Ο Αδόλφος Χίτλερ την είχε δει ζωγράφος, αν και οι αιμοδιψείς συνάδελφοί του καταφεύγουν συνήθως στον γραπτό λόγο για να εκφράσουν τη σκοτεινή δημιουργικότητά τους.
Ο λόγος που νιώθουν την ανάγκη να εκφραστούν λογοτεχνικά ποικίλει και κάποιοι μελετητές έχουν υποστηρίξει ότι προσπαθούν με τη γραφή να εξοβελίσουν τη μοχθηρία της προσωπικότητάς τους, πείθοντας τους εαυτούς τους ότι είναι πολλά περισσότερα από απ’ όσα τους προσάπτει η Ιστορία.
Ίσως βέβαια να απολαμβάνουν απλώς τη γραφή και οι θεωρίες να μη χωρούν το απλό αυτό γεγονός, η πραγματικότητα πάντως παραμένει: οι τύραννοι γράφουν και γράφουν πολύ…
Η Τέχνη του Σινεμά
Ο Κιμ Γιονγκ-ιλ ήταν λάτρης του κινηματογράφου και θεωρούσε τον εαυτό του ειδικό στον χώρο, γι’ αυτό και δημοσίευσε το 1973 το πόνημά του, το οποίο ερχόταν να ολοκληρώσει μάλιστα το σύγγραμμα του 1987 για «Το Σινεμά και τη Σκηνοθεσία». Για τον Κιμ, η δημιουργία μιας σοβαρής εθνικής κινηματογραφίας έμοιαζε με σοσιαλιστικό έργο. Το πόνημα είναι γεμάτο από φιλοσοφικές ρήσεις τύπου «Η ζωή χωρίς τέχνη και λογοτεχνία είναι αδιανόητη», αν και η κοινότυπη φύση των ισχυρισμών του και η αυταπόδεικτη αλήθεια τους το κάνουν να μη λέει ουσιαστικά τίποτα.
Οι συμβουλές του για το σινεμά είναι ευλογοφανείς, εκτός κι αν η εμβρίθεια της μελέτης του βασίζεται στην απλότητα της κοινοτοπίας. Οι ειδικοί διατείνονται πάντως ότι η γύμνια της συλλογιστικής του βασίζεται στο γεγονός ότι δεν είχε να πει κάτι σημαντικό για τον κινηματογράφο και αποσπάσματα όπως αυτό τους δικαιώνει κατάφωρα: «Το να παρακολουθείς μια ταινία για πρώτη φορά είναι διαφορετικό από το να τη βλέπεις για δεύτερη. Άλλοι θέλουν να ξαναβλέπουν τις ταινίες, άλλοι πάλι όχι». Αλλά και για την κινηματογραφική μουσική είχε κάτι σπουδαίο να πει: «Ο ήχος και η μουσική ακούγονται ως εκεί που υπάρχει Φύση και ζει άνθρωπος»…
Το Κρασί της Αγάπης
Ο Αγιατολάχ Χομεϊνί ήταν παραγωγικότατος συγγραφέας και η πένα του ασχολήθηκε με πολλά και διάφορα: από ερμηνείες για το Κοράνι και τα ιερά κείμενα του ισλαμισμού μέχρι φιλοσοφία, ποίηση, πεζά και έργα πολιτικής σκέψης. Αντίθετα μάλιστα από τα έργα πολλών άλλων απολυταρχικών ηγετών, τα κείμενα του Χομεϊνί παραμένουν εν πολλοίς αμετάφραστα και εδώ φταίει ενδεχομένως ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισαν οι δυτικοί εκδότες το πρώιμο έργο του.
Μετά την Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν, κυκλοφόρησε στη Δύση ένα μικρό βιβλιαράκι με τίτλο «Το Μικρό Πράσινο Βιβλίο: Τα αποφθέγματα του Αγιατολάχ Χομεϊνί». Από τη μετάφρασή του από τα ιρανικά στα γαλλικά και κατόπιν τα αγγλικά, από τις 1.000 αρχικές σελίδες του Χομεϊνί επιβίωσαν μόλις 125(!), κρατώντας προφανώς τα «δυνατά» σημεία των δηλώσεων του θρησκευτικού ηγέτη, που περιστρέφονταν γύρω από το σπέρμα, τις σωματικές εκκρίσεις και τον πρωκτό. Το 1981 κυκλοφόρησε και δεύτερο βιβλίο του εκτός Ιράν («Το Ιράν και η Επανάσταση») που αυτή τη φορά τον έκανε να μοιάζει πιο διαλλακτικό και ανθρώπινο, δίνοντάς του την εικόνα του φωτισμένου ηγέτη που ακολουθεί τα σοφά διδάγματα των ισλαμικών νόμων, της σαρία αλλά και της σουφιστικής παράδοσης.
