Ήταν 18 Φεβρουαρίου του 2020 όταν έσκασε η είδηση ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν απήλλαξε με διάταγμά του των καθηκόντων του τον Βλαντισλάβ Σουρκόφ, έναν εκ των πλέον στενών του συμβούλων, τα τελευταία επτά χρόνια. Την απαλλαγή του ανακοίνωσε το Κρεμλίνο.
Στις 13 Απριλίου του 2022 και ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται αμείωτος, (με τα ρωσικά σχέδια όσον αφορά την έκβασή του να μην πηγαίνουν όπως θα τα ήθελε η Μόσχα) έσκασε επίσης η πληροφορία ότι Σουρκόφ τέθηκε υπό κατ’ οίκον περιορισμό. Ο Σουρκόφ είναι κατηγορούμενος ότι έκλεψε χρήματα που προορίζονταν για την εμπέδωση του ρωσικού ελέγχου στο Ντονμπάς μετά το 2014.
Τις σχετικές πληροφορίες διοχέτευσε ο Ιλια Πονομαριόφ, ένας Ρώσος επιχειρηματίας τεχνολογίας ο οποίος από το 2016 ζει στο Κίεβο καθ’ ότι ως μέλος της Δούμας είχε καταψηφίσει την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία. Η σύλληψη του Σουρκόφ αποδίδεται στην εχθρότητα προς το πρόσωπό του την οποία καλλιεργούν παράγοντες του ρωσικού υπουργείου Άμυνας.
«Ρασπούτιν του Πούτιν»: Η ιστορία του ανθρώπου που εφηύρε τον «Πουτινισμό»
Ο Σουρκόφ έχει θεωρηθεί ότι ήταν ένας κρίσιμος σύμμαχος του Πούτιν και έχει συμβάλει στη διαμόρφωση της πολιτικής εντός της Ρωσίας για αρκετά χρόνια. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στους Financial Times τον Μάρτιο του 2021, ο Σουρκόφ πιστώνεται με την επινόηση του «πουτινισμού», ενός συστήματος εξουσίας που έχει σχεδιαστεί για να κρατήσει τον Ρώσο πρόεδρο στην εξουσία, και ότι βρίσκεται πίσω από την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.
Ο Βλαντισλάβ Σουρκόφ είχε καθιερωθεί ως «ο ιδεολόγος του πουτινισμού», αφού υπήρξε ο άνθρωπος που εισήγαγε στο πολιτικό λεξιλόγιο του Ρώσου πρόεδρου τον όρο της «διευθυνόμενης δημοκρατίας» και της «καθετοποίησης της εξουσίας».
Ο Σουρκόφ ανέλαβε καθήκοντα συμβούλου του Ρώσου προέδρου τον Σεπτέμβριο του 2013, ως ο επικεφαλής της Διεύθυνσης της προεδρίας για θέματα κοινωνικό-οικονομικής συνεργασίας με τις χώρες της ΚΑΚ (Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών) την Δημοκρατία της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας. Το 2014 απόκτησε αρμοδιότητες που είχαν σχέση με την Ουκρανία και την διευθέτηση της κρίσης στην ανατολική Ουκρανία. Συμμετείχε στην προετοιμασία των συναντήσεων στο πλαίσιο του σχήματος της Νορμανδίας» και εκπροσωπούσε την ρωσική πλευρά στις επαφές με την εκπρόσωπο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Βικτόρια Νούλαντ και του Κούρτ Βόλκερ, σε ζητήματα που αφορούσαν την κρίση στην Ουκρανία.
Ο Σουρκόφ ή «ο Ρασπούτιν του Πούτιν», όπως τον αποκάλεσε κάποτε ο σοβιετικής καταγωγής Βρετανός δημοσιογράφος Πίτερ Πομεράντσεφ σε άρθρο του στο London Review of Books, είναι ο διανοητής που αναφέρεται ευρύτερα ως ο ιδεολογικός εγκέφαλος πίσω από την πολιτική του Πούτιν και συνεπώς την εισβολή στην Ουκρανία.
