Κινηματογραφικό αφιέρωμα στα «επίμονα ταλέντα»

Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος και το exile room, διοργανώνουν εβδομάδα με δέκα πολυβραβευμένα ντοκιμαντέρ που επιχειρούν να καταγράψουν τη φύση του ταλέντου και της καλλιτεχνικής έκφρασης, όπως μαρτυρά ο τίτλος του αφιερώματος «Art and Docs: Επίμονα ταλέντα», από τις 5 Φεβρουαρίου έως 11 Φεβρουαρίου.

Η σκηνοθετική κάμερα προσπαθεί κάθε φορά να συνθέσει, μέσα σε ευρύχωρα στούντιο ή μικροσκοπικά ατελιέ καλλιτεχνών, τη σκέψη, την ψυχολογία, την έμπνευση, τη δράση, το πορτρέτο, τελικά, αντισυμβατικών καλλιτεχνών. Από τον Πάμπλο Πικάσο έως τις απόκρυφες συνήθειες μιας μυστηριώδους φωτογράφου.

Γιατί εκτός από τις από ταινίες πρόσφατης παραγωγής, θα προβληθεί το κλασικό και σπάνιο ντοκιμαντέρ «Στο Μυστήριο του Πικάσο» (Le Mystère Picasso, 1956) του Γάλλου μετρ του σασπένς Ανρί-Ζορζ Κλουζό, όπως επίσης και το εμβληματικό ντοκιμαντέρ της δεκαετίας του ’90 Crumb (1994, ΗΠΑ) του Τέρι Ζούιγκοφ, ένα ιδιαιτέρως προσωπικό πορτρέτο του αμφιλεγόμενου και πρωτοπόρου underground κομίστα Ρόμπερτ Κραμπ και της εκκεντρικής οικογένειάς του.

Όλες οι προβολές του αφιερώματος θα γίνουν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος.

Πρόκειται για την όγδοη εκδήλωση που διοργανώνει η Ταινιοθήκη, στο πλαίσιο της πράξης «Η Κινηματογραφοφιλία στη Νέα Εποχή» του ΕΣΠΑ 2007-2013.

Οι διοργανωτές, στο πλαίσιο του αφιερώματος, καλούν μια σειρά από έλληνες καλλιτέχνες και επαγγελματίες από τον χώρο των τεχνών που θα «υιοθετήσουν» τις ταινίες, προλογίζοντας και παρουσιάζοντας την προσωπικότητα στην οποία είναι βασισμένη η κάθε μία, και εξηγώντας γιατί αγαπούν τη δουλειά του εκάστοτε δημιουργού.

Στόχος είναι «να αποδείξουμε», λένε οι διοργανωτές, «ότι τα ντοκιμαντέρ μπορούν να είναι εξίσου συναρπαστικά με τις προσωπικότητες που απαθανατίζουν, ξεπερνώντας τους περιορισμούς ενός συμβατικού πορτρέτου και εμπνέοντας τον θεατή να εξερευνήσει τα όρια της καλλιτεχνικής έκφρασης.

Η εκδήλωση θα συμπληρωθεί με την παρουσία της σκηνοθέτιδας Σόφι Φάινς, αδελφής των διάσημων ηθοποιών Ρέιφ και Τζόσεφ Φάινς και δημιουργού των επιτυχημένων ντοκιμαντέρ The Pervert’s Guide to Cinema (2006) και The Pervert’s Guide to Ideology (2012), με πρωταγωνιστή το φιλόσοφο Σλάβοϊ Ζίζεκ.

Η αναγνωρισμένη κινηματογραφίστρια όχι μόνο θα παρουσιάσει την ταινία της, «Χορταριασμένες Πόλεις (Over Your Cities Grass Will Grow, 2010, Αγγλία/Γαλλία/Ολλανδία) για το γερμανό εικαστικό Άνσελμ Κίφερ και τα μνημειωδών διαστάσεων έργα του, αλλά θα διδάξει και ένα masterclass (στο Exile Room) πάνω στη σύζευξη εικαστικής δημιουργίας και ντοκιμαντέρ, καθώς και στον ρόλο της γυναίκας στον χώρο του non-fiction κινηματογράφου.

Οι ταινίες του αφιερώματος

Υποψήφια για Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ το 2014 και τιμημένη, μεταξύ άλλων, με το βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ του Σάντανς, η ταινία «Η Ωραία κι ο Πυγμάχος» (Cutie and the Boxer, 2013, ΗΠΑ) καταγράφει την ταραχώδη σχέση και τον αναπόφευκτο ανταγωνισμό ανάμεσα σε ένα ζευγάρι ιαπώνων καλλιτεχνών, τον Ουσίο και τη Νορίκο Σινοχάρα. Ρίχνοντας φως σε σαράντα χρόνια χαοτικού γαμήλιου βίου, με αφετηρία τη Νέα Υόρκη των ’70s, και σε μια ολόκληρη ζωή αφιερωμένη στην τέχνη, το φιλμ του Ζάκαρι Χάιντσερλινγκ είναι ένας ύμνος στην αγάπη, τη θυσία και την ατέρμονη αναζήτηση της προσωπικής έκφρασης.

