Πανθομολογουμένως ζούσε σε πολύ δύσκολες εποχές. Ο σημερινός άνθρωπος έχει την ατυχία να βιώνει μια παγκόσμια οικονομική κρίση 93 χρόνια απ’ αυτή του 1929 με το χρηματιστηριακό κραχ της Wall Street, και 14 χρόνια απ’ την ύφεση του 2008. Παράλληλα βιώνει μια πανδημία έναν αιώνα μετά την ισπανική γρίπη που σκότωσε από 17.000.000 έως 50.000.000 ανθρώπων, έναν πόλεμο στην Ευρώπη 83 χρόνια μετά την έναρξη του τελευταίου παγκόσμιου και τώρα κινδυνεύουμε να βρεθούμε ενώπιον μιας επισιτιστικής κρίσης μετά από δεκαετίες αφθονίας στον ανεπτυγμένο κόσμο και μείωση της φτώχειας στις αναπτυσσόμενες.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (FAO) αναφέρει ότι ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη το φαινόμενο της έλλειψης τροφίμων και των εκρηκτικών ανατιμήσεων, που εάν δεν αναχαιτιστεί θα προκαλέσει νέες κοινωνικές εντάσεις και ενδεχομένως εξεγέρσεις.
Σε ποια προϊόντα ενδέχεται να υπάρξουν ελλείψεις
Όσον αφορά τις ανατιμήσεις, τις βλέπουμε καθημερινά σε κάθε μορφή προϊόντος και υπηρεσίας που αγοράζουμε, καθώς αυτές ξεκίνησαν πολύ πριν τον πόλεμο, με κύρια αιτιολογία ότι είχαν ανέβει από τότε οι τιμές των καυσίμων, και άρα ήταν ι πιο ακριβές οι μεταφορές αγαθών με πλοία, φορτηγά, αεροπλάνα και τρένα από τον τόπο παραγωγής στον τόπο κατανάλωσης.
Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά τις ελλείψεις το Υπουργείο Ανάπτυξης κατέθεσε προ ημερών στη Βουλή τροπολογία, με την οποία καλεί τις εταιρείες που μετέχουν στην εφοδιαστική αλυσίδα να ενημερώνουν συνεχώς για την επάρκειά τους σε αποθέματα, επτά κατηγοριών προϊόντων.
Ειδικότερα, θα πρέπει να ενημερώνουν την ειδική ψηφιακή πλατφόρμα του Υπουργείου για τα αποθέματά τους σε:
- Πρώτες ύλες για την παραγωγή λιπασμάτων
- λιπάσματα
- ζωοτροφές
- ωμά δημητριακά παντός είδους και ιδίως σιτάρι ή σιμιγδάλι, κριθάρι, βρώμη, καλαμπόκι και εδώδιμο φαγόπυρο
- άλευρα και ιδίως αλεύρια σιταριού ή σιμιγδαλιού και αλεύρια δημητριακών
- ηλίανθο
- και φυτικά έλαια εκτός από το ελαιόλαδο και ιδίως ηλιέλαιο, φοινικέλαιο και αραβοσιτέλαιο
Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να υποβάλλουν κατ’ ελάχιστο την ποσότητα των αποθεμάτων, σε κιλά ή λίτρα και σε τεμάχια όπου ενδείκνυται, τη χώρα προέλευσης των προϊόντων, την τοποθεσία αποθήκευσης των αποθεμάτων και ιδίως τη διεύθυνση και τον ταχυδρομικό κώδικα και τα στοιχεία επικοινωνίας του νόμου εκπροσώπου της εταιρείας.
Πλαφόν στις αγορές αλευριού και ηλιελαίου
Πάντως ήδη υπάρχουν σούπερ μάρκετ στη χώρα μας που θέτουν όριο στην ποσότητα αγοράς πακέτων αλευριού για όλες τις χρήσεις (έως τέσσερα) και μπουκαλιών ηλιελαίου (επίσης έως τέσσερα για τη συσκευασία των δύο λίτρων), ενώ κάποιες μάρκες δεν είναι πλέον διαθέσιμες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα πρέπει να διακατέχει τους καταναλωτές πανικός.
