Καλωσορίσατε στη Μογγολία, τη χώρα του Τζένγκις Χαν, με τις απέραντες εκτάσεις, την άγρια φύση, το νομαδικό τρόπο ζωής και τα ακροβατικά.
Ναι, τα ακροβατικά και συγκεκριμένα την τέχνη της «συστροφής» (αν έπρεπε να την ορίσουμε στα ελληνικά) που αποτελεί κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας. Μιας κληρονομιάς που οι παλιότερες γενιές προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανή μέσα από τους νέους και κυρίως μέσω των κοριτσιών, που γίνονται στην κυριολεξία λάστιχα, ξεπερνώντας κάθε ανθρώπινο όριο.
Ο χορός των ακροβατών ονομάζεται «Uran Nugaralt» και σημαίνει καλλιτεχνική ευλυγισία. Αυτή η τέχνη χρονολογείται από τον 12ο αιώνα και με αυτή διασκέδαζε στις γιορτές ο Τζένγκις Χαν (1162 – 1227), ο γνωστότερος πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης της χώρας, που ένωσε τις μογγολικές φυλές και ίδρυσε την Αυτοκρατορία των Μογγόλων, μια από τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες στην ιστορία.
Η συγκεκριμένη μορφή τέχνης έχει αποκτήσει μια μοναδική φήμη σε ολόκληρο τον πλανήτη για τα ξεχωριστά ακροβατικά της, που στη Δύση κυρίως φαντάζουν εξωπραγματικά και σκληρά για το ανθρώπινο σώμα.
Τα μικρά κορίτσια στη Μογγολία δεν ονειρεύονται να γίνουν μπαλαρίνες, να φορέσουν τις ρομαντικές tutu τους και τις pointe τους, αλλά ονειρεύονται να γίνουν ακροβάτες, να λάμψουν στο Εθνικό Τσίρκο της Μογγολίας και στη συνέχει να γίνουν σταρ παγκόσμιας εμβέλειας δουλεύοντας σε διεθνείς θιάσους όπως το Cirque du Soleil. Το τίμημα σε σωματικό πόνο βαρύ, αλλά ο στόχος ένας και ιδιαίτερα σημαντικός: να διαδώσουν σε όλο τον πλανήτη την κουλτούρα της Μογγολίας, με λίγα λόγια είναι ζήτημα εθνικής υπερηφάνειας.
Αν παρακολουθήσει κανείς από κοντά πώς προπονούνται τα κορίτσια θα δουν αντοχές πάνω από τα ανθρώπινα όρια. Οι προπονήσεις ξεκινούν από την ηλικία των 6 ετών και μεταξύ 14-25 ετών οι ακροβάτες φτάνουν στο peak της καριέρας τους. Οι ασκήσεις ευλυγισίας γίνονται καθημερινά για αρκετές ώρες και ακόμα και αν το σώμα δεν αντέχει άλλο οι μάνατζερ-προπονητές είναι παρόντες για να πιέσουν και να πετύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Οι ασκήσεις έχουν ένα στόχο: να διατηρήσουν σε καλή φυσική κατάσταση τις αρθρώσεις και τους συνδέσμους, να επιτρέψουν στο σώμα να λυγίσει και να «συστραφεί» σαν να μην υπάρχουν σπόνδυλοι. Όσο σκληρό και αν σας ακούγεται αυτή είναι η ζωή και η καθημερινότητα των μελλοντικών ακροβατών και όσο και αν κλαίνε και κάποιες φορές απογοητεύονται δεν το βάζουν κάτω.
Η 9χρονη Suvd-Erdene για παράδειγμα περνά τέσσερις ώρες την ημέρα εξασκούμενη. Στηριζόμενη στο σαγόνι της τεντώνει σιγά σιγά και σηκώνει όλο το κορμί της μέχρι τα πόδια της να ακουμπήσουν στο χαλί μπροστά στα μάτια της.
Η άσκηση φαίνεται απλή αλλά η προπόνηση συχνά απάνθρωπη. «Έκλαψα την πρώτη φορά που η δασκάλα μου με έβαλε να κάνω αυτή την άσκηση, ένιωσα να αποθαρρύνομαι», λέει. Πλέον καταφέρνει να κάνει πους απς χωρίς τα πόδια της να ακουμπούν το έδαφος και να κρέμεται ανάποδα από στύλο στον οποίο στερεώνεται βασικά με τα δόντια.
