παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου, «Μάνα Κουράγιο» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, σε σκηνοθεσία του Στάθη Λιβαθινού.
Η παράσταση, που ανεβαίνει στην Κεντρική Σκηνή Τσίλλερ, με την Μπέτυ Αρβανίτη στον πρωταγωνιστικό ρόλο, αποτελεί μία από τις πιο πολυαναμενόμενες της σεζόν, παρουσιάζοντας το κλασικό αριστούργημα του Μπρεχτ με μια ιδιαίτερη και σύγχρονη σκηνοθετική ματιά. Η «Μάνα Κουράγιο» είναι ένα έργο που μιλάει για την ανθρώπινη αντοχή και τις ηθικές συγκρούσεις σε καιρούς πολέμου.
Η Υβέτ Ποτιέ, που ενσαρκώνει η Εύα Σιμάτου είναι μια γυναίκα γεμάτη πάθη, αντιφάσεις και δύναμη. Μια επιζήσασα, μια γυναίκα που επαναπροσδιορίζει την ταυτότητά της ως πόρνη-σύμβολο του Μπρεχτ μέσα στις φλόγες του πολέμου. Ο ρόλος της Υβέτ λειτουργεί ως ένα περίπλοκο σχόλιο για την ανθρώπινη φύση που αγωνίζεται να επιβιώσει μέσα στις εμπόλεμες κοινωνικές συγκρούσεις, εστιάζοντας σε λεπτομέρειες που την κάνουν έναν από τους πιο πολυδιάστατους χαρακτήρες του έργου.
Με αφορμή την παράσταση του Εθνικού, η Εύα Σιμάτου μιλάει στο Newsbeast για τον ρόλο της στο μπρεχτικό αριστούργημα και τη «Μάνα Κουράγιο».
– Ποια είναι η Υβέτ Ποτιέ;
Στο έργο του Μπρεχτ, όπου όλοι «υποκρίνονται» – η Μάνα Κουράγιο ότι είναι μητέρα, οι στρατιώτες ότι είναι γενναίοι, οι ιερείς ότι είναι δίκαιοι– η Υβέτ δεν υποκρίνεται. Ουσιαστικά χρησιμοποιεί το σώμα της μοιραία, για να επιβιώσει, επειδή δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Είναι μια γυναίκα σε έναν κόσμο που δεν της ανήκει. Μια ύπαρξη που αναγκάζεται να προσαρμοστεί, να επινοήσει τον εαυτό της. Το σημαντικό με την Υβέτ σε σχέση με το ποια είναι στ’ αλήθεια, είναι το πώς κινείται μέσα στο χώρο, πώς αλληλεπιδρά με τους άλλους, πώς επιβιώνει.
– Τι είναι αυτό που σας γοητεύει σε εκείνη καθώς την ανακαλύπτετε;
Η Μάνα Κουράγιο διαπραγματεύεται, ελίσσεται, αναβάλλει, σκληραίνει. Η Υβέτ υπάρχει για να ζει και καταφέρνει κάπως να διατηρήσει μια ευαισθησία, παράλληλα με όλους τους μηχανισμούς επιβίωσης που αναπτύσσει και χρησιμοποιεί. Πράγμα που αποκαλύπτεται στο τέλος.
– Υπάρχει κάτι που να σας δυσκολεύει στον συγκεκριμένο ρόλο;
Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι να μην κάνεις τίποτα περιττό. Συχνά, οι ηθοποιοί νιώθουμε την ανάγκη να «γεμίσουμε» το ρόλο. Αλλά στο θέατρο εάν σταθείς πάνω στη σκηνή και ακούσεις πραγματικά, αν επιτρέψεις στο σώμα σου να ανταποκριθεί στο χώρο και στους άλλους ηθοποιούς χωρίς επιτήδευση, έχοντας φυσικά συγκεκριμένη και ενδιαφέρουσα κατεύθυνση, τότε ο ρόλος προκύπτει από μόνος του και γεννιούνται οι στιγμές. Η Υβέτ είναι μια γυναίκα που γνωρίζει πώς να χρησιμοποιεί τις περιστάσεις χωρίς να προσποιείται ότι μπορεί να τις αλλάξει. Αυτή η ισορροπία ανάμεσα στην παθητικότητα και στην ενεργή εκμετάλλευση των συνθηκών είναι δύσκολη σκηνικά.
