Η φροντίδα ενός αγαπημένου προσώπου μπορεί να είναι βαθιά ανθρώπινη, αλλά συχνά φέρνει μαζί της ψυχική, σωματική και συναισθηματική εξάντληση.

Όταν αυτή η πίεση συσσωρεύεται, χωρίς ανάπαυλα, οδηγεί στην αποκαλούμενη «εξουθένωση του φροντιστή», μια κατάσταση που δεν είναι απλώς κουραστική, αλλά επικίνδυνη για την υγεία του ίδιου του φροντιστή και την ικανότητά του να συνεχίζει να φροντίζει.

Το άτομο φτάνει στα όριά του και συχνά συνδέεται με την αίσθηση ότι είναι μόνο, ότι δεν έχει στήριξη ή αναγνώριση. Σε αυτή την κατάσταση, αρχίζει η παραμέληση του εαυτού του, η κατάθλιψη ή η απώλεια ενδιαφέροντος και δύναμης για φροντίδα.

Ποια είναι τα σημάδια και τα συμπτώματα;

Η εξουθένωση δεν εμφανίζεται ξαφνικά. Συνήθως προειδοποιεί και η αναγνώριση των πρώτων σημαδιών μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη χειρότερων καταστάσεων.

Γενικά συμπτώματα εξουθένωσης

  • Άγχος και νευρικότητα
  • Αποφυγή κοινωνικών επαφών
  • Κατάθλιψη ή συνεχής θλίψη
  • Κόπωση, ακόμα και μετά από ξεκούραση
  • Έλλειψη ενέργειας και ενδιαφέροντος για δραστηριότητες
  • Εκνευρισμός και ευερεθιστότητα
  • Αίσθηση απώλειας ελέγχου
  • Παραμέληση υγείας του φροντιστή

Σωματικά συμπτώματα

  • Πονοκέφαλοι, μυϊκοί πόνοι
  • Διαταραχές ύπνου (αϋπνία ή υπερυπνία)
  • Αλλαγές στην όρεξη και το βάρος
  • Συχνές αρρώστιες λόγω εξασθενημένου ανοσοποιητικού

Συναισθηματικά συμπτώματα
  • Θυμός, εκρήξεις
  • Συνεχής ανησυχία και φόβος
  • Απώλεια συγκέντρωσης
  • Απομόνωση
  • Αίσθημα ματαιότητας και απελπισίας
  • Έλλειψη κινήτρου
  • Σε προχωρημένα στάδια και χρήση ουσιών (όπως αλκοόλ ή διεγερτικά)

Η επιδείνωση της κατάστασης μπορεί να επηρεάσει αρνητικά και τον άνθρωπο που δέχεται τη φροντίδα, αυξάνοντας τον κίνδυνο λάθους ή αμέλειας.

Τι να κάνετε για να προλάβετε την «εξουθένωση του φροντιστή»;

Η πρόληψη ξεκινά από την παραδοχή ότι δεν μπορείτε (και δεν πρέπει) να τα κάνετε όλα μόνοι σας. Αυτές είναι μερικές βασικές πρακτικές για να προστατέψετε τον εαυτό σας, σύμφωνα με το HealthLine:

1. Ζητήστε βοήθεια. Μη διστάσετε να ζητήσετε από συγγενείς ή φίλους να αναλάβουν κάποιες ευθύνες. Δεν είναι αδυναμία, είναι αυτοπροστασία.

2. Ενισχύστε το δίκτυο υποστήριξης. Μιλήστε με ανθρώπους που σας καταλαβαίνουν. Είτε πρόκειται για άλλους φροντιστές, είτε για ψυχολόγο, είτε για ομάδες υποστήριξης. H έκφραση συναισθημάτων μειώνει το στρες.

3. Βάλτε όρια. Ξεκαθαρίστε στον εαυτό σας τι μπορείτε και τι δεν μπορείτε να κάνετε. Μάθετε να λέτε «όχι» χωρίς ενοχές.

4. Κρατήστε χρόνο για εσάς. Τα διαλείμματα είναι απαραίτητα. Ακόμη και κάποιος χρόνος για να περπατήσετε, να διαβάσετε ή να χαλαρώσετε βοηθούν.

