Χαρούλα Αλεξίου και Τάνια Τσανακλίδου. Δύο «διαμάντια» του ελληνικού τραγουδιού συναντιούνται στην «Άνοδο» της Πειραιώς. Μια μοναδική μουσική παράσταση που ξεκίνησε από ένα τυχαίο γλέντι μέχρι πρωίας στο σπίτι της Τάνιας στο Πήλιο.
Με την ευκαιρία αυτή, οι δύο κορυφαίες ερμηνεύτριες μιλούν στο «Έθνος της Κυριακής» για το χτες, το σήμερα, τον έρωτα, την κρίση, τις γλυκές αναμνήσεις, τις διδακτικές αποτυχίες. Για όλα…
Γιατί μαζί κι όχι χώρια; Ολοι λένε ότι ζούμε στην εποχή του «εγώ»… Εσείς γιατί επιλέγετε το «εμείς»;
Τάνια: Ποιος σου είπε ότι είμαστε στην εποχή του «εγώ»; Το «εγώ» ήταν πριν από χρόνια το ζητούμενο… Τώρα όποιος κάτσει μόνος του, την έβαψε. Αυτό είναι ένα από τα καλά που έφερε η κρίση. Τώρα ξανανακαλύπτουμε πόσο ανάγκη έχουμε τους ανθρώπους γύρω μας. Πρέπει να ξαναβρούμε τα αποκούμπια μας, τα φιλαράκια μας, να πούμε μια κουβέντα, να μοιραστούμε το αδιέξοδο. Το αδιέξοδο είναι ασήκωτο, θέλει παρέα για να το φορτωθούμε, να το σηκώσουμε.
Τι είναι χαρά; Ποια είναι τα βασικά υλικά της;
Χαρούλα: Χαρά για μένα είναι η πληρότητα. Νιώθεις πλήρης, είσαι χαρούμενος.
Τάνια: Για μένα χαρά είναι η ελευθερία… Εάν δεν ελευθερωθείς, δεν μπορείς να νιώσεις χαρά, δεν γίνεται. Επομένως με μια έννοια τη χαρά σου την κατασκευάζεις εσύ ο ίδιος… Εγώ ακόμα και τον έρωτά μου, εγώ τον κατασκευάζω. Μονάχη μου φτιάχνω τις ιστορίες μου, μονάχη μου τις ζω -για να είμαι πιο ακριβής- τις ζούσα. Πάντα σκηνοθετούσα τη χαρά και τους ερωτές μου… Τους ευχαριστιόμουν και μετά χώριζα. (γέλια). Και δεν μετάνιωσα ποτέ γι’ αυτό. Η φαντασία μου ήταν πλούσια και έφτιαχνα για να ζήσω πολύ ωραίες ιστορίες. Τις κατασκευές της φαντασίας μου τις πλήρωνε ο πρώτος ανύποπτος που συναντούσα στον δρόμο μου.
Τι κερδίζει ένας άνθρωπος μεγαλώνοντας και τι χάνει;
Τάνια: Αυτό είναι ένα θέμα που με απασχολεί πολύ τα τελευταία χρόνια. Οταν πρωτοέπαθα την κρίση της ηλικίας και μου έφυγε η γη κάτω από τα πόδια, το πρώτο πράγμα που με πλήγωσε ήταν η παρηκμασμένη μου εικόνα, την οποία δεν μπορούσα ούτε να την υποστηρίξω πια, ούτε να την ανεχθώ. Αρχισα μετά όμως να σκέπτομαι. Εβγαλα ένα πόδι μου έξω από την πραγματικότητά μου και άρχισα να με παρατηρώ και έβλεπα ότι αυτά που έχω κερδίσει συν τω χρόνω είναι ισοδύναμα με τις απώλειες που είχα. Μετά άρχισα πάλι να υποπτεύομαι τον εαυτό μου, λέγοντας ότι «όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια»… Αλλά δεν είναι έτσι τελικά. Τώρα έχω μέσα μου μία γαλήνη που μου είναι πολύτιμη, γιατί αυτή η γαλήνη με βοηθάει να συμφιλιωθώ με τον πιο μεγάλο μας φόβο που είναι ο θάνατος, τον οποίον όταν συνειδητοποίησα για πρώτη φορά στη ζωή μου λιποθύμησα…
Εσύ Χαρούλα, τι πιστεύεις ότι χάνουμε μεγαλώνοντας και τι κερδίζουμε;
Χαρούλα: Το πρόβλημά μου είναι ότι υπάρχουν στιγμές στην καθημερινότητά μου, που αισθάνομαι πολύ νέα και λέω:
