Οι μονομάχοι ήταν τα μεγάλα αστέρια του αθλητισμού στα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Οι αιματοβαμμένες μάχες τους στις αρένες τραβούσαν χιλιάδες διψασμένους για βία θεατές, χωρίς κανείς τους να νοιάζεται βεβαίως για τις ζωές και τις τύχες των υπεραθλητών της εποχής, που μάχονταν για την ίδια τους την ύπαρξη.

Παραδοσιακά αποκτημένοι σε συνθήκες σκλαβιάς, οι πετυχημένοι μονομάχοι κέρδιζαν την εύνοια του πλήθους, απολάμβαναν πολυτελή δώρα, ενώ μπορούσαν μέχρι και την πολυπόθητη ελευθερία τους να αποκτήσουν, φτάνει βέβαια να συσσώρευαν έναν αρκετά μεγάλο αριθμό θριάμβων.

Ας δούμε λοιπόν μια σειρά από περίφημους μονομάχους της ρωμαϊκής περιόδου που απόλαυσαν φήμη και δόξα, τόσο μέσα όσο και έξω από τις αρένες…

Tetraites



Σε ιστορικό ντοκουμέντο που ανακαλύφθηκε στην Πομπηία το 1817, μαθαίνουμε για τον περίφημο μονομάχο Tetraites και για την ακόμα πιο περίφημη νίκη του έναντι του Prudes. Εφοδιασμένος με σπαθί και ορθογώνια ασπίδα, ο μονομάχος μετρούσε μια σειρά από θριαμβευτικές επιτυχίες εντός αρένας, με το μέγεθος της φήμης του να μη γίνεται ωστόσο γνωστό σε μας πάρα μόνο στον 20ό αιώνα, όταν κεραμικά με τους θριάμβους του ανακαλύφθηκαν σε Γαλλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με τη δόξα του να φτάνει μέχρι και τη Βρετανία!

Priscus & Verus

Δεν ξέρουμε πολλά για τους δύο μονομάχους, παρά μόνο το γεγονός ότι η τελική τους μονομαχία έμεινε στην Ιστορία και πλήθος αναφορών υπάρχουν γι’ αυτή! Η μάχη έλαβε χώρα κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ. και έμελλε να είναι η πρώτη που δόθηκε ποτέ στο διαβόητο Αμφιθέατρο του Φλαβιανού, το γνωστό μας Κολοσσαίο. Η πολύωρη μονομαχία δεν έβγαζε νικητή, με τις ικανότητες και των δύο να αποδεικνύονται πράγματι κολοσσιαίες. Κάποια στιγμή λοιπόν χαμήλωσαν τα ξίφη τους, ως δείγμα σεβασμού του ενός προς τον άλλο, αρνούμενοι να παλέψουν άλλο. Το πλήθος παραληρούσε από επευφημία και ο αυτοκράτορας Τίτος Φλάβιος Βεσπασιανός απένειμε και στους δύο το πολυπόθητο rudis, το μικρό ξύλινο σπαθί που έπαιρναν τιμητικά κάποιοι μονομάχοι και σήμαινε την απόσυρσή τους από την ενεργό δράση και ταυτόχρονα την ελευθερία τους. Οι δύο μονομάχοι εγκατέλειψαν την αρένα πλάι-πλάι ως ελεύθεροι άνθρωποι…

Spiculus

Άλλος ένας περίφημος μονομάχος του 1ου αιώνα μ.Χ., ο Spiculus κατάφερε να απολαύσει της φιλίας του διαβόητου αυτοκράτορα Νέρωνα. Οι αμέτρητες νίκες του εντός αρένας και η φήμη του στον κόσμο της Ρώμης θα μεταφραζόταν από τον Νέρων σε πολυτελή δώρα: παλάτι για να διαμένει, σκλάβοι να τον υπηρετούν και πλούτη πέρα από κάθε φαντασία! Όταν μάλιστα εκθρονίστηκε το 68 μ.Χ., ο Νέρων έστειλε τους πιστούς του ακολούθους να βρουν τον Spiculus, καθώς ο αυτοκράτορας ήθελε να πεθάνει από το χέρι του φημισμένου μονομάχου. Μιας και ο Spiculus ήταν όμως άφαντος, ο Νέρων αναγκάστηκε να αυτοκτονήσει…