Άγνωστο παραμένει σε μας το λογοτεχνικό του έργο αλλά και η μεγάλη αγάπη του επαναστάτη ιμάμη για τη μυστικιστική ποίηση. Η συλλογή του «Το Κρασί της Αγάπης» παραμένει προσδεμένη στο άρμα της μακράς θρησκευτικής ποιητικής παράδοσης που έλκει την καταγωγή της από τη βαθιά πίστη και προσήλωση στον Θεό…
Ελευθεροτεκτονισμός
Ο ισπανός δικτάτορας Φρανσίσκο Φράνκο υποπτευόταν πάντα τους Μασόνους για όλα τα δεινά της χώρας του και της οικουμένης εν γένει, καθώς ήταν λέει γνωστή η συνωμοσία της Στοάς να σκάψει τον τάφο της καθολικής Ισπανίας. Γι’ αυτό και απαγόρευσε τον τεκτονισμό παρέα με τον κομμουνισμό το 1940. Κάτι που προφανώς δεν ήταν αρκετό για τον δικτάτορα, κι έτσι μεταξύ 1947-1951 έγραψε μια σειρά από αντιμασονικά άρθρα σε φασιστική επιθεώρηση.
Κάποια στιγμή τα διαμαντάκια αυτά συνωμοσιολογικού πνεύματος κυκλοφόρησαν σε ξεχωριστό τόμο με τίτλο «Ελευθεροτεκτονισμός», αν και βγήκαν με φιλολογικό ψευδώνυμο. Ούτε και πάλι ησύχασε όμως ο Φράνκο, ο οποίος υποπτευόταν τώρα ότι οι καλές πωλήσεις του βιβλίου έφεραν και πάλι τη σφραγίδα των Μασόνων: οι Τέκτονες αγόραζαν, πίστευε, μαζικά το βιβλίο του για να το εξαφανίσουν από τις προθήκες και τα ράφια των βιβλιοπωλείων! Ο ίδιος φλέρταρε και με αγγλική μετάφραση του έργου του, αν και το εγχείρημα δεν ευοδώθηκε ποτέ.
Στο μυαλό του Φράνκο ο ελευθεροτεκτονισμός ήταν ένα μείγμα σιωνισμού και κομμουνισμού, το οποίο θα αποκαλυπτόταν από τις στενές σχέσεις Ισραήλ και Σοβιετικής Ένωσης: «Η δημιουργία του Ισραήλ ήταν σοβιετικό έργο», έγραφε ο Φράνκο σε ένα παραλογισμένο κράμα ακραίων θεωριών συνωμοσίας και αστήρικτων υποθέσεων…
Το Πράσινο Βιβλίο
«Το Πράσινο Βιβλίο» του Μουαμάρ Καντάφι, που απαθανάτισε την πολιτική και κοινωνική του φιλοσοφία ήδη από το 1975, ήταν άλλοτε αναπόσπαστο τμήμα του κόσμου των λιβυκών γραμμάτων. Στο έργο αποκαλυπτόταν το ισλαμικό και σοσιαλιστικό όραμα της διακυβέρνησής του, σύμφωνα με το οποίο ο Καντάφι εμφανιζόταν θιασώτης της αμεσοδημοκρατίας!
Στον πρώτο τόμο του «Πράσινου Βιβλίου», με τίτλο «Η Λύση του Δημοκρατικού Προβλήματος», ο στυγνός δικτάτορας καυτηρίαζε τόσο τον κομμουνισμό όσο και τη δυτική κοινοβουλευτική δημοκρατία, αποκηρύσσοντας τις εκλογές, τους αντιπροσώπους του λαού και τα πολιτικά κόμματα. Η πραγματική δημοκρατία ήταν για τον Καντάφι μόνο η άμεση, εκεί δηλαδή που ο λαός θα αποφάσισε μόνος χωρίς κηδεμόνες και κομματικούς εκπροσώπους. Στην πραγματικότητα βέβαια το δημοκρατικό όραμά του είχε στην κορυφή τον ίδιο, κάτι που έκανε το πολιτικό του σύστημα να φαντάζει ελαφρώς καλύτερο από τη στυγερή του χούντα.
