Η συγκομιδή σταφυλιών αποδείχτηκε μια δύσκολη υπόθεση μέσα στο 2020 για τον Μίρκο Καπέλι, που διατηρεί τον δικό του αμπελώνα στην Τοσκάνη. Με τα ιταλικά σύνορα να είναι κλειστά λόγω της πανδημίας, οι εργάτες που περίμενε από την Ανατολική Ευρώπη δεν μπορούσαν να μπουν στη χώρα και η εταιρεία που είχε προσλάβει για να του βρίσκει προσωπικό, σήκωσε τα χέρια ψηλά, αδυνατώντας να λύσει τον γόρδιο δεσμό του Καπέλι. Έτσι φέτος ο ιταλός οινοπαραγωγός πήρε την (βαριά πλην αναγκαία) απόφαση: αντί για εργατικά χέρια, δαπάνησε 85.000 ευρώ για ένα μηχάνημα συγκομιδής σταφυλιών. Βασικά, ένα ρομπότ.
Το παράδειγμα του Καπέλι ακολούθησαν πολλοί οινοπαραγωγοί, με την αυτοματοποίηση να προβάλλεται ως η μόνη οικονομικά βιώσιμη λύση απέναντι στην πανδημία. Οι αμπελώνες της Ιταλίας στηρίζονται σε μεγάλο ποσοστό σε εργατικό δυναμικό προερχόμενο από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής, αλλά εδώ και 18 μήνες αυτή η συνθήκη έχει καταργηθεί και τα ρομπότ-εργάτες ήρθαν να «σώσουν την ημέρα».
Αν και σε ορισμένες καλλιέργειες, όπως για παράδειγμα τα ροδάκινα στις ΗΠΑ, τα ρομπότ δίνουν εδώ και μερικά χρόνια ισχυρό «παρών», στην οινοπαραγωγή έως τώρα η στροφή αυτή δεν είχε συμβεί καθώς «σκόνταφτε» στην απροθυμία των ίδιων των οινοπαραγωγών.
Και αυτό γιατί, όπως αναφέρουν σε δημοσίευμά τους τα διεθνή ΜΜΕ, οι παραγωγοί κρασιού δεν είναι 100% σίγουροι και πεπεισμένοι για αυτή τη μετάβαση στην απόλυτη αυτοματοποίηση. Πολλοί οινοπαραγωγοί φοβούνται ότι τα ειδικά μηχανήματα-ρομπότ δεν θα είναι προσεκτικά και θα προκαλέσουν ζημιές στα σταφύλια, κάτι που θα έχει κατ’ επέκταση αρνητικές συνέπειες στην ποιότητα του παραγόμενου κρασιού. Αν σε αυτήν την εξίσωση, προσθέσετε επίσης τους παράγοντες του υψηλού κόστους των συστημάτων αυτών καθώς και της νομοθεσίας σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης (όπως η γαλλική Καμπανία, η περιοχή στην οποία παράγεται η σαμπάνια, που επιμένει στις παραδοσιακές μεθόδους) που απαγορεύει τη συγκομιδή της σοδειάς με μηχανικά μέσα, τότε μιλάμε ήδη για ένα δύσκολο πρόβλημα για απαιτητικούς λύτες.
«Ήταν μια πολύ δύσκολη απόφαση για έναν μικρό αμπελώνα όπως ο δικός μας. Θα χρειαστεί μεγάλο χρονικό διάστημα για να κάνουμε απόσβεση της επένδυσης. Όμως πλέον δεν έχω να ανησυχώ για τους εργάτες, αν θα έρθουν ή όχι» δηλώνει ο Καπέλι, που αγόρασε το ρομποτικό σύστημα της γαλλικής εταιρείας Pellenc.
Η εταιρεία κάνει χρυσές δουλειές μέσα στην πανδημία καθώς η ζήτηση για αυτόματα συστήματα συγκομιδής σταφυλιών τα τελευταία χρόνια έχει μια ετήσια αύξηση της τάξης του 5%-10%, αλλά πέρσι και φέτος το ποσοστό αυτό εκτινάχθηκε στο 20%.