Σαν ένα μυθιστόρημα μυστηρίου ξετυλίγεται το «Ανακαλύπτοντας τη Βίβιαν Μάιερ» (Finding Vivian Maier, 2013, ΗΠΑ) των Τζον Μαλούφ και Τσάρλι Σίσκελ, που βρίσκεται ανάμεσα στις φιναλίστ ταινίες για τις οσκαρικές υποψηφιότητες καλύτερου ντοκιμαντέρ του 2015. Αντικείμενό του η αινιγματική γυναίκα του τίτλου, μία άσημη και μυστικοπαθής Νεοϋορκέζα γκουβερνάντα, της οποίας το εκπληκτικό έργο (που περιλαμβάνει πάνω από 100.000 αρνητικά) ανακαλύφθηκε σχεδόν τυχαία μετά τον θάνατό της, μετατρέποντάς την σε μια από τις σημαντικότερες street photographers όλων των εποχών και συνθέτοντας ένα μοναδικό πορτρέτο της Αμερικής του 20ού αιώνα.

Ένα άλλο μεγάλο μυστήριο επιχειρεί να διαλευκάνει «Ο Τιμ και ο Βερμέρ του» (Tim’s Vermeer, 2013, ΗΠΑ) του Τέλερ: εκείνο της εκπληκτικής ικανότητας του Γιοχάνες Βερμέρ να αναπαράγει εικόνες με σχεδόν φωτορεαλιστική πιστότητα. Ο Τιμ Τζένισον, ένας Τεξανός εφευρέτης, αποφασίζει να ξεσκεπάσει τα μυστικά του μεγάλου Ολλανδού ζωγράφου του 17ου αιώνα και εμείς γινόμαστε συνταξιδιώτες του σε μια εμμονική αναζήτηση, που κράτησε πάνω από πέντε χρόνια, με αποτέλεσμα ένα από τα πιο απολαυστικά ντοκιμαντέρ των τελευταίων ετών.

Για κάποιους είναι ο σημαντικότερος αμερικανός ντοκιμαντερίστας. Κάτοχος δεκάδων βραβείων, ο Φρέντερικ Γουάισμαν (Titicut Follies, Domestic Violence) στρέφει αυτή τη φορά την κάμερά του στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου και εισβάλλει στα άδυτα ενός από τα σημαντικότερα μουσεία στον κόσμο. Αδιανόητα διεισδυτική και εξονυχιστική, η τελευταία του ταινία «Εθνική Πινακοθήκη» (National Gallery, 2014, ΗΠΑ/Γαλλία/Αγγλία), συλλαμβάνει με τον φακό ανορθόδοξες ξεναγήσεις, φιλόδοξους curators (επιμελητές), γραφειοκρατικούς κυκεώνες, επίπονες συντηρήσεις έργων τέχνης και μια παρέλαση αριστουργημάτων της ζωγραφικής όπως δεν τα έχετε ξαναδεί, για να συνθέσει μια σφαιρική και άκρως αποκαλυπτική σπουδή πάνω στη λειτουργία και τον ρόλο των μουσείων, την αξία της τέχνης, αλλά και τους πολλαπλούς τρόπους ερμηνείας της. Ένα επικό ντοκιμαντέρ που έκανε πρεμιέρα στο τελευταίο Φεστιβάλ Καννών, απέσπασε διθυραμβικές κριτικές όπου κι αν προβλήθηκε και βρέθηκε σε πολλές λίστες με τις καλύτερες ταινίες του 2014.

Τέλος, στο πρωτότυπο αυτό αφιέρωμα με τα «επίμονα ταλέντα» το κοινό ανακαλύπτει επίσης τον Βραζιλιάνο εικαστικό Βικ Μουνίς στο «Άγονη Γη» (Waste Land) της Λούσι Γουόκερ (2010, Βραζιλία/Αγγλία), τον Γάλλο εικονογράφο και συγγραφέα Τόμι Άνγκερερ στο «Ο Φευγάτος Κύριος Άνγκερερ» (Far Out Isn’t Far Enough: The Tomi Ungerer Story) του Μπραντ Μπέρνσταϊν (2012, ΗΠΑ), και τον πρωτοπόρο Αμερικανό κινηματογραφιστή, φωτογράφο και περφόρμερ Τζακ Σμιθ στο ντοκιμαντέρ «Ο Τζακ Σμιθ και η Καταστροφή της Ατλαντίδας» (Jack Smith and the Destruction of Atlantis) της Μέρι Τζόρνταν (2006, ΗΠΑ).