Τη λένε ανθρωποδερμική βιβλιοδεσία και δεν είναι πλάσμα που κατοικεί στους σκοτεινούς θρύλους και τη μυθολογία του τρόμου.

Πρόκειται για πραγματική τεχνική δεσίματος βιβλίων, που παρά το γεγονός ότι με τα σημερινά πρότυπα δεν θα ήταν αποδεκτή, ήταν ωστόσο σε λειτουργία ήδη από τον 17ο αιώνα!

Και βέβαια, όπως θα περίμενε κανείς, η τεχνική έγινε δημοφιλέστατη τόσο στη Γαλλική Επανάσταση όσο στους κόλπους της ευρωπαϊκής αριστοκρατίας του 19ου αιώνα.

Με δέρμα ανθρώπων συνήθιζαν να τυλίγουν ιατρικά εγχειρίδια ανατομίας, διαθήκες, δικαστικά πρακτικά και άλλα νομικά έγγραφα. Παρά το γεγονός ότι θρύλοι περιέβαλαν πάντα την όλη διαδικασία, η ανθρωποδερμική βιβλιοδεσία έχει χρησιμοποιηθεί εκτενώς, ακόμα και σε κοινά κείμενα.

Ας δούμε λοιπόν μια σειρά από επιβεβαιωμένες περιπτώσεις χρήσης της τεχνικής, εκεί όπου το ανθρωποδερματόδετο του βιβλίου έφερε το μακάβριο στην επικράτεια της γραμματείας…

«A True and Perfect Relation of the Whole Proceedings Against the Late Most Barbarous Traitors, Garnet A Jesuit and His Confederates» (1606)
Δότης δέρματος: Πάστορας Χένρι Γκαρνέτ

Το βιβλίο αναπαράγει την ιστορία της Συνωμοσίας της Πυρίτιδας, την απόπειρα δολοφονίας του βρετανού μονάρχη και ανατίναξης του Κοινοβουλίου που έλαβε χώρα το 1605 και έκανε γνωστό το όνομα του Γκάι Φοκς στον πλανήτη. Κι αν ο γνωστότερος καθολικός συνωμότης ήταν ο Φοκς, κι ο αββάς Χένρι Γκαρνέτ δεν πήγαινε πίσω, ο επικεφαλής των Ιησουιτών της Αγγλίας. Όταν λοιπόν τον εκτέλεσαν, χρησιμοποίησαν τμήμα της σάρκας του για να καλύψουν το βιβλίο, σε μια κατάφωρη πράξη εκδίκησης. Στη λατινική επιγραφή μάλιστα του εξωφύλλου, διαβάζουμε: «Σοβαρό παράπτωμα τιμώρησε τη σάρκα»…

«Practicarum Quaestionum Circa Leges Regias Hispaniae» (1632)
Δότης δέρματος: Jonas Wright

Στη συλλογή σπάνιων βιβλίων της Νομικής Βιβλιοθήκης Langdell του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, υπάρχει ένας τόμος αρκετών αιώνων ζωής που δεν μοιάζει με τους άλλους. Το βιβλίο, μια ανθολογία νόμων του ισπανικού Δικαίου, γράφει στο οπισθόφυλλό του: «Το δέσιμο του βιβλίου είναι ό,τι απέμεινε από τον καρδιακό μου φίλο
Jonas Wright, ο οποίος γδάρθηκε ζωντανός την 4η Αυγούστου 1632. Ο βασιλιάς μου έδωσε το βιβλίο, ένα από τα λίγα υπάρχοντα του Jonas, μαζί με άφθονη από τη σάρκα του για να το δέσω. Αναπαύσου εν ειρήνη». Άλλο ένα ξακουστό παράδειγμα ανθρωποδερμικής βιβλιοδεσίας, δείχνει ότι η τεχνική χρησιμοποιούταν και για επιμνημόσυνους και συναισθηματικούς λόγους…