– Φαντάζομαι σε κάθε ρόλο ψάχνετε κάποια κοινά σημεία με την ηρωίδα που υποδύεστε. Με την Υβέτ βρίσκετε κάποια σύνδεση;
Δεν παίζω την Υβέτ αναζητώντας κοινά σημεία, ούτε την κατανοώ επειδή μπορώ να βρω κάτι από εμένα μέσα της. Δεν χρειάζεται να ρωτήσω «τι έχω κοινό με την Υβέτ» για να την ερμηνεύσω. Απλώς να την αφήσω να εκδηλωθεί μέσα από μένα, να της δώσω χώρο να υπάρξει, να αναπτυχθεί.
– Τι συμβολίζει η «Μάνα κουράγιο» του Μπρεχτ;
Αν προσπαθήσουμε να τη διαβάσουμε ως αλληγορία, χάνουμε την ολότητά της. Αν συμβολίζει κάτι, είναι το αδιέξοδο του ανθρώπου απέναντι στις αναταράξεις της Ιστορίας. Η Μάνα Κουράγιο είναι η κεντρική φιγούρα ενός αδηφάγου συστήματος που τρέφεται από τον ίδιο του τον εαυτό.
– Εσείς ως μητέρα πώς βλέπετε τη «Μάνα»; Είναι υπεύθυνη για τον χαμό των παιδιών της;
Η Μάνα Κουράγιο μέσα στη δίνη του πολέμου παύει να είναι πρωταρχικά μητέρα, είναι έμπορος. Δεν είναι μια μητέρα που έκανε λάθος επιλογές· είναι μια γυναίκα που υπάρχει μέσα σε ένα σύστημα όπου η μητρότητα είναι απλώς μια ακόμη συναλλαγή. Αν σταθούμε και κρίνουμε, απομακρυνόμαστε. Αν αφήσουμε το έργο να μας παρασύρει, τότε νιώθουμε το βάρος των πράξεων χωρίς να ψάχνουμε απλοϊκές ερμηνείες.
– Το κουράγιο τι συμβολίζει για εσάς;
Το κουράγιο είναι η σωματική και ψυχική αντοχή, η συσπείρωση των δυνάμεων κάποιου για να ανταπεξέλθει σε δυσκολίες. Το κουράγιο δεν είναι έννοια, είναι πράξη. Είναι η στιγμή που κάποιος σηκώνεται και κάνει το επόμενο βήμα, ακόμα κι αν ξέρει ότι μπορεί να αποτύχει. Είναι η Μάνα Κουράγιο που συνεχίζει να σέρνει το κάρο της, ακόμα κι όταν δεν έχει πια λόγο να το κάνει. Δεν χρειάζεται να εξηγήσουμε το κουράγιο ως σύμβολο. Απλώς το νιώθουμε, το ακούμε, το αισθανόμαστε ως πράξη.
– Είναι ένα βαθιά αντιπολεμικό έργο το «Μάνα Κουράγιο» και διαχρονικά επίκαιρο, τρομακτικό δεν είναι αυτό; Βλέπετε κάποια χαραμάδα αισιοδοξίας;
Το θέατρο είναι καθρέφτης. Μας δείχνει τον κόσμο όπως είναι, όχι όπως θα θέλαμε ή θα έπρεπε να είναι. Αν υπάρχει κάτι τρομακτικό λοιπόν, είναι η επανάληψη. Η ιστορία έχει συνεχή ροή. Το πρόσωπο του πολέμου είναι δυστυχώς διαχρονικά επίκαιρο. Το έργο παραμένει επίκαιρο επειδή οι άνθρωποι δεν αλλάζουν.