Στον δεύτερο τόμο, με τίτλο «Η Λύση στο Οικονομικό Πρόβλημα», ο Καντάφι εμπιστευόταν στο κοινό του τις απόψεις του για την οικονομία, που ήταν ένα περίεργο πλέγμα καπιταλιστικής και κομμουνιστικής ιδεολογίας με μια νότα ισλαμικών διδαγμάτων. Όπως το χαρακτήρισε καθηγητής Οικονομίας, είναι σαν να πάντρεψε κάποιος τη σκέψη του Ρουσό με τη φιλοσοφία του Μαρξ και τις μεταρρυθμίσεις του Μάο!
Στη δεκαετία του 1980 ο Καντάφι αποφάσισε να κάνει πράξη το μεταρρυθμιστικό του όνειρο για την οικονομία, δημιουργώντας μια σειρά από κρατικά σουπερμάρκετ και αναγκάζοντας τις οικογένειες να περιοριστούν στην ιδιοκτησία ενός σπιτιού. Το αποτέλεσμα των πολιτικών του ήταν ο καταποντισμός της παραδοσιακής μεσαίας τάξης της χώρας.
Αν και το καλύτερο κομμάτι της συλλογιστικής του το αφήσαμε για το τέλος. Ας τον ακούσουμε: «Οι γυναίκες, όπως και οι άντρες, είναι ανθρώπινα όντα. Αυτή είναι μια αναντίρρητη αλήθεια … Οι γυναίκες είναι διαφορετικές σε μορφή από τους άντρες επειδή είναι θηλυκά, όπως ακριβώς διαφέρουν όλα τα θηλυκά στο βασίλειο των φυτών και των ζώων από τα αρσενικά του είδους τους».
Μέσω ερευνητικού ιδρύματος της Λιβύης, «Το Πράσινο Βιβλίο» του Μουαμάρ Καντάφι μεταφράστηκε σε 30 γλώσσες, μελετήθηκε σε διεθνή συνέδρια και απέδωσε περισσότερες από 140 θεωρητικές εργασίες πάνω στις ιδέες του δικτάτορα. Αν και ποτέ δεν γνώρισε πραγματική απήχηση, την ίδια ώρα που τα γραφεία του ερευνητικού ιδρύματος του «Πράσινου Βιβλίου» καταστράφηκαν στις αεροπορικές επιδρομές του ΝΑΤΟ το 2011…
Η ποίηση του Μάο
Ο «Μεγάλος Τιμονιέρης» ήταν επίσης παραγωγικότατος λογοτέχνης και τρομερός ποιητής, αν και όλη τη συγγραφική του δόξα την έκλεψε η πολιτική πραγματεία του που έμεινε γνωστή ως «Κόκκινο Βιβλιαράκι». Ο Μάο ανέπτυξε από τα πρώτα χρόνια της ζωής του την αγάπη για την καλλιγραφία και την παραδοσιακή κινεζική ποίηση και επιδόθηκε σε μια εκτεταμένη εργογραφία που απλώθηκε σε τέσσερις δεκαετίες ζωής, τόσο πριν όσο και μετά την επανάστασή του.
Οι πολυπληθείς ποιητικές συλλογές του μεταφράστηκαν σε πάμπολλες γλώσσες και έχουν τη λογοτεχνική τους βάση στην αρχέγονη ποιητική παράδοση της Κίνας (δυναστείες Τανγκ και Σουνγκ), αν και η αξία των ποιημάτων του έχει εν πολλοίς να κάνει με την πηγή της κριτικής. Σύμφωνα με κινέζους μελετητές, πρόκειται για εξέχοντα δείγματα ποιητικής γραφής συνδυάζοντας τον επαναστατικό ρεαλισμό με τον «κόκκινο» ρομαντισμό.
Οι δυτικοί ερευνητές δεν μοιάζουν ωστόσο και τόσο εντυπωσιασμένοι από την πένα του, ακόμα και διακεκριμένοι σινολόγοι που μπορούν να αντιπαραβάλουν τους στίχους του με την πατροπαράδοτη κινεζική ποίηση. Ο κορυφαίος βέλγος σινολόγος και κριτικός λογοτεχνίας Πιερ Ρικμάν σχολίασε: «Λοιπόν, αν η ποίηση ήταν ζωγραφική, θα έλεγα ότι ο Μάο ήταν καλύτερος από τον Χίτλερ … αλλά όχι τόσο καλός όσο ο Τσόρτσιλ»…
