Εξωφρενικές ανθρωπολογικές φάρσες

Ο μύθος της χαμένης Ατλαντίδας συνεχίζει να στοιχειώνει την οικουμένη, παρά το γεγονός ότι ξέρουμε πια καλά ότι πρόκειται για ιστορικό θρύλο. Το να υπάρχει κάπου ένας χαμένος πολιτισμός που να μην έχουμε πάρει ποτέ μυρωδιά είναι κομματάκι απίθανο, αν και αυτό δεν στερεί σε τίποτα τη μαγεία του κοινού με τέτοιου είδους ιστορίες. Πολιτισμοί χαμένοι στη λήθη του χρόνου και άγνωστες φυλές αιχμαλώτιζαν ανέκαθεν τον κόσμο και κάποιοι έσπευσαν να το εκμεταλλευτούν αυτό και με το παραπάνω, καθώς ο άνθρωπος είναι προφανώς έτοιμος να πιστέψει τα πάντα…

Η χαμένη πόλη της Βραζιλίας

Ο συνταγματάρχης Πέρσι Φόσετ και η οδύσσειά του να φέρει στο φως τη χαμένη Πόλη του Ζ έχουν τη δική τους ιδιαίτερη θέση στις ανθρωπολογικές φάρσες. Ο εξερευνητής δεν σκάρωσε την ιδέα για μια εξαφανισμένη πόλη στις ερημιές της Λατινικής Αμερικής εντελώς μόνος του, καθώς είχε ενδείξεις για την αποτυχημένη τελικά αποστολή του. Όλα ξεκίνησαν όταν φίλος του και συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας του έδωσε δώρο μια φιγούρα από βασάλτη, ισχυριζόμενος ότι προερχόταν από τη Βραζιλία, αν και δεν ήξερε ο ίδιος τίποτα άλλο για τη μυστηριώδη μορφή. Ήταν πάντως αυθεντική και αρχαία. Ο περιπετειώδης Φόσετ την πήγε σε μπόλικους ειδικούς και έφτασε μέχρι και τα εργαστήρια του Βρετανικού Μουσείου, αν και δεν ικανοποιήθηκε από τις πεζές απαντήσεις τους. Τότε ήταν που απευθύνθηκε σε μέντιουμ, το οποίο βρήκε ότι το αγαλματάκι των 25 εκατοστών ανήκε σε λαμπρό πολιτισμό που κατοικούσε στην ήπειρο που συνέδεε άλλοτε Λατινική Αμερική και Αφρική και είχε αναπτυχθεί πολύ πριν από τους λαούς της Μεσοποταμίας και τον πολιτισμό της Αιγύπτου. Ο πολιτισμός είχε καταστραφεί από έκρηξη ηφαιστείου και η παντελώς άγνωστη γλώσσα της επιγραφής του αγάλματος έπεισε τον εξερευνητή να ξεκινήσει για την περιπέτειά του. Το πράγμα πήρε πράγματι μεγάλη δημοσιότητα και από φόβο μήπως τον προλάβουν, ο τολμηρός εξερευνητής κράτησε μυστικές τις συντεταγμένες του ταξιδιού του μέσα στις ζούγκλες του Αμαζονίου. Ο Φόσετ εξαφανίστηκε τελικά το 1925 στις εσχατιές της Λατινικής Αμερικής…