Marcus Attilius

Παρά το γεγονός ότι γεννήθηκε ρωμαίος πολίτης, ο Attilius αποφάσισε να φοιτήσει στη σχολή μονομαχών στην προσπάθειά του να ξεπληρώσει τα βαριά χρέη που είχε επωμιστεί στη ζωή. Στην πρώτη του μάχη νίκησε μάλιστα τον Hilarus, έναν διάσημο μονομάχο ιδιοκτησίας Νέρωνα που μετρούσε 13 νίκες στη σειρά. Στη δεύτερή του εμφάνιση στην αρένα, υπέταξε και τον Raecius Felix, ο οποίος είχε προσωπικό ρεκόρ 12 συνεχόμενων νικών. Τα κατορθώματά του αποτυπώθηκαν σε κεραμικά και μωσαϊκά, κάποια από τα οποία ήρθαν στο φως το 2007.

Carpophorus

Την ώρα που οι περισσότεροι μονομάχοι κατακτούσαν τη φήμη μέσα από μάχες σώμα με σώμα με άλλους ανθρώπους, ο Carpophores ήταν περίφημος bestiarius, μονομάχοι δηλαδή που πάλευαν αποκλειστικά με άγρια θηρία, γι’ αυτό και είχαν πολύ σύντομο χρόνο ζωής. Συμμετείχε και αυτός στους εναρκτήριους αγώνες του Αμφιθέατρου του Φλαβιανού, όπου και υπέταξε στην ίδια μάχη μια αρκούδα, ένα λιοντάρι και μια λεοπάρδαλη! Στην επόμενη εμφάνισή του (την ίδια μέρα), έσφαξε έναν ρινόκερο με ένα δόρυ, ενώ από τις αναφορές μαθαίνουμε ότι στα εγκαίνια του Κολοσσαίου σκότωσε τουλάχιστον 20 άγρια θηρία. Γι’ αυτό και οι μονομάχοι αλλά και οι θεατές τον παρομοίαζαν συχνά με τον Ηρακλή και τους άθλους του…

Crixus

Ο γαλάτης μονομάχος Crixus ήταν το δεξί χέρι του επίσης μονομάχου Σπάρτακου στην περίφημη εξέγερση των σκλάβων! Απολάμβανε ζηλευτή φήμη εντός αρένας, την ίδια ώρα που απεχθανόταν τον «κύριό» του και ιδιοκτήτη της σχολής των μονομάχων. Το έσκασε λοιπόν κάποια στιγμή για να γίνει ένας από τους ηγέτες της εξέγερσης των σκλάβων, βοηθώντας καθοριστικά στη νίκη των σκλάβων έναντι των ρωμαϊκών λεγεώνων που συγκέντρωσε άρον-άρον η Σύγκλητος. Κατόπιν ήρθε ωστόσο σε ρήξη με τον αδιαφιλονίκητο αρχηγό της επανάστασης, με την ομάδα του να διασπάται από το κύριο σώμα του αντάρτικου στρατού και να βάζει σκοπό να καταστρέψει τη Νότια Ιταλία. Η μανούβρα του έμελλε μάλιστα να διασπάσει τον κύριο όγκο των ρωμαϊκών στρατευμάτων από το κατόπι της δύναμης των στασιαστών, δίνοντάς τους πολύτιμο χρόνο να το σκάσουν. Οι ρωμαϊκές λεγεώνες θα προλάβαιναν βεβαίως τον Crixus πριν πάρει εκδίκηση από τους ανθρώπους που τον καταπίεζαν σε όλη του τη ζωή…

Flamma

Ο σκλάβος από τη Συρία πέθανε σε ηλικία 30 ετών, έχοντας βρεθεί στην αρένα 34 φορές και μετρώντας 21 νίκες: 9 μάχες τέλειωσαν με ισοπαλία, ενώ είχε ηττηθεί μόνο 4 φορές. Το περίεργο με τον ξακουστό αυτό μονομάχο είναι ότι του είχε απονεμηθεί το πολυπόθητο rudis 4 φορές στην καριέρα του, γεγονός που σήμαινε ότι ο μονομάχος απελευθερωνόταν από τα δεσμά του και μπορούσε πλέον να ζει φυσιολογικά ανάμεσα στους πολίτες της Ρώμης. Ο Flamma αρνιόταν ωστόσο κάθε φορά την τιμή και συνέχιζε αντιθέτως να μάχεται…

