Τα 100 βιβλία που πρέπει να έχεις διαβάσει πριν πεθάνεις

«Γεννήθηκα στη Βομβάη… μια φορά κι έναν καιρό. Όχι, δεν γίνεται, δεν μπορώ να αποφύγω την ημερομηνία, γεννήθηκα στο Μαιευτήριο Νάρλικαρ, στις 15 Αυγούστου του 1947. Και τι ώρα; Γιατί και η ώρα επίσης παίζει ρόλο. Εντάξει λοιπόν: τη νύχτα. Όχι έχει σημασία να είμαι πιο… ακριβώς τα μεσάνυχτα, εδώ που τα λέμε. Οι δείκτες του ρολογιού ενώθηκαν σαν χέρια σε έναν ευλαβικό χαιρετισμό για να με υποδεχτούν. Ω, εντάξει θα το πω καθαρά: κατρακύλησα στον κόσμο ακριβώς τη στιγμή που η Ινδία αποκτούσε την ανεξαρτησία της. Άναρθρες κραυγές και έξω από το παράθυρο, βεγγαλικά και πλήθη. Μερικά δευτερόλεπτα αργότερα ο πατέρας μου έσπασε το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού του. Αλλά το ατύχημά του ήταν εντελώς ασήμαντο σε σχέση με όσα έπαθα εγώ εκείνη τη στιγμή. Γιατί χάρη στην κρυφή τυραννία των ρολογιών εκείνων που τόσο αβρά με καλωσόρισαν, αλυσοδέθηκα μυστηριωδώς στην ιστορία, και το πεπρωμένο μου ενώθηκε άρρηκτα με το πεπρωμένο της χώρας μου»…

Αυτός είναι ο Σαλίμ, ο ήρωας που ο Σαλμάν Ρουσντί στο μυθιστόρημά του «Τα παιδιά του μεσονυκτίου» επιλέγει να μας αφηγηθεί την προσωπική του ιστορία, και μαζί και την ιστορία ενός νεοσύστατου κράτους, διερευνώντας μέσα από έναν συνδυασμό φαντασιώσεων και αποτυχιών τον μύθο του πατριωτισμού που καθένας κουβαλά στις πλάτες του.

Η ιστορία του Σαλίμ όπως κι εκείνη της Ινδίας, μυθικής για την δυτική αντίληψη, είναι μαγική, είναι μια ιστορία και μια χώρα όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν.

Παράλληλα με τον Σαλίμ γεννιέται κι ο Σίβα, ένα ακόμα παιδί του μεσονυκτίου, που όμως αντικατοπτρίζει την άλλη όψη αυτής της ιδιαίτερης χώρας.

Οι δυο τους όμως δεν είναι οι μόνοι. Όλα τα παιδιά που γεννήθηκαν ταυτόχρονα με το νέο κράτος, είναι μοναδικά, χαρισματικά. Όμως όσο πιο κοντά στα μεσάνυχτα έχει γεννηθεί κάποιος, τόσο πιο υπερφυσικά είναι τα χαρίσματα με τα οποία είναι προικισμένος.

Τα παιδιά μεγαλώνουν μαζί με την χώρα. Η ζωή τους αποδεικνύεται άρρηκτα δεμένη με το έθνος τους, την πλούσια ιστορία και τον πολιτισμό του. Ο καθένας βέβαια έχει τη δική του ξεχωριστή μοίρα η οποία μοιάζει να σημαδεύεται ανεξίτηλα από συμπτώσεις κι επιλογές…

Η μοίρα του Σαλίμ είναι να μεγαλώσει μέσα στα πλούτη. Γεννιέται σε μια εύπορη οικογένεια και το μοναδικό του χάρισμα, ως παιδί του μεσονυκτίου, είναι πως μπορεί να βλέπει μέσα στις καρδιές και στο μυαλό των ανθρώπων.

Ο Σίβα, από την άλλη δεν είναι παρά ένα ορφανό του δρόμου το οποίο δεν έχει τίποτα να περιμένει ή να ελπίζει. Το δικό του μαγικό και μεταμεσονύχτιο χαρακτηριστικό είναι πως διακατέχεται από μια πολεμική μανία η οποία είναι ικανή να τον μετατρέψει σε ένα ζωώδη σφαγιαστή…

Σε μια Ινδία που ανασταίνεται μια εξαιρετική κουστωδία του φανταστικού και του μυστηριακού ξετυλίγεται μπροστά στον αναγνώστη. Παιδιά που μπορούν να μετακινηθούν μέσα στο χρόνο, να πολλαπλασιάσουν τα ψάρια, να γίνουν αόρατα συμβαίνουν την ίδια στιγμή που άντρες ερωτεύονται γυναίκες που μπορούν να δουν μόνο μερικά σημεία του σώματός τους πίσω από τις τρύπες ενός σεντονιού, πραξικοπήματα γεννιούνται σε ένα οικογενειακό τραπέζι με μαχαιροπίρουνα και αλατιέρες αντί για τανκς, αγόρια ανακαλύπτουν τα μυστικά του κόσμου μέσα σε ένα ντουλάπι με ασπρόρουχα, και μία γυναίκα, κρατά στα χέρια της τη ζωή του συγγραφέα και ολόκληρης της Ινδίας.