Η κοινότητα των υπεραιωνόβιων

Η Βιλκαμπάμπα είναι ένα πραγματικό μέρος και είναι πανέμορφο: σκαρφαλωμένο πάνω στις Άνδεις του Ισημερινού, το γραφικό χωριουδάκι μπήκε στο στόχαστρο των Δυτικών το 1970, όταν έρευνα που είχε βαλθεί να συσχετίσει τα καρδιακά νοσήματα με τις τοπικές κουζίνες βρήκε ένα αναπάντεχο γεγονός: οι κάτοικοι όχι μόνο είχαν χαμηλότερα επίπεδα χοληστερίνης και ελάχιστα περιστατικά καρδιοπάθειας, αλλά από τους 819 ανθρώπους του πληθυσμού οι εννιά ήταν πάνω από 100 ετών! Ένα τρελό ποσοστό καθώς την περίοδο που μας ενδιαφέρει το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη ήταν ένας ανά 100.000 ανθρώπους! Κάποιοι μάλιστα δήλωναν 140 χρονών και πάνω και είχαν τα πιστοποιητικά γεννήσεως να το αποδεικνύουν. Σύντομα η μικρή ορεινή κοινότητα μετατράπηκε σε επίγειο Παράδεισο και συνέρρευσαν εκεί ερευνητές, τουρίστες αλλά και όσοι αναζητούσαν το μυστικό της μακροζωίας. Αναρίθμητα βιβλία γράφτηκαν για τον υγιεινό τρόπο ζωής των ντόπιων και το χωριουδάκι έγινε πόλος έλξης πολλών και διάφορων. Κάποιοι στέκονταν βέβαια κριτικά απέναντι στη φήμη του επίγειου παραδείσου, όπως η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, η όποια έβαλε σκοπό να μάθει τι πράγματι συνέβαινε στο χωριό των υπεραιωνόβιων. Σύντομα ανακάλυψε ότι κανείς δεν ήταν πάνω από 100 χρονών, καθώς ο Δυτικός είχε πέσει θύμα της διαφορετικής πολιτισμικής ταυτότητα του γηγενούς: οι ηλικιωμένοι ντόπιοι συνήθιζαν να ψεύδονται για την ηλικία τους ώστε να αξιώνουν τον μεγαλύτερο σεβασμό των νέων…

Η μεγάλη φάρσα του Γκραν Κάνιον

Ο μύθος ότι ένας πανάρχαιος πολιτισμός κρύβεται στα έγκατα της Βόρειας Αμερικής παραμένει δημοφιλέστατος ακόμα και μεταξύ ανθρωπολόγων και ιστορικών. Κι έτσι το 1909 τοπική εφημερίδα της Αριζόνα δημοσίευσε μια είδηση που φαινόταν να επιβεβαιώνει τον μύθο, καθώς τα λαμπρά ονόματα των δύο ερευνητών του πάντα έγκυρου Σμιθσόνιαν προσυπέγραφαν το γεγονός ότι το όνειρο θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα. Οι δυο αρχαιολόγοι είχαν εντοπίσει μια πόλη μέσα σε μια σειρά από σπήλαια ενός απομονωμένου και εν πολλοίς ανεξερεύνητου τμήματος του Γκραν Κάνιον. Τα κειμήλια μάλιστα συνέδεαν απευθείας τους γηγενείς Αμερικανούς με τους αρχαίους Αιγύπτιους (για μούμιες και ιερογλυφικά έκανε λόγο το άρθρο), παραμένοντας ότι πιο παλιότερο είχε ποτέ εντοπιστεί στον Νέο Κόσμο. Στο ίδιο κείμενο γινόταν και λόγος για το πώς συνέβη και παρέμεινε χαμένος ο αρχαίος πολιτισμός για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, με τα πειστικότατα επιχειρήματα να πείθουν πολλούς. Μετά βγήκε βέβαια το Σμιθσόνιαν και αρνήθηκε τα πάντα, λέγοντας πως κανένας πολιτισμός δεν είχε ανακαλυφθεί πουθενά στην Αμερική, και παρά το γεγονός ότι ο μύθος κατέρρευσε σε επίπεδο λαϊκής απήχησης, βρήκε μια νέα ζωή στα μυαλά των συνωμοσιολόγων και των ψευδο-ιστορικών. Σωρεία ερευνητών ισχυρίζονταν τώρα ότι το Σμιθσόνιαν προσπαθούσε να συγκαλύψει απλώς τη σπουδαία ανακάλυψη, γεννώντας έναν δεύτερο μύθο στην πορεία…