Τα ρομπότ δεν είναι συμβατά με όλους τους αμπελώνες
Ένα από τα προβλήματα που οι οινοπαραγωγοί ισχυρίζονται ότι έχουν τα αυτοματοποιημένα συστήματα συγκομιδής σταφυλιών είναι το γεγονός ότι δεν είναι όλα τους συμβατά με ορισμένους τύπους αμπελιών, ειδικά στην Γαλλία –μια χώρα που, ούτως ή άλλως, είναι λιγότερο εξαρτημένη από ξένο εργατικό δυναμικό, βασιζόμενη στην ντόπια τεχνογνωσία και την ντόπια χειρωνακτική εργασία.
Επίσης, στις περιοχές όπου παράγεται υψηλής ποιότητας κρασί, όπως η Βουργουνδία, η τοπική κοινότητα οινοπαραγωγών εμφανίζεται ρητή και κατηγορηματική: «δεν θα μπουν στους αμπελώνες μας ρομπότ και αυτοματοποιημένα συστήματα γιατί δεν θα κάνουν σωστή συγκομιδή».
«Ένα τσαμπί σταφύλι πρέπει απαραιτήτως να φτάνει στην πρέσα χωρίς καμία απολύτως ζημιά. Και δεν υπάρχει μέχρι στιγμής κάποιο μηχάνημα που να μπορεί να κάνει την συγκομιδή χωρίς να προκαλέσει έστω μικρές ζημιές στα σταφύλια» δηλώνει ο Φιλίπ Γουιμπρό, εκπρόσωπος του συνεταιρισμού οινοπαραγωγών Comité Champagne της Καμπανίας.
Οι Ιταλοί οινοπαραγωγοί, πάλι, εμφανίζονται πολύ πιο διαλλακτικοί και… χαλαροί, υποστηρίζοντας ότι τα μηχανήματα κάνουν συγκομιδή το ίδιο αποτελεσματική και ποιοτική με αυτήν που κάνουν οι άνθρωποι.
Πάντως, το μόνο σίγουρο είναι ότι τα ρομπότ είναι εδώ και δεν προβλέπεται να εγκαταλείψουν σύντομα τους ευρωπαϊκούς αμπελώνες. Αντιθέτως, όπως σημειώνουν οι ειδικοί της αγοράς του κρασιού, εκτιμάται ότι θα πολλαπλασιαστούν τα επόμενα χρόνια.
Η αρχή έγινε με τα ροδάκινα
Στην πολιτεία της Τζόρτζια στις ΗΠΑ, εκεί όπου παράγονται ετησίως 65 εκατ. τόνοι ροδάκινων, ενός φρούτου η καλλιέργεια του οποίου είναι δύσκολη, αφού τα δέντρα χρειάζονται διαρκή επίβλεψη για να δώσουν σωστούς καρπούς, αντιμετώπισαν τα τελευταία χρόνια ένα παρόμοιο πρόβλημα: την έλλειψη εργατικού δυναμικού εξαιτίας των χαμηλών μισθών που δεν έδιναν απολύτως κανένα κίνητρο σε εργάτες να εργαστούν σε φυτείες ροδάκινων.
Λύση στο πρόβλημα αποφάσισαν να δώσουν επιστήμονες του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Έρευνας της Τζόρτζια (GTRI), οι οποίοι κατασκεύασαν ένα ρομπότ που θα μπορεί να εκτελεί όλες τις εργασίες που απαιτούνται στην καλλιέργεια των ροδάκινων, όπως την αραίωση των καρπών και το συνεχές κλάδεμα, όταν και όπου πρέπει στα δέντρα.
Μέχρι στιγμής, το ρομπότ δείχνει αποτελεσματικό στην αραίωση των δέντρων, όμως στο κλάδεμα είναι η αλήθεια ότι γίνονται κάποια λάθη (τα οποία στοιχίζουν πολλές χιλιάδες δολάρια) οπότε οι ερευνητές συνεχίζουν την προσπάθεια για να το τελειοποιήσουν και να καταφέρει να κάνει και άλλες εργασίες καλύτερα, γρηγορότερα και πιο αποτελεσματικά.