«Μήπως είμαι ένα τερατάκι;». Γιατί δεν είμαι πια νέα, αλλά νιώθω νέα… Ακούω καμιά φορά τη φωνή μου να μιλάει στους άλλους και ακούω μια δεκαεξάχρονη… Με ξαφνιάζω πολύ. Λέω, αυτό δεν είναι κανονικό, γιατί δεν είσαι 16 χρονών, είσαι 60 και βάλε… Παρόλο που το έχω φιλοσοφήσει, που διαβάζω συνέχεια για τη ζωή και τον θάνατο, δεν θέλω να έρθει αυτή η στιγμή, δεν θέλω να πιστέψω ότι θα πεθάνω, δεν μου αρέσει… Δεν θα πεθάνω ποτέ, Θανάση Λάλα! (γέλια) Υπάρχουν δάσκαλοι της ζωής; Μαθαίνουμε;
Τάνια: Εγώ είχα φοβερούς δασκάλους στη ζωή μου. Μόνο τα ονόματα να σου πω, φτάνει… Ανδρόνικος, Ελένη Κακριδή -την κόρη του Κακριδή, την είχα φιλόλογο- Κάρολος Κουν, Σαββίδης… Ελεγα στη Χαρούλα πρόσφατα για τον Γιώργο τον Μαρίνο… Ηταν για εμένα μεγάλος δάσκαλος, το γεγονός ότι δούλεψα πλάι του ήταν μεγάλη έμπνευση.
Το ταλέντο είναι δρόμος;
Χαρούλα: Ναι, ένας δρόμος που σου δίδεται… χάρισμα.
Τάνια: Μετά το χάρισμα όμως, πρέπει να δουλέψεις σκληρά, να έχεις όραμα, να πιστέψεις στο όραμα και να μην παραιτηθείς στην πρώτη δυσκολία. Το ταλέντο από μόνο του δεν πάει πουθενά.
Υπάρχουν λάθος δρόμοι που πήρατε;
Τάνια: Φυσικά. Για τους οποίους προσωπικά, δε μετανιώνω καθόλου. Λάθη, λάθη… Στη ζωή κάνω συνέχεια λάθη. Για μένα τα πιο ωφέλιμα είναι τα λάθη μου. Τα λάθη μου κι οι αποτυχίες της ζωής μου είναι αυτά που με ωφέλησαν περισσότερο, γιατί αυτά με ελευθέρωσαν από την πανοπλία του εαυτού μου, η οποία με περιόριζε εκφραστικά, αλλά και βιωματικά…
Η πανοπλία του εαυτού μου δεν μ’ άφηνε να ζήσω αυτό που μπορούσα. Κάποια στιγμή η πανοπλία τελείωσε, έσπασε το τσόφλι για πάντα και χωρίς να νιώσω απροστάτευτη. Αντίθετα, για εμένα η ελευθερία με προστάτευε πάντα, δεν φοβόμουν να ζήσω τα λάθη μου.
Χαρούλα: Τα λάθη είναι αναπότρεπτα… Δεν γίνεται να μάθεις κάτι αν δεν κάνεις λάθος. Για το λάθος που σε μαθαίνει δεν νιώθεις ενοχή. Εάν δεν υπάρχει ενοχή όταν θυμάσαι το λάθος σου, δεν υπάρχει λάθος. Αμα δεν ντρέπεσαι γι’ αυτό?
Ο Ακης Πάνου μού είχε πει: «Το μεγάλο λάθος δεν είναι λάθος, είναι στάση ζωής»…
Τι κάνει τον άνθρωπο σκουπιδοτενεκέ, ενώ θα μπορούσε να είναι ένα ωραίο ξέφωτο;
Τάνια: Κατ’ αρχάς η τηλεόραση…
Χαρούλα: Ο καπιταλισμός, οι Αμερικάνοι, οι Γερμανοί? (γέλια) Πλάκα κάνουμε… Σε σκουπιδοτενεκέ μάς μεταμορφώνει η απόρριψη από το περιβάλλον μας καταρχάς… Η πρώτη απόρριψη που μπορεί κανείς να εισπράξει από την οικογένειά του και πώς θα αντιδράσει… Αν δεν αντιδράσει από φόβο, υποβαθμίζει τον εαυτό του σε κάλαθο αχρήστων και απορριμμάτων και από εκεί και πέρα έρχονται να προστεθούν και όλα τα υπόλοιπα που είπε και η
Τάνια: Λάθος παιδεία, τηλεόραση…
Τάνια: Επειδή ήμουν από τους τυχερούς που πέρασαν ένα μέρος της ζωής τους τελευταία χωρίς τηλεόραση -εδώ και επτά-οκτώ μήνες δεν υπάρχει τηλεόραση στο σπίτι μου κι άρχισα πάλι να διαβάζω και να κάνω άλλα πράγματα- μπορώ να σας πω με βεβαιότητα ότι η τηλεόραση μας μετατρέπει σε δοχείο σκουπιδιών. Χωρίς την τηλεόραση το μυαλό μου είναι καθαρότερο. Αφού η τηλεόραση μας κάνει σκουπιδοτενεκέδες, γιατί οι περισσότεροι επιμένουν φανατικά να βλέπουν;
Τάνια: Γιατί δεν θέλουμε να σκεφτόμαστε, δεν θέλουμε να συναντιόμαστε με τον εαυτό μας, δεν θέλουμε να έχουμε την ευθύνη και το βάρος της ζωής μας… Θέλουμε να πάρει κάποιος άλλος την απόφαση για μας.