«Leeds, England Ledger» (18ος αιώνας)
Δότης δέρματος: Άγνωστος

Ήταν το 2006 όταν ήρθαν στο φως στο Λιντς της Αγγλίας τα κατάστιχα αυτά των 300 ετών, που αρκετά περίεργα είναι γραμμένα στα γαλλικά και χρονολογούνται γύρω στο 1700. Αυτό υποδεικνύει ότι μπορεί να έλκουν την καταγωγή τους από τη Γαλλική Επανάσταση, μια εποχή δηλαδή που η ανθρωποδερμική βιβλιοδεσία είχε την τιμητική της. Η «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη» αλλά και το Γαλλικό Σύνταγμα του 1793 έχουν εξάλλου αντίτυπα τυλιγμένα σε δέρμα ανθρώπου…

«Samuel Johnson’s Dictionary» (1818 περίπου)
Δότης δέρματος: James Johnson

Ο Samuel Johnson ήταν ένας από τους πλέον διαπρεπείς λεξικογράφους της αγγλικής γλώσσας, καθώς το λεξικό του θεωρούταν από τα πλέον έγκυρα. Όταν κυκλοφόρησε το 1755, το Λεξικό του Samuel Johnson περιείχε 40.000 λήμματα, όντας το πλέον εκτεταμένο και λεπτομερειακό της αγγλικής γλώσσας στα χρόνια εκείνα. Το 1818 τώρα, ένας εγκληματίας επ ονόματι James Johnson κρεμάστηκε στην Αγγλία και το δέρμα του μετατράπηκε σε δερματόφυλλο εξώφυλλο για το πολυτιμημένο λεξικό. Δεν υπάρχουν στοιχεία για ενδεχόμενη σχέση των δύο αντρών…

«Red Barn Murder Judicial Proceedings» (1828)
Δότης δέρματος: William Corder

Ο Φόνος της Κόκκινης Αποθήκης ήταν μια διαβόητη υπόθεση στα εγκληματικά χρονικά της Αγγλίας που έλαβε χώρα το 1827. Μια νεαρή γυναίκα έφερε στον κόσμο το παιδί του κακοποιού William Corder κι εκείνος, προφασιζόμενος ότι ήθελε να την κλέψει και να φύγουν μαζί, της έδωσε ραντεβού στην Κόκκινη Αποθήκη, όπου τη σκότωσε. Η δίκη και η εκτέλεση του δολοφόνου απέκτησε μεγάλη δημοσιότητα και η σορόςτου χρησιμοποιήθηκε με πολλούς τρόπους: το σώμα του έγινε αντικείμενο εκτεταμένης ανατομικής μελέτης, ο σκελετός του έγινε εκπαιδευτικό βοήθημα στο Νοσοκομείο του West Suffolk και το δέρμα του, αφού αφαιρέθηκε χειρουργικά από τον διαπρεπή χειρουργό George Creed, χρησιμοποιήθηκε για να δεθούν τα δικαστικά πρακτικά της υπόθεσής του. Στην επιγραφή του Creed πάνω στο βιβλίο διαβάζουμε: «Το δέσιμο του βιβλίου είναι από το δέρμα του δολοφόνου William Corder, το οποίο αφαιρέθηκε από το σώμα του και προετοιμάστηκε από μένα το έτος 1828: George Creed, χειρουργός του Νοσοκομείου Suffolk». Το βιβλίο φυλάσσεται στο Moyse’s Hall Museum.

«Narrative of the Life of James Allen, alias Jonas Pierce, alias James H. York, alias Burley Grove, the Highwayman, Being His Death-bed Confession to the Warden of the Massachusetts State Prison» (1837)
Δότης δέρματος: James Allen