Και δεν είναι η μόνη. Η 9χρονη προπονείται με άλλα συνομήλικά της κορίτσια στην πρωτεύουσα της Μογγολίας Ουλάν Μπατόρ. Η φίλη της Suvd-Erdene και συναθλήτριά της Shinezul, λέει πως δεν ενδιαφέρεται να βγάλει λεφτά από τα ακροβατικά, θέλει μόνο να κάνει τη χώρα της περήφανη. «Το όνειρο του μογγολικού λαού είναι να παρουσιάσει τον πολιτισμό και την τέχνη της Μογγολίας σε όλο τον κόσμο και γι’ αυτό θέλω να γίνω η καλύτερη ακροβάτης σε όλο τον κόσμο», εξηγεί. Προπονήτρια τους είναι η 22χρονη Urangoo, ακροβάτης τρίτης γενιάς, που εγκατέλειψε τα δικά της όνειρα για μεγάλη καριέρα εξαιτίας ενός ατυχήματος που είχε στην κρίσιμη ηλικία των 12.
Η μεγαλύτερη ωστόσο πρόκληση για τα κορίτσια δεν είναι να βάλουν τα πόδια τους πάνω από το κεφάλι ή να στερεωθούν στο στύλο με τα δόντια και να περιστρέφονται. Είναι το χαμόγελο, αυτό που πρέπει να διαγράφεται στο πρόσωπό τους όταν εκτελούν τα ακροβατικά και στο ενδιάμεσο τις χορευτικές φιγούρες τους. Το χαμόγελο είναι σημάδι επαγγελματισμού, όσο και να πονάνε δεν πρέπει να το ξεχνούν. Συνήθως η τέχνη της «συστροφής» είναι οικογενειακή υπόθεση, οι ικανότητες περνάνε από τη μητέρα στην κόρη και όλη η οικογένεια μπορεί να βρεθεί στις ίδιες περιοδείες ανά τον κόσμο.
Αυτή η τέχνη υπάρχει στη Μογγολία αλλά και στην Κίνα, παρόλο που παρουσιάζει διαφορές στις δύο χώρες. Στην Κίνα ο κυριότερος σκοπός των ακροβατικών είναι να εντυπωσιάσουν με το βαθμό δυσκολίας τους. Από την άλλη μεριά στη Μογγολία η προσέγγιση αφορά τον αισθησιασμό που βγάζουν οι κινήσεις, τη θηλυκότητα των γυναικείων σωμάτων και το μπαλετικό στυλ των κινήσεών τους.
Η Μογγολία προσπάθησε το 2011 να εισάγει την τέχνη της στον κατάλογο της πολιτισμικής κληρονομιάς της Ουνέσκο, αλλά δεν τα κατάφερε, καθώς ο Οργανισμός απέρριψε τον φάκελο της υποψηφιότητας τον οποίο είχε υπογράψει ο υπουργός Παιδείας της χώρας. Μέσα στο κείμενο αναφερόταν ότι η τέχνη της «συστροφής» απειλείται καθώς παλεύει ανάμεσα στην παράδοση και τον μοντέρνο κόσμο και μάλιστα προτείνονταν 11 μέτρα για τη σωτηρία της παράδοσης. Η Ουνέσκο θεώρησε τον φάκελο ελλιπή καθώς δεν παρείχε αρκετά στοιχεία για την ταυτότητα της τέχνης και για την κοινωνική και πολιτική συνεισφορά της στον κόσμο.
Οι ακροβάτες που διαχειρίζονται και έχουν μάθει να στρίβουν το σώμα τους με απίστευτους τρόπους έχουν συχνά διχάσει την ιατρική κοινότητα. Υπάρχει μια μερίδα που έχει εκφράσει αρκετές φορές τη δυσαρέσκειά της σχετικά με τις επιπτώσεις στο σώμα των κοριτσιών. Οι εξαρθρώσεις είναι συχνές, το ίδιο και η απίστευτη καταπόνηση των μυών και τα οσφυϊκά προβλήματα, ενώ δεν λείπουν και τα δυστυχήματα με τελευταίο τον Ιούλιο του 2016 όταν έχασε τη ζωή της η 31χρονη Γαλλίδα Sarah Guyard-Guillot. Η Guillot ήταν μέλος του Cirque du Soleil και σκοτώθηκε όταν έχασε την ισορροπία της και έπεσε από μεγάλο ύψος.
Από την άλλη υπάρχουν και γιατροί που υποστηρίζουν ότι μπορεί οι προπονήσεις να είναι εξαντλητικές αλλά στο σύνολό τους θωρακίζουν τον οργανισμό από ασθένειες όπως η οστεοαρθρίτιδα, ενισχύουν τη δύναμη και την αντοχή χωρίς την παρεμβολή φαρμακευτικών σκευασμάτων.