5. Μην κόβετε τις κοινωνικές σας επαφές. Μείνετε συνδεδεμένοι με τον έξω κόσμο. Κοινωνικές δραστηριότητες, χόμπι και μικρές αποδράσεις ενισχύουν την ψυχική σας υγεία.

6. Παρακολουθήστε την υγεία σας. Μην παραμελείτε την υγεία σας, τηρήστε τις επισκέψεις στον γιατρό και κάντε εξετάσεις. Προσέχετε τη διατροφή σας και προσπαθείτε να ασκείστε. Η δική σας υγεία είναι το θεμέλιο για να μπορέσετε να φροντίσετε κάποιον άλλον.

7. Κοιμηθείτε αρκετά. Ο ύπνος βοηθά το σώμα και τον νου να ανακάμψουν. Αν δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε, εάν ξυπνάτε κατά τη διάρκεια της νύχτας ή εάν υποφέρετε από διάφορες διαταραχές ύπνου, ζητήστε βοήθεια από επαγγελματία.

8. Διεκδικήστε όσα προβλέπονται από τα εργασιακά δικαιώματά σας. Αν εργάζεστε, ελέγξτε αν δικαιούστε κάποια άδεια. Μπορεί να σας προσφέρει πολύτιμο χρόνο.

9. Εξετάστε την επιλογή της προσωρινής φροντίδας. Υπηρεσίες όπως κέντρα ημερήσιας φροντίδας ή φροντιστές κατ’ οίκον μπορούν να σας ανακουφίσουν προσωρινά, ώστε να πάρετε τις ανάσες που χρειάζεστε.

Πότε να ζητήσετε βοήθεια: Εξάντληση – Κατάθλιψη – Συναισθηματική κόπωση

Η εξουθένωση, η κατάθλιψη και η συναισθηματική κόπωση έχουν κοινά στοιχεία, αλλά δεν είναι το ίδιο.

  • Εξουθένωση: Προκύπτει σταδιακά λόγω παρατεταμένου στρες.
  • Κατάθλιψη: Είναι διαταραχή της διάθεσης που δεν σχετίζεται μόνο με εξωτερικές συνθήκες.
  • Συναισθηματική κόπωση: Εμφανίζεται απότομα, ως αποτέλεσμα του ακραίου άγχους που προκύπτει όταν νιώθεις τον πόνο αυτού που φροντίζεις. Πρόκειται για μείωση της ικανότητας ενσυναίσθησης και συμπόνιας για τους άλλους, συμπεριλαμβανομένου αυτού που φροντίζεις. Έχει παρατηρηθεί κυρίως σε εργαζόμενους στον τομέα της υγείας, αλλά μπορεί να συμβεί και σε αυτούς που έχουν αναλάβει τη φροντίδα κάποιου μέλους της οικογένειας. Χαρακτηρίζεται από συναισθηματική αποσύνδεση, θυμό, αδυναμία συγκέντρωσης και εκνευρισμό.

Το βασικό τεστ για να ξεχωρίσετε την εξουθένωση από την κατάθλιψη είναι το εξής: αν κάνετε ένα διάλειμμα και τα συμπτώματα βελτιώνονται, πρόκειται πιθανότατα για εξουθένωση. Αν όχι, ίσως πρόκειται για κατάθλιψη, που χρειάζεται θεραπευτική παρέμβαση.

Αν νιώθετε ότι τα συμπτώματα δεν υποχωρούν, ακόμη και όταν προσπαθείτε να ξεκουραστείτε, είναι καιρός να μιλήσετε με κάποιον ειδικό, είτε γιατρό, είτε ψυχολόγο.

Η φροντίδα είναι μια πράξη αγάπης, αλλά δεν πρέπει να γίνεται εις βάρος της δικής σας υγείας. Η εξουθένωση του φροντιστή δεν είναι σημάδι αδυναμίας. Είναι μια φυσική αντίδραση σε μια απαιτητική κατάσταση. Μάθετε να αναγνωρίζετε τα πρώτα σημάδια και προστατεύστε την ψυχική και σωματική σας υγεία. Όσο καλύτερα φροντίζετε εσάς, τόσο πιο ουσιαστικά μπορείτε να φροντίσετε και τους άλλους.

Πού μπορείτε να απευθυνθείτε