– Τη Μάνα ενσαρκώνει η Μπέτυ Αρβανίτη στα 85 της χρόνια και είναι συγκλονιστική σε έναν απαιτητικό μπρεχτικό ρόλο. Πώς νιώθετε εσείς οι νεότεροι ηθοποιοί της παράστασης παρακολουθώντας την; Είναι η ερμηνεία της και μια εμφατική απάντηση σε εκείνους που θέλουν οι καλλιτέχνες να αποσύρονται όταν μεγαλώνουν;
Το σώμα αλλάζει, η φωνή αλλάζει, αλλά εσωτερική δύναμη ενός πραγματικού καλλιτέχνη παραμένει. Αυτό που εμείς οι νεότεροι ηθοποιοί εισπράττουμε είναι ότι η αδιαμφισβήτητη εμπειρία και η αντοχή σχετίζονται απόλυτα με την εσωτερική δύναμη. Η Μπέττυ Αρβανίτη δεν «απαντά» σε κανέναν. Υπάρχει στη σκηνή και η ύπαρξή της αρκεί. Σημαίνει γνώση, αστείρευτη αγάπη για το θέατρο και ψυχική δύναμη.
– Να σας κάνω μια πιο προσωπική ερώτηση; Πώς είναι να συνεργάζεστε επί σκηνής με την πεθερά σας;
Πάνω στη σκηνή υπάρχει μόνο μια γυναίκα που σέρνει το κάρο της και μια άλλη που στέκεται μπροστά της. Δύο επαγγελματίες ηθοποιοί, αλληλέγγυοι, που συνεργάζονται με στόχο το κατά το δυνατόν άριστο αποτέλεσμα.
Λίγα λόγια για το έργο
Το έργο ακολουθεί την τυχοδιώκτρια Άννα Φίρλινγκ –γνωστή στα πεδία των μαχών ως Μάνα Κουράγιο– στον αγώνα της για επιβίωση. Μια αδίστακτη γυρολόγος, που πουλά αγαθά στους στρατιώτες, ενώ μάταια προσπαθεί να προστατεύσει από την καταστροφική δίνη του πολέμου, τα τρία της παιδιά: τον μεγάλο της γιο Άιλιφ, τον μικρότερο Έμενταλ και τη μουγκή της κόρη Κατρίν. Για τη δαιμόνια αυτή γυναίκα, το κέρδος θα έρχεται πάντα πάνω και από την οικογενειακή της ευτυχία. Κι ας πληρώνει το υψηλότερο τίμημα: την τραγική απώλεια των ίδιων της των παιδιών, αλλά και τη θυσία κάθε αξίας, που τα πλάσματα αυτά αντιπροσωπεύουν: το θάρρος, την τιμιότητα, την ειλικρίνεια. Σε καιρό πολέμου κάθε έννοια ηθικής και δικαίου καταστρατηγείται. Ή μήπως όχι μόνο τότε;
Μετάφραση-στίχοι: Γιώργος Δεπάστας
Σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθινός
Μουσική: Θοδωρής Αμπαζής
Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Νίκος Αλεξίου, Μπέτυ Αρβανίτη, Αντώνης Γιαννακός,
Γιάννης Δενδρινός, Πάνος Καμμένος, Φώτης Κουτρουβίδης, Πάρης Λεόντιος, Άννα Μάγκου, Βασίλης Ντάρμας, Βασίλης Παπαδημητρίου, Άγγελος Παππάς, Αντώνης Παρχαρίδης, Ιάκωβος Παυλόπουλος, Θεοδοσία Σαββάκη, Εύα Σιμάτου, Ιωάννης Σύριος, Χρήστος Σωνάκης, Βασίλης Τσαλίκης, Σταμάτης Φακορέλλης
Προπώληση: ticketservices.gr
Εθνικό Θέατρο Κτίριο Τσίλλερ Κεντρική Σκηνή – Αγ. Κωνσταντίνου 22-24 (Ομόνοια)
