H δολοφονία του 17χρονου Ναέλ Μ. από αστυνομικό έχει βυθίσει τη Γαλλία σε ένα νέο γύρο οργής και βίας. Όμως το νέο τραγικό περιστατικό – «απαράδεκτο» όπως το χαρακτήρισε ο Εμανουέλ Μακρόν – μόνο «τυχαίο» και «μεμονωμένο» δεν είναι. Η γαλλική αστυνομία, εδώ και χρόνια, έχει εξελιχθεί στην πιο σκληρή της Ευρώπης.

Σύμφωνα με το Reuters, πρόκειται για το τρίτο θύμα αστυνομικού το 2023. Δεκατρείς άνθρωποι σκοτώθηκαν το 2022, αριθμός ρεκόρ, τρεις το 2021 και δύο το 2020, αλλά και έξι το 2018 και το 2017. Στην πλειονότητά τους ήταν μαύροι ή αραβικής καταγωγής.

Παράλληλα οι διαδηλώσεις των τελευταίων χρόνων έχουν σημαδευτεί από ακραία καταστολή με τις δυνάμεις ασφαλείας να κατηγορούνται από οργανώσεις και φορείς, εντός και εκτός χώρας, όπως η Διεθνής Αμνηστία και το Συμβούλιο της Ευρώπης, για καταπάτηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ακραία βία και αδιάκριτη χρήση όπλων, όπως πλαστικών σφαιρών, δακρυγόνων και χειροβομβίδων διασποράς πλήθους.

Ως επιχείρημα για την άγρια καταστολή που έχει καταγραφεί σε πολλές διαδηλώσεις στο παρελθόν προβάλλονται συχνά οι βίαιες αντιδράσεις από την πλευρά των διαδηλωτών, ωστόσο, όπως αναφέρουν εγχώρια και διεθνή μέσα, πολλοί ειδικοί επισημαίνουν πως οι ταραχές επί της ουσίας τροφοδοτούνται από την ίδια τη στάση της αστυνομίας, που ακολουθεί το «δόγμα της κλιμάκωσης» και κάνει τα πράγματα πολύ χειρότερα.

Παράλληλα σε ό,τι αφορά στον εξοπλισμό, σύμφωνα με το Foreign Policy, η Γαλλική αστυνομία είναι η πιο βαριά οπλισμένη από όλες τις άλλες στην Ευρώπη. Τα όπλα εκτόξευσης δακρυγόνων και βομβίδων διάλυσης πλήθους, αλλά και η χρήση πλαστικών σφαιρών μπορούν να προκαλέσουν – και το έχουν ήδη κάνει – σοβαρούς τραυματισμούς ακόμη και θανάτους. Σύμφωνα με στοιχεία που αναφέρονται στο Foreign Policy, από το 2018 συνολικά 36 άνθρωποι έχουν υποστεί ακρωτηριασμό, ενώ τρεις άνθρωποι έχουν σκοτωθεί τα τελευταία 10 χρόνια.

Επίσης τα τελευταία έξι χρόνια, η χώρα έχει καταδικαστεί πέντε φορές από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για σωματικές κακοποιήσεις που διαπράττονται από τη γαλλική αστυνομία σε άλλες καταστάσεις – εκτός διαδηλώσεων.

Η δολοφονία του Ναέλ Μ. και ο επίμαχος νόμος

Το τελευταία θύμα της γαλλικής αστυνομίας, ο 17χρονος Ναέλ Μ. σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια ενός ελέγχου κυκλοφορίας οχήματος. Η αστυνομία ισχυρίστηκε αρχικά πως 17χρονος δεν συμμορφώθηκε με τις υποδείξεις και επιχείρησε να τους εμβολίσει, ωστόσο σε βίντεο, που δημοσιοποιήθηκε και επιβεβαιώθηκε από το Γαλλικό Πρακτορείο, φαίνεται αστυνομικός να πυροβολεί εξ επαφής τον 17χρονο, Ναέλ Μ. χωρίς να κινδυνεύει η ζωή του.

Βάσει του επίμαχου νόμου, που τροποποιήθηκε το 2017 και έχει βρεθεί πολλές φορές στο επίκεντρο έντονης κριτικής, ένας αστυνομικός μπορεί να σταματήσει ένα αυτοκίνητο για έλεγχο και να ανοίξει πυρ όταν τίθεται σε κίνδυνο η ζωή η δική του ή άλλων, όπως και η σωματική ασφάλεια η δική του ή άλλων ανθρώπων. Επίσης μπορεί να πυροβολήσει όταν δεν είναι σε θέση να αποτρέψει τη διαφυγή κάποιου (οδηγού ή επιβατών) που παραβιάζει την εντολή για ακινητοποίηση του οχήματος και ενδέχεται να απειλήσει τη ζωή ή τη σωματική ασφάλεια ανθρώπων.

Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικοί, όπως αναφέρει το Reuters, έχουν επικρίνει σφοδρά το νόμο λέγοντας πως έχει διευρύνει επικίνδυνα το νομικό πλαίσιο για το πότε ένας αξιωματικός μπορεί να χρησιμοποιήσει το όπλο του. Ο Φαμπιέν Γιομπάρντ, ερευνητής στο Κοινωνιολογικό Κέντρο για το Νόμο και τα Ποινικά Ιδρύματα (CESDIP), επισήμανε πως υπήρξαν εξ αρχής ασάφειες στον νόμο. «Αυτός ο νόμος μπέρδεψε πολύ σαφή κείμενα που έλεγαν ότι ένας αστυνομικός δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το πυροβόλο όπλο του παρά μόνο για να προστατεύσει τη ζωή του ή άλλου», τόνισε.

40.000 αστυνομικοί για μια νέα «νύχτα οργής»

Μετά τη δολοφονία του 17χρονου ξέσπασε ένα νέο κύμα διαδηλώσεων στο Παρίσι αλλά και σε άλλες πόλεις, με πολλούς να δηλώνουν σοκαρισμένοι αλλά και εξοργισμένοι για τις ακραίες και φονικές τακτικές της γαλλικής αστυνομίας. Σε βάρος του αστυνομικού που πυροβόλησε τον ανήλικο Ναέλ Μ. απαγγέλθηκε κατηγορία για ανθρωποκτονία, ενώ πολλοί επώνυμοι εξέφρασαν δημόσια την υποστήριξή τους στην οικογένεια του θύματος και τον αποτροπιασμό τους για τις πρακτικές των αρχών.

Ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, δήλωσε «συγκλονισμένος» και χαρακτήρισε «απαράδεκτο» και «ασυγχώρητο» το γεγονός. Η γαλλική κυβέρνηση ζήτησε «ηρεμία», ωστόσο οι εκκλήσεις της δεν βρήκαν ανταπόκριση και το βράδυ της Τετάρτης εξελίχθηκε σε μια ακόμη «νύχτα οργής». Τουλάχιστον 180 άνθρωποι συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια της δεύτερης νύχτας των ταραχών. Ενόψει νέων διαδηλώσεων, ο υπουργός Εσωτερικών Ζεράλντ Νταρμανέν, ανακοίνωσε πως απόψε θα αναπτυχθούν συνολικά 40.000 αστυνομικοί, 5.000 από τους οποίους στο Παρίσι και τα προάστιά του. Οι δυνάμεις της τάξης θα είναι τετραπλάσιες απ’ ό,τι στη διάρκεια της περασμένης νύκτας, είπε ο υπουργός και πρόσθεσε: «Η απάντηση του κράτους πρέπει να είναι αποφασιστική».