Ήταν 29 Δεκεμβρίου του 1986, όταν ο Αντρέι Ταρκόφσκι πέθανε νικημένος από τον καρκίνο σε ηλικία μόλις 54 ετών, αφήνοντας πίσω του μία ανεκτίμητη κινηματογραφική και πνευματική κληρονομιά. Ανάμεσα στα λίγα έργα του – μόλις οκτώ στον αριθμό – είναι και η «Θυσία» η τελευταία ταινία του, που κυκλοφόρησε λίγους μήνες πριν τον θάνατό του.

Πρόκειται για την πρώτη ταινία που μιλάει για τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο και χωρίς αμφιβολία, αποτελεί την πνευματική κληρονομιά του ρώσου ποιητή της Έβδομης Τέχνης, όπως τον αποκαλούσαν, όχι μόνο στον παγκόσμιο κινηματογράφο, αλλά και σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Η ιδέα για την «Θυσία» γεννήθηκε σύμφωνα με τον ίδιο τον Ταρκόφσκι πριν τη «Νοσταλγία». Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στο νησί Γκότλαντ της Σουηδίας, ενώ τον πρωταγωνιστικό ρόλο ανέλαβε ο Έρλαντ Γιόζεφσον και τη διεύθυνση φωτογραφίας ο Σβεν Νίκβιστ, δύο από τους σταθερούς συνεργάτες του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν.

Αν και όσο γυριζόταν η ταινία, ο ρώσος δημιουργός γνώριζε ότι σύντομα θα πεθάνει, δεν παραιτήθηκε από την ολοκλήρωσή της. Γατί η ιδέα της θυσίας τον βασάνιζε χρόνια. «Κεντρική ιδέα ήταν η μοίρα ενός άντρα, άρρωστου από καρκίνο, του Αλεξάντερ. Ο άνθρωπος αυτός λυτρώνεται από τα πάθη του προσφέροντας μια θυσία. Από τότε που, νέος ακόμα, έγραψα εκείνη την πρώτη εκδοχή, η ιδέα της θυσίας με απασχολούσε ξανά και ξανά. Μπορώ να πω ότι έγινε μέρος της ίδιας μου της ύπαρξης», έχει αναφέρει ο ίδιος ο σκηνοθέτης.

Η «Θυσία» απέσπασε το Μέγα Ειδικό Βραβείο Κριτικών στο Φεστιβάλ των Καννών το 1986, ενώ μέχρι και σήμερα οι κριτικές είναι αποθεωτικές για το αριστούργημα του Αντρέι Ταρκόφσκι. «Ένα επικό όραμα… Πνευματική δεξιοτεχνία… Το έργο μιας ιδιοφυΐας» γράφουν οι The Times.

«Mια απεικόνιση της δύναμης της πίστης και της αυτοθυσίας. Μια μελέτη της τρέλας και της αυταπάτης της ανθρωπότητας» αναφέρει η The Guardian για την ταινία. Άλλωστε, μην ξεχνάμε πως ο ρώσος σκηνοθέτης ήταν ένα βαθιά θρησκευόμενο άτομο και όπως ο ίδιος είχε παραδεχτεί για την τελευταία του ταινία: «ως θρησκευόμενο άνθρωπο μ’ ενδιαφέρει κυρίως εκείνος που είναι ικανός να προσφέρει τον εαυτό του σαν θυσία, είτε για χάρη κάποιου ανώτερου ιδανικού είτε για να εξασφαλίσει την προσωπική του σωτηρία είτε και για τους δύο λόγους ταυτοχρόνως».

Λίγα λόγια για την υπόθεση

Τα γενέθλια του Αλεξάντερ διακόπτονται από την είδηση πως ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος έχει μόλις ξεκινήσει και η ανθρωπότητα βρίσκεται λίγο πριν τον ολοκληρωτικό αφανισμό της. Aν και άθεος, ο Αλεξάντερ θα προσφέρει στο Θεό την οικογένεια του, το σπίτι του ακόμη και τον μικρό του γιο προκειμένου να σωθεί ο κόσμος.

Τα γενέθλια του Αλεξάντερ, ενός δημοσιογράφου, συγγραφέα και κριτικού θεάτρου και λογοτεχνίας που ζει με την οικογένειά του σ’ ένα σπίτι στη μέση του πουθενά σημαδεύονται από την είδηση πως επίκειται πυρηνικός πόλεμος. Εκείνος κυριευμένος από τον φόβο προσεύχεται για πρώτη φορά στη ζωή του και υπόσχεται στον Θεό ότι θα θυσιάσει ό,τι είναι πολύτιμο γι’ αυτόν προκειμένου να σωθεί η ανθρωπότητα από την ολοκληρωτική αυτή καταστροφή.

Όταν ξυπνάει την επόμενη μέρα, συνειδητοποιεί ότι όλα είναι όπως πριν. Ο Θεός έχει δεχτεί την προσφορά του και εκείνος τηρώντας την υπόσχεσή του πραγματοποιεί τη θυσία του. Καίει το σπίτι του, εγκαταλείπει την οικογένειά του, στερείται το παιδί του και βυθίζεται στη σιωπή και την τρέλα.

Πληροφορίες

Σκηνοθεσία: Αντρέι Ταρκόφσκι
Σενάριο: Αντρέι Ταρκόφσκι
Μουσική: Johann Sebastian Bach
Πρωταγωνιστούν: Erland Josephson, Susan Fleetwood, Valerie Mairesse, Allan Edwall, Gudrun Gisladottir, Sven Wollter, Filippa Franzen, Tommy Kjellqvist κ.α.
Διάρκεια: 145΄έγχρωμη
Διανομή για Ελλάδα: New Star

Κυκλοφορεί από 1 Αυγούστου στους κινηματογράφους