Ο James Allen ήταν ένας διαβόητος ληστής που έδρασε στις αρχές του 19ου αιώνα στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ και είχε μια περίεργη τελευταία επιθυμία. Ο κλέφτης είχε παραδοθεί δεμένος χειροπόδαρα στην αστυνομία από τον John Fenno, ο οποίος από θύμα ληστείας του Allen μετατράπηκε σε τιμωρό. Πριν λοιπόν εκτελεστεί, ο εγκληματίας ζήτησε από τον διευθυντή της φυλακής να καθαρογράψει τα απομνημονεύματά του και να τα τυλίξει με τμήμα της σάρκας του, παραδίδοντας το βιβλίο στον Fenno! Πράγμα που έγινε δηλαδή, αν και χρόνια αργότερα οι απόγονοί του θα δώριζαν το μακάβριο πόνημα στο Anthenaeum της Βοστόνης…

«The Poetical Works of John Milton» (1852)
Δότης δέρματος: George Cudmore

Ήταν το 1830 όταν ο μπόγιας αρουραίων George Cudmore δηλητηρίασε τη γυναίκα του και εκτελέστηκε λίγο αργότερα. Μετά την εκτέλεση, η σορός του μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο του Έξετερ για νεκροψία και τμήμα της σάρκας του βρέθηκε κατόπιν στην κατοχή του βιβλιοδέτη W. Clifford. Το δέρμα του δολοφόνου χρησιμοποιήθηκε για να δεθεί ο τόμος των απάντων του ποιητή John Milton, όπου στο εξώφυλλο μνημονεύεται ο Cudmore και το κακούργημα που τον οδήγησε στην αγχόνη. Το βιβλίο φυλάσσεται σήμερα στη βιβλιοθήκη Westcountry Studies Library του Έξετερ.

«Terres du Ciel» (1882)
Δότης δέρματος: Άγνωστη γαλλίδα κόμισσα

Ο Camille Flammarion ήταν ένας γάλλος αστρονόμος και συγγραφέας που είχε μεγάλο κοινό στα χρόνια του. Μια από τις πλέον πιστές θαυμάστριές του ήταν μια νεαρή αριστοκράτισσα που πέθανε από φυματίωση. Εκπληρώνοντας την τελευταία της επιθυμία, οι γονείς της έκοψαν ένα μεγάλο τμήμα του δέρματός της και το έστειλαν στον αστρονόμο για να δέσει λέει το επόμενο σύγγραμμά του, τέτοια ήταν η εκτίμηση που του έτρεφε η νεαρή κόμισσα. Κι αυτός δέχτηκε! Ως αποτέλεσμα, το πρώτο αντίτυπο του επόμενου βιβλίου του τυλίχθηκε με τη σάρκα της αριστοκράτισσας, στο εξώφυλλο του οποίου διαβάζουμε με χρυσά γράμματα: «Ευσεβής ικανοποίηση ευχής ανώνυμης / Δεμένο με ανθρώπινο δέρμα, 1882». Το βιβλίο φιλοξενείται στη βιβλιοθήκη του αστεροσκοπείου του Juvisy…

«El Viaje Largo» (1972)
Δότης δέρματος: Άγνωστος

Στη βιβλιοθήκη Bailey Library του Πανεπιστημίου του Slippery Rock υπάρχει ένα μικρό βιβλιαράκι με ισπανική ερωτική ποίηση (όνομα συγγραφέα: Tere Medina), το οποίο είναι δεμένο με ανθρώπινο δέρμα. Το σοκαριστικό εδώ είναι η χρονολογία, καθώς δεν μιλάμε για παλιά ιστορία αλλά για ένα ποιητικό έργο που κυκλοφόρησε το 1972! Στο οπισθόφυλλο της έκδοσης, διαβάζουμε: «Το αντίτυπο αυτού του βιβλίου έχει γίνει από ανθρώπινο δέρμα. Η φυλή Aguadilla διατηρεί την επιδερμίδα του σώματος των νεκρών μελών της. Την ώρα που το μεγαλύτερο μέρος του δέρματος χρησιμοποιείται από τους ίδιους τους ιθαγενείς, ένα τμήμα βρίσκει τον δρόμο του προς το εμπόριο, όπου υπάρχει μια μικρή αλλά σταθερή ζήτηση. Αυτό το εξώφυλλο είναι αντιπροσωπευτικό αυτής της ζήτησης»…