Η καταστροφή του Τσερνόμπιλ προκάλεσε, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων και μόλυνε μέχρι και τα τρία τέταρτα της έκτασης της Ευρώπης.
01.23. Έκρηξη στο αντιδραστήρα
26 Απριλίου 1986: Στις 01:23 η ατομική καρδιά του αντιδραστήρα νο.4 του σοβιετικού πυρηνικού σταθμού του Τσερνόμπιλ αναφλέγεται κατά τη διάρκεια τεστ ασφαλείας έπειτα από λάθος χειρισμού και ακολουθεί έκρηξη που τινάζει στον αέρα ολόκληρο το κτίριο. Ραδιενεργό νέφος απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα.
Οι πρώτοι πυροσβέστες που φθάνουν στον τόπο της καταστροφής δέχονται τεράστιες δόσεις ραδιενεργού ακτινοβολίας, όπως γράφει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων. Μεταξύ των μελών του προσωπικού και των σωστικών συνεργείων, δύο πέθαναν επί τόπου και 28 τις εβδομάδες που ακολούθησαν.
Το πυρηνικό καύσιμο θα συνεχίσει να καίγεται επί δέκα ημέρες. Θα χρειασθούν χιλιάδες τόννοι άμμου, αργίλου και μολύβδου που ρίπτονται από ελικόπτερα για περιορισθούν οι διαρροές.
Το νέφος μολύνει την Ευρώπη
Τις ημέρες που ακολουθούν, ραδιενεργό νέφος μολύνει σοβαρά την Ουκρανία, τη Λευκορωσία και τη Ρωσία. Φθάνοντας επάνω από τις σκανδιναβικές χώρες θα φθάσει στη συνέχεια στην κεντρική Ευρώπη, τα Βαλκάνια, την Ιταλία, τη Γαλλία, τη Βρετανία και την Ιρλανδία.
Η εκκένωση του Πριπιάτ, της πόλης των 48.000 κατοίκων που βρίσκεται σε απόσταση τριών χιλιομέτρων από τον πυρηνικό σταθμό, δεν θα διαταχθεί παρά ενάμισι 24ωρο μετά την έκρηξη. Οι παραδοσιακοί υπαίθριοι εορτασμοί της Πρωτομαγιάς θα διεξαχθούν κανονικά στο Κίεβο που βρίσκεται σε απόσταση μόλις 100 χιλιομέτρων από τον σταθμό του Τσερνόμπιλ. Το 1986, περισσότερα από 110.000 άτομα χρειάσθηκε να απομακρυνθούν από μία περίμετρο 30 χιλιομέτρων γύρω από τον σταθμό, περιοχή που και σήμερα παραμένει αποκλεισμένη ζώνη.
Ο πρώτος δημόσιος συναγερμός σημαίνει στις 28 Απριλίου από τη Σουηδία, που ανιχνεύει αύξηση των επιπέδων της ραδιενέργειας στο έδαφός της. Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA) δέχεται επίσημη ειδοποίηση των σοβιετικών αρχών στις 30 Απριλίου. Όμως ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ δεν θα το ομολογήσει δημοσίως παρά τις 14 Μαΐου.
Οι τρεις άλλοι αντιδραστήρες του σταθμού του Τσερνόμπιλ θα συνεχίσουν να παράγουν πυρηνική ενέργεια μέχρι τον Δεκέμβριο 2000.
Σαρκοφάγος στον αντιδραστήρα
Νοέμβριος 1986: Μία σαρκοφάγος από μπετόν ύψους 50 μέτρων εγκαθίσταται για να καλύψει τον αντιδραστήρα νο. 4 και να απομονώσει τους 200 τόννους ραδιενεργού μάγματος που περιέχει. Η διάρκεια ζωής του είχε υπολογισθεί αρχικά τότε στα 20 έως 30 χρόνια και το 1993 στα επτά χρόνια.
Ανάμεσα στο 1986 και το 1990, περί τους 600.000 Σοβιετικοί, που ονομάσθηκαν «αποξηλωτές» θα εργασθούν στον τόπο του δυστυχήματος, εφοδιασμένοι με πενιχρό ή καθόλου εξοπλισμό αυτοπροστασίας, για να κατασκευάσουν το μπετονένιο κάλυμμα και να απορρυπάνουν τον χώρο.
Οκτώβριος 1991: Ο αντιδραστήρας νο. 2 τίθεται εκτός λειτουργίας έπειτα από πυρκαγιά.
Κλείσιμο του σταθμού
Απρίλιος 1995: Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Λεονίντ Κούτσμα δεσμεύεται για το κλείσιμο του Τσερνόμπιλ πριν από το 2000. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ομάδα των 7 υπόσχονται τον Δεκέμβριο τη χορήγηση βοήθειας ύψους 2,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Νοέμβριος 1996: Το Κίεβο διακόπτει τη λειτουργία του αντιδραστήρα νο. 1.
Σεπτέμβριος 1998: Καθώς η σαρκοφάγος που έχει κατασκευασθεί «όπως-όπως» απειλεί να καταρρεύσει, εργασίες ενίσχυσης των τοιχωμάτων ξεκινούν, για να διαρκέσουν περί τα 10 χρόνια με κόστος 760 εκατομμύρια δολάρια.
Δεκέμβριος 2000: υπό την πίεση των Δυτικών, ο τελευταίος εν λειτουργία αντιδραστήρας σταματά, βάζοντας οριστικό τέλος στην λειτουργία του σταθμού του Τσερνόμπιλ.
Αντικρουόμενοι απολογισμοί
Σεπτέμβριος 2005: Εκθεση του ΟΗΕ εκτιμά ότι οι άνθρωποι που έχουν πεθάνει ή θα πεθάνουν στις τρεις πλέον πληγείσες χώρες ανέρχονται σε 4.000. Έναν χρόνο αργότερα, εκτίμηση της Greenpeace ανεβάζει τον αριθμό αυτόν στις 100.000.
Από την πλευρά τους οι ουκρανικές αρχές ανακοίνωσαν το 1998 περί τους 12.500 θανάτους μεταξύ των αποξηλωτών.
Νέο κάλυμμα
Αύγουστος 2010: Έπειτα από χρόνια παλινωδιών, αρχίζουν οι εργασίες, από τη γαλλική κοινοπραξία Novarka, για την κατασκευή νέου θόλου, ύψους 108 μέτρων. Η συναρμολόγηση ξεκινά τον Απρίλιο 2012. Οι εργασίες είναι εκτιμώμενου κόστους 2,1 δισεκατομμυρίων ευρώ. Τα κονδύλια προέρχονται από τη διεθνή κοινότητα και τελούν υπό τη διαχείριση της Ευρωπαϊκής Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (BERD).
Νοέμβριος 2016: Ο γιγάντιος ατσάλινος θόλος βάρους 36.000 τόνων τοποθετείται επάνω από την σαρκοφάγο. Θα έχει διάρκεια ζωής 100 ετών και θα επιτρέψει την πραγματοποίηση των επιχειρήσεων απορρύπανσης του εσωτερικού του κατεστραμμένου αντιδραστήρα υπό ασφαλείς συνθήκες.