Δεμένες με ατσάλι και μεταξένιο νήμα, οι ιστορίες μοιάζουν με παραμύθια και τα παραμύθια έχουν μια γεύση από αληθινή ζωή. Ο Σαλίμ και ο Σίβα μπορούν να γίνουν ηγέτες. Η ανταγωνιστική τους σχέση τοποθετημένη στο παρασκήνιο των πρώτων χρόνων της Ανεξαρτησίας της χώρας κυριαρχεί και εξελίσσεται σε ένα παραμύθι που εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε εφιάλτη.

Βέβαια η ζωή κάθε νέου ανθρώπου όπως και κάθε νέου κράτους κρύβει εκπλήξεις και πολλά από όσα συμβαίνουν δεν είναι πάντα αυτό που φαίνονται.

Αν και η μεγάλη μύτη του Σαλίμ, η οποία όταν φτερνίζεται είναι ικανή να συγκεντρώσει μαγικά όλα τα παιδιά του μεσονυχτίου σε ένα δωμάτιο – είναι παρόμοια με του παππού του – με την ιστορία του οποίου ξεκινά η αφήγηση αφού το παρόν είναι αναπόδραστο του παρελθόντος, δεν μοιάζει σε τίποτα με εκείνη του πατέρα του. Όπως και κανένα άλλο από τα χαρακτηριστικά του μικρού αγοριού. Οι ανησυχίες σχετικά με την πατρότητα φουντώνουν μέχρι να αποδειχτεί πως ο Σαλίμ πράγματι δεν είναι παιδί του πατέρα του, όχι όμως εξαιτίας μιας άπιστης μάνας.

Ο Σαλίμ και ο Σίβα θα έπρεπε να είναι σε διαφορετικές θέσεις αν κάποιος δεν πίστευε κατά την γέννησή τους πως με την ανταλλαγή τους θα γεφύρωνε το αιώνιο και άδικο χάσμα των φτωχών και των πλούσιων αυτής της δύσμοιρης χώρας. Η διαταραχή της αυθεντικότητάς και της εμπιστοσύνης που φέρνει μαζί της η γνώση για την καταγωγή των δύο παιδιών μας ωθεί σε μια αναδρομή στην πατροπαράδοτη ιστορία της ίδιας της Ινδίας, μια ιστορία που σημαδεύεται από μάχες, όπως και η μοίρα των πρωταγωνιστών της ιστορίας.

Είναι όμως μάχες που ούτως ή άλλως πρέπει να δοθούν και οι ηγέτες να εναλλάσσονται μέχρι η μοίρα να ορίσει τον τελικό νικητή.

Το υπέροχο μυθιστόρημα, καθηλώνει τον αναγνώστη με την φαντασιακή σκοπιά του, το χιούμορ και τα λογοπαίγνιά του, ενώ το σπαραξικάρδιο πάθος του είναι αποτέλεσμα της μίξης ενός μαγικού ρεαλισμού και μιας πολιτικής πραγματικότητας , που ο Ρουσντί αποτίει ως εγκάρδιο φόρο τιμής στη γενέτειρά του.

Ο Σαλίμ καταγράφει τα, συχνά, ξεκαρδιστικά επεισόδια που χρωμάτισαν την πορεία της οικογένειάς του και δίνει άθελά του μια ευρύτερη εικόνα της νεαρής Ινδίας η οποία σχοινοβατεί ανάμεσα στη φάρσα και την τραγωδία.

Προσωπογραφία του συγγραφέα από τον Dave McKean

Πρωθυπουργοί, πραξικοπηματίες, μάγοι, γητευτές φιδιών, καλλιτέχνες και γραφειοκράτες παρελαύνουν μέσα από ένα έργο μαγικού ρεαλισμού, όπως ο ίδιος το έχει χαρακτηρίσει, στο οποίο τα πάντα, απροσδόκητα και απίστευτα, μπορούν να συμβούν και να ξαφνιάσουν τον αναγνώστη.

