Η πρόσφατη δέσμευση του καγκελάριου Όλαφ Σολτς, για νέα μέτρα εναντίον της παράτυπης μετανάστευσης στη Γερμανία, προκαλεί δυσαρέσκεια στις χώρες υποδοχής των μεταναστευτικών κυμάτων, καθώς παραβιάζει τους κανόνες της συνθήκης Σένγκεν και δημιουργεί συνθήκες άνισης αντιμετώπισης των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου.
Στις θεμελιώδεις αρχές της, η «ζώνη Σένγκεν» εξασφαλίζει ανοιχτά σύνορα και ελεύθερη μετακίνηση χωρίς την ανάγκη ελέγχου διαβατηρίων. Ωστόσο, οι πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις και οι τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γερμανία φαίνεται να στρέφουν τη χώρα προς διαφορετική κατεύθυνση.
Από την επόμενη Δευτέρα, θα ελέγχονται τα ταξιδιωτικά έγγραφα όσων εισέρχονται στη Γερμανία με αυτοκίνητο, λεωφορείο ή τρένο από πέντε γειτονικές χώρες-μέλη της ζώνης Σένγκεν: τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο και τη Δανία. Παρόμοιοι έλεγχοι διεξάγονται ήδη στα σύνορα με την Πολωνία, την Τσεχία, την Ελβετία και την Αυστρία. Το υπουργείο Εσωτερικών εκτιμά ότι αυτοί οι έλεγχοι έχουν ήδη οδηγήσει στον εντοπισμό 30.000 ατόμων χωρίς δικαίωμα εισόδου στη χώρα.
Και μπορεί ο καγκελάριος Σολτς να απέκλεισε την αναστολή των δικαιωμάτων ασύλου, ωστόσο αυτό δεν μειώνει την πίεση από τα κόμματα της αντιπολίτευσης για μια δραστική αναθεώρηση της μεταναστευτικής πολιτικής.
Ο Σολτς ανακοίνωσε ότι η αστυνομία θα διενεργεί περισσότερους ελέγχους στα χερσαία σύνορα και ότι θα εισαγάγει αυστηρότερα μέτρα για την απέλαση βίαιων παραβατών, αλλά απέρριψε την έκκληση της αντιπολίτευσης για γενική απόρριψη όλων των αιτούντων άσυλο που προέρχονται από τη Συρία και το Αφγανιστάν.
Ο κυβερνών συνασπισμός δέχθηκε πίεση από τα κόμματα της αντιπολίτευσης μετά την επίθεση με μαχαίρι τον Αύγουστο στο Σόλινγκεν, κατά την οποία τρεις άνθρωποι σκοτώθηκαν και άλλοι οκτώ τραυματίστηκαν από έναν Σύρο αιτούντα άσυλο που απορρίφθηκε. Η τρομοκρατική οργάνωση Daesh/ISIS είχε αναλάβει την ευθύνη για την επίθεση.
Όπως τονίζει ο Αλμπέρτο Χορστ Νάιντχαρντ, αναλυτής του European Policy Center στις Βρυξέλλες, είναι πλέον πιο ορατός από ποτέ ο κίνδυνος να δημιουργηθεί χάος στα σύνορα, όταν μια χώρα εμποδίζει την είσοδο μεταναστών, ενώ ταυτόχρονα οι γειτονικές χώρες αρνούνται να τους δεχτούν.
Ωστόσο, ο πιο σημαντικός κίνδυνος, σύμφωνα με τον Νάιντχαρντ είναι ότι «αυτή η κίνηση μπορεί να οδηγήσει σε αλυσιδωτές αντιδράσεις και παρόμοιες τακτικές από χώρες όπως η Γαλλία και η Ολλανδία, όπου κυβερνήσεις ή συνεργαζόμενα κόμματα ακολουθούν μια αυστηρή μεταναστευτική πολιτική. Οι προσπάθειες για μια κοινή μεταναστευτική πολιτική θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από τη Ρεαλπολιτίκ, με βραχυπρόθεσμες πολιτικές αποφάσεις και κυριαρχία των εθνικών συμφερόντων».
Πολλοί παρατηρούν μια πλήρη αλλαγή στη στάση της Γερμανίας για το προσφυγικό από την «προσφυγική κρίση» του 2015.
Κατά την εποχή της Άνγκελα Μέρκελ, η Γερμανία είχε υποδεχθεί εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες, κυρίως από τη Συρία. Παρόλα αυτά, σύμφωνα με τον Νάιντχαρντ, οι έλεγχοι που ανακοινώνονται τώρα, θεωρούνται «περισσότερο ένα πολιτικό μήνυμα προς τους ψηφοφόρους, παρά μια ουσιαστική απάντηση στους κινδύνους που επικαλείται η κυβέρνηση».
Η συνισταμένη αυτών των πολιτικών δημιουργεί δυσαρέσκεια στις χώρες υποδοχής που σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος των μεταναστευτικών ροών, ενώ το πρόβλημα αρχίζει να αγγίζει πλέον και τις προφυγικές ροές από την Ουκρανία.
