Η χαώδης αποχώρηση των δυτικών στρατιωτικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν έδειξε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται να διαθέτει ικανότητα στρατιωτικής επέμβασης στις κρίσεις χωρίς να εξαρτάται από τις στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ, δηλώνουν ανώτατοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι.
Πριν από δύο δεκαετίες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες είχαν συμφωνήσει για πρώτη φορά για την σύσταση στρατιωτικής δύναμης 50.000-60.000 στρατιωτών, που ποτέ, όμως, δεν απέκτησε επιχειρησιακή ικανότητα. Τώρα, οι ευρωπαϊκές χώρες επιδιώκουν την δημιουργία μίας δύναμης ταχείας αντίδρασης από 5.000 στρατιώτες και μία συμφωνία για τον σχεδιασμό της μέχρι τον Μάρτιο 2022.
Αλλά, καθώς οι υπουργοί Άμυνας της Ένωσης συνέρχονται στην Λιουμπλιάνα σήμερα, η πολιτική δυναμική που έχει δημιουργηθεί στις Βρυξέλλες, το Παρίσι και το Βερολίνο μπορεί και πάλι να εξανεμισθεί, εκτός και αν η ΕΕ μπορέσει να συμφωνήσει επί ενός ταχέως μηχανισμού λήψης αποφάσεων για την ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων.
Απογοήτευση στην Ένωση για την εκκένωση του αεροδρομίου της Καμπούλ
Δύο μη κατονομάζομενοι ευρωπαίοι αξιωματούχοι εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για το γεγονός ότι μία μεγάλη οικονομική δύναμη όπως η Ένωση δεν ήταν σε θέση να προστατεύσει το αεροδρόμιο της Καμπούλ για τρεις ακόμη ημέρες μετά την εκπνοή της προθεσμίας της 31ης Αυγούστου που έθεσε η Ουάσινγκτον ώστε να συνεχισθεί η επιχείρηση απομάκρυνσης πολιτών.
Η Γαλλία, η Γερμανία και η, εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Βρετανία συγκαταλέγονται στις χώρες που χρειάζονταν περισσότερο χρόνο για να ολοκληρώσουν την απομάκρυνση ξένων και αφγανών πολιτών μέσω της αερογέφυρας που οργανώθηκε από τις δυτικές δυνάμεις μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους ταλιμπάν, στις 15 Αυγούστου.
«Κατά την γνώμη μου, δεν χρειαζόμαστε άλλο τέτοιο γεωπολιτικό γεγονός για να αντιληφθούμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να επιδιώξει μεγαλύτερη αυτονομία στην λήψη αποφάσεων και μεγαλύτερη ικανότητα για την ανάληψη δράσης στον κόσμο», δήλωσε κατά την ομιλία του στο Bled Strategic Forum που διεξάγεται στην Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας.
Το ΝΑΤΟ υποστηρίζει αυτές τις απόψεις και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν παρακινήσει τους Ευρωπαίους να επενδύσουν σε ικανές προς ανάπτυξιν δυνάμεις, όσο οι Ευρωπαίοι στρατιώτες δεν αποσπώνται από τις επιχειρήσεις στον κόσμο.
Ρουλέτα
Η αίσθηση της αδυναμίας απέναντι στις εξελίξεις στο Αφγανιστάν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες επιτάθηκε από το γεγονός ότι η αμερικανική δύναμη 6.000 στρατιωτών, που χρησιμοποιήθηκε για την προστασία του αεροδρομίου της Καμπούλ, είναι αντίστοιχη με τους Σχηματισμούς Μάχης που η Ένωση διαθέτει από το 2007, αλλά δεν χρησιμοποιεί.
Η ανάπτυξη των Σχηματισμών Μάχης της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρειάζεται την έγκριση και των 27 χωρών μελών. Προηγούμενες προσπάθειες ανάπτυξής τους στο Τσαντ και την Λιβύη έχουν αποτύχει, ενώ η χρηματοδότησή τους αποτελεί επίσης θέμα διαφωνιών.
Μία λύση θα ήταν ο κατακερματισμός τους σε μικρότερες επιχειρησιακές μονάδες ώστε να είναι περισσότερο ευέλικτες και με μεγαλύτερη ευκολία ανάπτυξης, σύμφωνα με τον Νίκλας Νόβακι, του Wilfred Martens Centre των Βρυξελλών.
«Διαφορετικά, είναι σαν να παίζεις ρουλέτα, διότι, με τα ισχύοντα σήμερα, χρειάζεσαι έναν Σχηματισμό Μάχης υπό την ηγεσία μίας χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει ειδικό ενδιαφέρον στην εκάστοτε κρίση», λέει.
Ευρωπαίος αξιωματούχος αρνήθηκε να σχολιάσει το καθεστώς που διέπει τους Σχηματισμούς Μάχης της ΕΕ ή ποια χώρα είναι σήμερα επικεφαλής. Δεν υπάρχει τέτοιου είδους δημόσια πληροφόρηση εδώ και χρόνια.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση θα παρουσιάσει πρόταση για μία δύναμη ταχείας αντίδρασης τον Νοέμβριο και θα επιδιώξει την επίτευξη συμφωνίας όταν η Γαλλία, η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή στρατιωτική δύναμη, θα αναλάβει την κυλιόμενη προεδρία της Ενωσης, τον Ιανουάριο.
Μετατόπιση ενδιαφέροντος
Το πέρασμα του Ντόναλντ Τραμπ από τον Λευκό Οίκο μαζί με το σύνθημα «Πρώτα η Αμερική», καθώς και η προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία το 2014, είχαν ήδη επιταχύνει την επεξεργασία του σχεδίου οικοδόμησης κοινής ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής στις Βρυξέλλες.
Στο τέλος του 2017, οι κυβερνήσεις της ΕΕ συμφώνησαν στην από κοινού χρηματοδότηση, δημιουργία και ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων, αν και οι κοινές στρατιωτικές ικανότητες θα χρειασθεί χρόνια για να οικοδομηθούν.
Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ χαιρέτισε τον Μάιο την ένταξη των Ηνωμένων Πολιτειών στο υπό την Ευρωπαϊκή Ενωση σχέδιο που δίνει αυξημένη κινητικότητα στις στρατιωτικές δυνάμεις στην Ευρώπη σε περίπτωση σύρραξης με την Ρωσία.
Ομως, η εστίαση στην επίτευξη κοινών αμυντικών ικανοτήτων διέσπασε την προσοχή από την άμεση διαχείριση κρίσεων.
«Τα βασικό πρόβλημα είναι η πολιτική βούληση», λέει ο Κάρλο Μασάλα, ειδικός επί των Διεθνών Σχέσεων στο Universität der Bundeswehr του Μονάχου. «Μπορείς να έχεις 50.000 ή 60.000 εξαιρετικά εκπαιδευμένους άνδρες και γυναίκες για τις επιχειρήσεις αυτού του είδους. Αλλά, αν υπάρχει έλλειψη πολιτικής βούλησης, δεν θα λειτουργήσει».