Ένα ανορθόδοξο και ανατρεπτικό χιούμορ, με χειμαρρώδη ζωντάνια και σπάνια αφηγηματική πρωτοτυπία, διαπνέει όλο το βιβλίο χρωματίζοντας το με πικάντικους τόνους και μετατρέποντάς το σε ένα από τα αριστουργήματα που σημάδεψαν τον εικοστό αιώνα και που δικαιολογημένα τιμήθηκε με το BEST OF THE BOOKER.

Αναμειγνύοντας διάφορες τέχνες μέσα στη γραφή του, αρχιτεκτονική, ζωγραφική, εκείνη που κυριαρχεί και καθορίζει την οπτική του συγγραφέα είναι η τέχνη του κινηματογράφου.

«Ενώ η Πάντμα για να ηρεμήσει , κρατάει την ανάσα της, εγώ επιτρέπω στον εαυτό μου να παρεμβάλει ένα γκρο πλαν στο στιλ των κινηματογραφικών έργων της Βομβάης ένα ημερολόγιο που το φυσάει ένα αεράκι, οι σελίδες του γυρίζουν γρήγορα για να δείξουν το πέρασμα των χρόνων πάνω σ’ αυτό το προβάλλω ταραγμένα μακρινά πλάνα […]»

Ο ονειρικός κόσμος του κινηματογράφου άλλωστε αποδεικνύεται ιδανικό πεδίο για να επιτύχει ο συγγραφέας τον στόχο του ο οποίος όπως διευκρινίζει δεν είναι να γράψει μια αντικειμενική αλήθεια αλλά «την αλήθεια της μνήμης». Γι’ αυτό και η πραγματικότητα για τον Σαλίμ, για τον Σίβα, για την Ινδία και εντέλει για τον ίδιο τον συγγραφέα είναι θέμα προοπτικής.

«Υποθέστε ότι βρίσκεστε σε μια μεγάλη κινηματογραφική αίθουσα και ενώ στην αρχή κάθεστε πίσω πίσω, σιγά σιγά πλησιάζεται προς την οθόνη, μέχρι που η μύτη σας κολλάει σχεδόν πάνω της. Προοδευτικά, τα πρόσωπα των ηθοποιών αναλύονται σε κόκκους που χορεύουν, μικρές λεπτομέρειες αποκτούν τερατώδεις αναλογίες – η ψευδαίσθηση διαλύεται – η μάλλον, γίνεται φανερό ότι η ίδια η ψευδαίσθηση είναι πραγματικότητα»…

Τα «Παιδιά του Μεσονυχτίου» ξεχώρισαν από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκαν… Το βιβλίο έγινε δεκτό με διθυραμβικές κριτικές, κέρδισε το βραβείο Booker το 1981 και επελέγη ως το καλύτερο από όλα τα Bookers το 1993, και μεταφράστηκε σε δεκάδες γλώσσες – κι όλα αυτά πολύ πριν ο Ρουσντί γίνει ευρύτερα γνωστός λόγω της καταδίκης του σε θάνατο από το φονταμενταλιστικό Ισλάμ.

Το βιβλίο του επικηρυγμένου συγγραφέα, γυρίστηκε ταινία υπό άκρα μυστικότητα στη Σρι Λάνκα, παρόλο που αρχικά η κυβέρνηση του Ιράν είχε παρέμβει ζητώντας την διακοπή της παραγωγής. Δεν ήταν η πρώτη φορά βέβαια που ο συγγραφέας γινόταν το επίκεντρο του θρησκευτικού μένους των μουσουλμάνων. Ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου, το 1989, ο υπέργηρος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Χομεϊνί, ανακοίνωσε ότι καταδικάζει σε θάνατο τον Ινδό συγγραφέα, κάτοικο της Μεγάλης Βρετανίας, Σαλμάν Ρούσντι, εξαιτίας «του βλάσφημου και αιρετικού του μυθιστορήματος «Σατανικοί στίχοι», το οποίο στρεφόταν ενάντια στο Ισλάμ, στον Προφήτη και στο Κοράνι». Καλούσε δε τους απανταχού πιστούς μουσουλμάνους να τον σκοτώσουν όπου κι αν τον βρουν. Αν και η κυβέρνηση της Σρι Λάνκα επέλεξε να μην επιτρέψει στο BBC να γυρίσει την μεταφορά του μυθιστορήματος εκεί, αργότερα ήρε την απαγόρευση.

Δείτε εδώ τα υπόλοιπα έργα του αφιερώματος με «Τα 100 βιβλία που πρέπει να έχεις διαβάσει πριν πεθάνεις»