Κόμμοδος

Κι όμως, ο διαβόητος αυτοκράτορας απολάμβανε να μπαίνει στην αρένα και να μάχεται με μονομάχους, γεγονός κατανοητό από τον άνθρωπο που πίστευε ότι ήταν η μεγαλύτερη και σημαντικότερη προσωπικότητα που πέρασε ποτέ από τη Γη! Η ίδια η μετενσάρκωση του Ηρακλή, όπως πίστευε, έμπαινε στην αρένα φορώντας δέρμα λεοπάρδαλης, όπως ήθελε ο -ρωμαϊκός- θρύλος ντυμένο τον μυθολογικό χαρακτήρα. Οι μονομαχίες του αυτοκράτορα ήταν ωστόσο σικέ, με τους αντιπάλους να κραδαίνουν ξύλινα (και μικρά) σπαθιά και τα άγρια θηρία να είναι δεμένα, ναρκωμένα ή τραυματισμένα. Οι θάνατοι των αντιπάλων του ωστόσο δεν ήταν σικέ, με τον κόσμο, όπως καταλαβαίνουμε, να μην υποστηρίζει τον Κόμμοδο ποτέ, την ίδια στιγμή που οι πράξεις του θεωρούνταν ότι ατιμάζουν το σπορ. Κάποιες φορές μάλιστα έφερνε διά της βίας στην αρένα ανάπηρους πολίτες, τους οποίους σφαγίαζε μπροστά στα έκπληκτα μάτια του κοινού. Στη δολοφονία του το 192 μ.Χ. είναι σίγουρο ότι έπαιξαν ρόλο και τα πεπραγμένα του ως «μονομάχου»…

Σπάρτακος



Μακράν ο πλέον περίφημος μονομάχος της Ιστορίας, ο Σπάρτακος ήταν στρατιώτης από τη Θράκη που πιάστηκε αιχμάλωτος και πουλήθηκε ως σκλάβος, για να μεταφερθεί στην αρένα όταν ο ιδιοκτήτης του διέκρινε τις ικανότητές του. Η άγρια ανεξαρτησία του πολεμιστή δεν δαμάζεται ωστόσο και το 73 π.Χ. ο Σπάρτακος θα πείσει 70 ακόμα μονομάχους να εξεγερθούν κατά του ζυγού, σκοτώνοντας τον ιδιοκτήτη τους και καταφεύγοντας στην ασφάλεια του γειτονικού Βεζούβιου. Όντας καθ’ οδόν, η ομάδα των μονομάχων απελευθέρωσε πολλούς ακόμα σκλάβους, συγκεντρώνοντας μια ικανή και υπολογίσιμη στρατιωτική δύναμη. Οι μονομάχοι πέρασαν τον χειμώνα του 72 π.Χ. εκπαιδεύοντας τους προσφάτως απελευθερωμένους δούλους σε τακτικές μάχης, με την αντάρτικη δύναμη να μετρά πλέον 70.000 αγωνιστές! Λεγεώνες ολόκληρες στάλθηκαν από τη Σύγκλητο για να εξοντώσουν τον Σπάρτακο, νικήθηκαν ωστόσο εύκολα από τις δυνάμεις του πολεμιστή. Το 71 π.Χ. ωστόσο, ο Μάρκος Λικίνιος Κράσσος θα καταφέρει να συγκεντρώσει 50.000 έμπειρους λεγεωνάριους και θα βγει στο κατόπι του Σπάρτακου, τον οποίο και θα εγκλωβίσει στη Νότια Ιταλία, σκορπίζοντας τα στρατεύματά του και σκοτώνοντας τελικά και τον ίδιο. Έξι χιλιάδες σκλάβοι πιάστηκαν ζωντανοί και σταυρώθηκαν, με τα σώματά τους να τίθενται σε σειρά παράλληλα με τον δρόμο που οδηγούσε από την Κάπουα στη Ρώμη…