Χαρούλα: Στην επαρχία που ακόμα οι άνθρωποι βγαίνουν έξω και μιλούν, η τηλεόραση δεν τους επηρεάζει τόσο. Ο άνθρωπος της Αθήνας, της πόλης, της πρωτεύουσας, έχει το μεγάλο πρόβλημα.
Ας μην ξεχνάμε ότι αφού τη φάγαμε τόσο πολύ στη μάπα την τηλεόραση και μας έγινε ναρκωτικό, τώρα αναδύεται ένα άλλο μεγάλο τέρας που θα αποδειχθεί ακόμα χειρότερο: το Διαδίκτυο. Η απόλυτη ψευδαίσθηση της ζωής. Νομίζεις ότι είσαι παντού και δεν είσαι πουθενά. Νομίζεις ότι έχεις φίλους και δεν τους αγγίζεις, δεν ξέρεις τη μυρωδιά τους, δεν έχεις νιώσει ποτέ την ανάσα τους!
Τάνια: Οταν βγαίνουμε να τραγουδήσουμε, ειδικά στις συναυλίες, αλλά και στο μαγαζί, αυτό που βλέπεις κάτω είναι κινητά όρθια.
Το μυαλό τους δεν είναι σε αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή, δεν είναι στη ζωή, στη γιορτή, αλλά στο τι θα ανεβάσουν μετά στο YouTube.
Χαρούλα: Είναι εδώ αλλά απουσιάζουν.
Τάνια: Και κινηματογραφούν την απουσία τους. Σε όλη τη διάρκεια της παράστασης, βλέπεις κάποιους πίσω από την κάμερα. Δεν το ζει, το βιντεοσκοπεί. Αυτό είναι συνέχεια αυτού που λέγαμε πριν… Δεν αναλαμβάνουμε πια ούτε την ευθύνη και το βάρος να ζήσουμε… Μεγάλη μάστιγα της σημερινής κοινωνίας. Κανείς δεν μπορεί πια να αφαιθεί στη μαγεία της ζωής. Στο τραγούδι ο στίχος ή η μουσική είναι ο αρχηγός;
Τάνια: Ο στίχος είναι ο δρόμος και η μουσική το φως που τον φωτίζει.
Τι είναι αυτό που κάνει τον τραγουδιστή μεγάλο τραγουδιστή, μύθο;
Τάνια: Λοιπόν, μεγάλη τραγουδίστρια είναι η Χαρούλα και θα σου πω γιατί. Η πιο μεγάλη, βέβαια, για εμένα ήταν η Φλέρυ Νταντωνάκη. Εγώ την είχα πάνω από τη Χαρούλα, αλλά η Φλέρυ πάει, πέθανε. Θα σου πω γιατί η Χαρούλα είναι η μεγαλύτερη ζώσα τραγουδίστρια…
Η Χαρούλα είναι αρχέτυπο φωνής. Οταν η Χαρούλα τραγουδά, μας ξυπνάει μνήμες που τις έχουμε από την κοιλιά της μάνας μας, η φωνή της μας ζεσταίνει, μας γλυκαίνει την καρδιά. Δεν θα μιλήσω για την τεχνική της, για τη δύναμη της φωνής της…
Δεν θα μιλήσω καθόλου γι’ αυτά, γιατί αυτά μπορεί να τα έχουν κι άλλοι που δουλεύουν πολύ…
Η Χαρούλα τραγουδάει και η φωνή της κουβαλάει τη ζωή μας, τους φόβος μας, τη χαρά, την ελπίδα μας… όλα. Η φωνή της έχει μια γενναιοδωρία…