Μακροχρόνιος σύμβουλος του Κρεμλίνου, ο Σούρκοφ ήταν ο κύριος ιδεολόγος πίσω από το δόγμα της ρωσικής «κυρίαρχης δημοκρατίας» που καθοδηγεί το Κρεμλίνο τουλάχιστον από το 2006. Μια αυταρχική μάρκα ήπιου φιλελευθερισμού που δίνει μεγάλο έλεγχο της οικονομίας στο κράτος, η κυρίαρχη δημοκρατία του Σούρκοφ παρουσιάζεται ως εναλλακτική λύση στον παρακμιακό δυτικό φιλελευθερισμό. Σταθερός υποστηρικτής του αφηγήματος «δεν υπάρχει Ουκρανία», ο Σούρκοφ είναι περισσότερο οργανωτής πολιτικής συναίνεσης παρά φιλόσοφος, αλλά είναι αναμφίβολα κάποιος που έπαιξε πρωταρχικό ρόλο στην ανάπτυξη του ιδεολογικού και φιλοσοφικού πλαισίου που άνοιξε το δρόμο για την εισβολή του Πούτιν στη γειτονική χώρα.
Η υπόθεση με τους 151 συλληφθέντες και η σφαγή της αυλής του Πούτιν
Ανεπιβεβαίωτες αναφορές λένε ότι ο «ιδεολόγος» του Πούτιν κρατείται στο πλαίσιο μιας ευρείας ποινικής έρευνας που έχει επίσης οδηγήσει στη σύλληψη 150 πρακτόρων της FSB.
Η υπόθεση αφορά προφανώς την υποτιθέμενη υπεξαίρεση 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων (3,85 δισεκατομμυρίων λιρών) από τις μυστικές υπηρεσίες για τη δημιουργία ενός δικτύου μυστικών υπηρεσιών και πληροφοριών στην Ουκρανία.
Ο σκιώδης Σούρκοφ, ο οποίος θεωρούταν ζωτικής σημασίας για τη μακρόχρονη εκλογική επιτυχία του Πούτιν, ήταν ο άνθρωπος που τον ενθάρρυνε να πιστεύει ότι η Ουκρανία δεν είναι πραγματική χώρα.
Πριν ο Πούτιν στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία, ο Σούρκοφ ζήτησε να προσαρτηθούν η Ουκρανία, η Λευκορωσία και οι χώρες της Βαλτικής. Η κράτηση του ανώτερου στελέχους της FSB, συνταγματάρχη Σεργκέι Μπεσέντα, 68 ετών, ο οποίος κρατείται τώρα στη ζοφερή φυλακή του Λεφόρτοβο, θεωρείται ότι συνδέεται με την υπόθεση. Ο Πούτιν λέγεται ότι είναι εξοργισμένος με τις αποτυχίες των μυστικών υπηρεσιών στην Ουκρανία μετά από τεράστιες επενδύσεις για πολλά χρόνια για να διασφαλιστεί η ρωσική υποστήριξη σε καίρια σημεία.
Ο Ρώσος πολιτικός της αντιπολίτευσης Πονομάρεφ υπογράμμισε επίσης τους ισχυρισμούς περί κράτησης και επισήμανε την εγγύτητα του Σούρκοφ με τον ηγέτη της Τσετσενίας, Ραμζάν Καντίροφ.
Ο Καντίροφ θεωρείται ότι παρεμβαίνει δυναμικά στον πόλεμο και με τον ρόλο του ως αντιστράτηγος της εθνικής φρουράς απαιτεί από τον Πούτιν να εισβάλει σε όλη την Ουκρανία. Αυτό έχει προκαλέσει διάσπαση στον στενό κύκλο του Πούτιν.
Ο Πούτιν εμπιστεύεται περισσότερο απ’ όλους τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος όμως θεωρείται ο πιο ένθερμος οπαδός της σκληρής γραμμής, δηλαδή αυτής περί συνέχισης του πολέμου στην Ουκρανία μέχρι τέλους. Ως γνωστόν, ο Μεντβέντεφ είναι το πρόσωπο που «ζέστανε» την προεδρική καρέκλα μέχρι να επιστρέψει ο Πούτιν στο Κρεμλίνο. Πλέον ηγείται της «ομάδας των γερακιών» στην προεδρική αυλή. Στην παραπάνω ομάδα ήταν και ο Σουρκόφ, ιδιαίτερα σεβαστός κιόλας, ώσπου προέκυψε η ιστορία της σύλληψης. Ο παρασκηνιακός διαγκωνισμός των συμβουλατόρων του Πούτιν είναι σκληρός και ο Μεντβέντεφ πιστεύει ότι ο ίδιος είναι ο αυθεντικός ερμηνευτής της βούλησης του Πούτιν.