Οι Γίγαντες της Παταγονίας

Χωρίς αμφιβολία, ο θαρραλέος θαλασσοπόρος Φερδινάνδος Μαγγελάνος θα είδε πολλά και απίστευτα στα ταξίδια του στην οικουμένη, αν και σύμφωνα με το βιβλίο που έγραψε ένας από τους ιστορικούς των αποστολών του, ο Μαγγελάνος ήρθε σε επαφή με τους γίγαντες της Νότιας Αμερικής που τραγουδούσαν και χόρευαν! Κατά τις αναφορές του ιστορικού, αλλά και του ίδιου του εξερευνητή, το πλήρωμα είδε τους γίγαντες και όταν το καράβι αγκυροβόλησε, οι θεόρατοι άνθρωποι τους πρόσφεραν φαγητό και νερό ως ένδειξη των φιλικών τους αισθημάτων. Οι Ευρωπαίοι έγιναν δεκτοί από τη φυλή με τιμές και εκείνοι μάγεψαν τους γίγαντες με τα ευρωπαϊκά τους δώρα, όπως ένας καθρέφτης που έφερε λέει τον τρόμο στη φυλή καθώς καθρεφτίστηκε για πρώτη φορά η αποτρόπαια όψη τους. Ο Μαγγελάνος είχε όμως ένα σκοτεινό σχέδιο: ήθελε να αποσπάσει την προσοχή των γιγάντων με τα γυαλιστερά του αντικείμενα ώστε να τους δέσουν χειροπόδαρα και να τους φέρουν στην Ευρώπη, όπως συνήθιζαν να κάνουν εξάλλου οι πρώτοι θαλασσοπόροι με τους γηγενείς που συναντούσαν στα ταξίδια τους. Όπως και έγινε δηλαδή, αν και σύμφωνα με το χρονικό, οι γίγαντες πέθαναν καταμεσής της θάλασσας. Έναν αιώνα αργότερα, ο σερ Φράνσις Ντρέικ επέστρεψε στην περιοχή και ήρθε σε επαφή με τους αυτόχθονες, κατακεραυνώνοντας τον Μαγγελάνο για τις ψεύτικες αναφορές του! Οι ντόπιοι ήταν πράγματι λίγο πιο εύσωμοι από τους Ευρωπαίους, πουθενά κοντά όμως στα τρία μέτρα που τους ήθελε ο εξερευνητής…

Η Υπόθεση Βελέια

Ήταν το 2006 όταν αναστατώθηκε η Ισπανία: κατά τη διάρκεια ανασκαφής στα αρχαία ερείπια του ρωμαϊκού οικισμού Ιρούνα-Βελέια, η ομάδα των αρχαιολόγων με επικεφαλής τον Ελισέο Γκιλ έπεσε πάνω σε μια σειρά κειμηλίων που ερχόταν ολοταχώς να αλλάξουν όλα όσα ξέρουμε για το παρελθόν. Κεραμικά που χρονολογούνταν από τον 3ο αιώνα απεικόνιζαν τη σταύρωση του Ιησού, άλλα ήταν διακοσμημένα με ιερογλυφικά, την ίδια ώρα που τα γραπτά μνημεία στη γλώσσα των Βάσκων τοποθετούσαν πια την ανάπτυξή της τουλάχιστον 700 χρόνια πριν από την παραδεδομένη αντίληψη! Οι ημερομηνίες επιβεβαιώθηκαν και τα εντυπωσιακά ευρήματα, 600 στον αριθμό, κάλυπταν τώρα τη ρωμαϊκή και αιγυπτιακή ιστορία, τα πρωτοχριστιανικά χρόνια και το ελληνικό και ρωμαϊκό πάνθεο, κάνοντας έτσι τον μικρό οικισμό την απόλυτη καρδιά της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Αν ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, είναι επειδή πράγματι ήταν: ο Γκιλ κατηγορήθηκε για καταστροφή εθνικής κληρονομιάς και απάτη, αν και οι εμπειρογνώμονες ισχυρίστηκαν ότι κάποια από τα ευρήματα ήταν πιθανότητα αυθεντικά, περιπλέκοντας ακόμα περισσότερο την υπόθεση. Ο αρχαιολόγος απομακρύνθηκε από την ανασκαφή, αν και συνεχίζει να ισχυρίζεται ότι είναι αθώος κατηγορώντας το Ινστιτούτο Πολιτισμικής Κληρονομιάς της Ισπανίας για λάθη και παραλείψεις στην ταυτοποίηση των αντικειμένων. Τα ιδιαίτερα κειμήλια περιλάμβαναν αιρετικές επιγραφές για τη σταύρωση του Χριστού, ονόματα ανθρώπων που δεν χρησιμοποιούνταν παρά στον 19ο αιώνα και μια αναφορά σε έργο του Καρτέσιου! Τον παραχαράκτη αρχαιολόγο πρόδωσε η ανακάλυψη σύγχρονης κόλλας σε μια σειρά από αρχαία κειμήλια…