Τα πιο σύγχρονα μέσα, το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται πως χρησιμοποιούν οι λαθρέμποροι για τις παράνομες αγοραπωλησίες αρχαιοτήτων.
Σύμφωνα με το BBC, δίκτυα λαθρεμπόρων χρησιμοποιούν το Facebook για να αγοράσουν και να πουλήσουν αρχαιότητες που έχουν αρπάξει επιτήδειοι από διάφορες χώρες.
Πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε επίσης συνομιλίες σε ιδιωτικές ομάδες για το πώς γίνονται παράνομες ανασκαφές σε αρχαίους τάφους.
Μετά την έρευνα του βρετανικού δικτύου, το Facebook ανακοίνωσε πως διέγραψε 49 ομάδες ενώ το BBC έχει ενδείξεις πως συνεχίζεται το παράνομο εμπόριο αρχαιοτήτων από το Ιράκ και τη Συρία με προορισμό την Τουρκία.
Όπως φαίνεται σε σελίδες που έδειξε στο BBC ο καθηγητής Amr al-Azm, αρχαιολόγος που χρειάστηκε να εγκαταλείψει τη Συρία και τώρα εργάζεται στο πανεπιστήμιο Shawnee στο Οχάιο, μωσαϊκά που ακόμα βρίσκονται σε συριακό έδαφος προσφέρονται προς πώληση μέσω Facebook.
Ο καθηγητής έχει αφιερώσει τουλάχιστον δύο χρόνια σε αναζητήσεις σε ομάδες του Facebook, πολλές από τις οποίες είναι κλειστές και συχνά έχουν χιλιάδες μέλη.
«Έχουμε παρατηρήσει έκρηξη υπόδειξης σημείων σε χρήστες του Facebook. Είναι διεθνές φαινόμενο και το Facebook ουσιαστικά επιτρέπει να συμβαίνει» λέει ο ίδιος.
Οι ομάδες χρησιμοποιούνται για την ανταλλαγή ιδεών για την ανασκαφή σε σημεία ενδιαφέροντος. Κάποιος γράφει για ανασκαφή σε εξέλιξη και προειδοποιεί για τους κινδύνους κατάρρευσης του ταφικού μνημείου και ασφυξίας.
Υπάρχουν επίσης αιτήματα για λεηλασίες κατά παραγγελία.
«Μας άνοιξε τα μάτια ως προς το πόσο γρήγορα δρουν αυτά τα δίκτυα» σημειώνει η ερευνήτρια Katie Paul. «Αν βρεις κάτι στην πίσω αυλή σου και δεν ξέρεις κάποιον να το πουλήσει, μπορείς να μπεις στο Facebook, να ανεβάσεις φωτογραφίες του αντικειμένου που βρήκες και να έρθεις σε επαφή με ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να το αγοράσουν».
Οι αγοραπωλησίες γίνονται offline, μακριά από την κοινή θέα.
Περίπου το 70% των αρχαιοτήτων που φεύγουν από τη Συρία είναι ψεύτικα, σύμφωνα με τον διευθυντή αρχαιοτήτων της χώρας. Ανάμεσά τους όμως είναι και μερικά πολύ ακριβά αντικείμενα.
Το Facebook δηλώνει πως δεν επιτρέπεται η παράνομη δραστηριότητα στη σελίδα του και πως έκλεισε 49 ομάδες, όμως ο Amr al-Azm υποστηρίζει πως πολλές από τις ομάδες που παρακολουθούσε εξακολουθούν να είναι ενεργές.
Το εμπόριο δεν γίνεται βέβαια μόνο μέσω διαδικτύου.
Η Τουρκία, όπως σημειώνει το βρετανικό δίκτυο, αποτελεί οδό λαθρεμπορίου εδώ και αιώνες. Αρχαιότητες εκατομμυρίων δολαρίων έχουν περάσει από το Ιράκ και τη Συρία τα τελευταία χρόνια, όπως δήλωσε εκπρόσωπος της τουρκικής αστυνομίας στο BBC.
Οι αυστηρότεροι έλεγχοι στα σύνορα έχουν περιορίσει τη ροή, ωστόσο υπάρχουν ακόμα αντικείμενα που προσφέρονται προς πώληση.
Το BBC παρακολουθεί αυτό το εμπόριο με τη βοήθεια Σύρου αρχαιολόγου, ο οποίος το έσκασε από τη χώρα του πριν από τέσσερα χρόνια και είναι παρών σε συναντήσεις διαμεσολαβητών για πωλητές κλεμμένων ειδών τέχνης.
«Ξέρω πως η δουλειά είναι πολύ επικίνδυνη και δύσκολη. Εργάζομαι με ανθρώπους που είναι σαν το δίκτυο της μαφίας» λέει ο ίδιος.
Έδειξε στο βρετανικό δίκτυο φωτογραφίες και βίντεο που έστειλα διάφοροι πωλητές και περιλαμβάνουν άλλο ένα μωσαϊκό που βρίσκεται ακόμα σε συριακό έδαφος και, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι αυθεντικό και αξίζει χιλιάδες δολάρια.
«Βλέπω την ιστορία και τον πολιτισμό μου να καταστρέφονται μπροστά στα μάτια μου» δηλώνει.
«Αυτό που συμβαίνει στη Συρία είναι τραγικό» λέει ο Dr St John Simpson, επιμελητής του τμήματος Μέσης Ανατολής στο Βρετανικό Μουσείο. «Προκαλεί θλίψη, κάθε τοποθεσία που υφίσταται ζημιές, καταστρέφεται για πάντα».
Σύμφωνα με τον ίδιο, όλες οι πλευρές που εμπλέκονται στις συγκρούσεις στη Συρία είναι υπεύθυνες για τη λεηλασία αρχαιολογικών χώρων. Περιλαμβάνονται φτωχοί πολίτες, που αναζητούν έναν τρόπο επιβίωσης, αλλά και εξτρεμιστικές ομάδες.
Η UNESCO έχει προσδιορίσει τη λεηλασία από το Ισλαμικό Κράτος ως «βιομηχανικής κλίμακας». Αλλά δεν καταστρέφουν απλώς. Χρησιμοποιούν το εμπόριο αυτό ως ροή χρηματοδότησης, αν και υπάρχουν διχασμένες απόψεις για το αν είναι ύψους εκατομμυρίων ή δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Είναι αδύνατο να πει κανείς πού καταλήγουν τα κλεμμένα αντικείμενα τέχνης όταν εξαφανίζονται από τη δημόσια θέα.
Αστυνομικές επιχειρήσεις πέρσι στη Βαρκελώνη αποκάλυψαν μωσαϊκά και σαρκοφάγους από την Αίγυπτο και ελληνορωμαϊκά μέρη στη Λιβύη. Δύο έμποροι ειδών τέχνης κατηγορούνται πως εμπλέκονται σε δίκτυο λαθρεμπόρων που μετέφερε αρχαιότητες για να χρηματοδοτήσει οργανώσεις προσκείμενες στο Ισλαμικό Κράτος.
Σύμφωνα με το BBC, που επικαλείται τον υπουργό Εσωτερικών της Ισπανίας, είναι η πρώτη αστυνομική επιχείρηση αυτού του είδους, που στοχεύει στη ροή χρηματοδότησης της τρομοκρατίας μέσω κλεμμένων ειδών τέχνης, προϊόντων λεηλασίας.