Ξεκίνησε το «στοκάρισμα» προϊόντων
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πάντως ενδείξεις στοκαρίσματος τροφίμων και άλλων βασικών αγαθών από τα νοικοκυριά. Σύμφωνα με στοιχεία της NielsenIQ, κατά την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου υπάρχει μεγάλη αύξηση στις πωλήσεις ζυμαρικών (κατά 43,6%), αλεύρων και οσπρίων (κατά 20,6%) αλλά και κονσερβοποιημένου κρέατος κατά… 64,8%, προφανώς υπό το φόβο του πολέμου στην Ουκρανία και των ελλείψεων που ενδέχεται να υπάρξουν καθώς και από την ανησυχία για περαιτέρω αύξηση των τιμών.
Τα αποθέματα που θα πρέπει να έχουμε για ώρα ανάγκης
Κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου κυκλοφορούσαν διαφημίσεις που καλούσαν τον κόσμο να έχει αποθέματα για ώρα ανάγκης καθώς ο πλανήτης βρισκόταν συνεχώς υπό την απειλή των διενέξεων και του άκρατου πολυεπίπεδου ανταγωνισμού μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Σοβιετικής Ένωσης.
Σήμερα ο Ψυχρός Πόλεμος δεν υπάρχει (αν και πολλοί υποστηρίζουν ότι αυτό που ζούμε με την εισβολή της Ρωσίας στο έδαφος της Ουκρανίας και τις κυρώσεις της Δύσης κατά της Μόσχας είναι μια αναβίωσή του), ωστόσο πάντοτε υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν απρόβλεπτες καταστάσεις όπως μια πανδημία, μια παρατεταμένη διακοπή ρεύματος, ένας μεγάλος σεισμός ή άλλη θεομηνία, μια υβριδική επίθεση και τόσες άλλες. Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία για τον Οικονομικό Ανεφοδιασμό της Ελβετίας έχει συστήσει στους πολίτες να έχουν πάντοτε στα σπίτια τους επαρκείς προμήθειες για περίπου μια εβδομάδα με δέκα ημέρες, όχι παραπάνω.
Αποθήκευση σε δροσερό και ξηρό μέρος
Οι αρμόδιοι φορείς συνιστούν τα αποθέματα αυτά να τα έχουμε κανονικά στα ντουλάπια μας όπως κάνουμε με όλα τα τρόφιμα, και απλώς να τα αντικαθιστούμε όταν πάνε να τελειώσουν. Δηλαδή για παράδειγμα εάν μια οικογένεια κατανάλωσε δύο πακέτα μακαρόνια μέσα σε μια εβδομάδα, να αντικαταστήσει αυτά τα δύο πακέτα με ισάριθμα νέα που θα ξαναβάλει στο ντουλάπι ή σε οποιοδήποτε δροσερό και ξηρό μέρος, μακριά από το φως.
Ως αποθέματα για μια ώρα ανάγκης θεωρούνται επίσης τα τρόφιμα που βάζουμε στην κατάψυξη καθώς εκ των πραγμάτων είναι μακράς διάρκειας. Π.χ. ένα κομμάτι κρέας μπορεί να παραμείνει κατεψυγμένο για μήνες ή και για χρόνια ολόκληρα στην κατάψυξη χωρίς να πάθει κάτι. Ο Ελληνικός Στρατός σίτευε επί δεκαετίες τους οπλίτες με κρέας που είχε συντηρηθεί σε βαθιά ψύξη, επί 2, 3, 4 ή και παραπάνω χρόνια (το αποκαλούμενο «κρέας… Γκοτζίλα», όπως το αποκαλούσαν οι φαντάροι).
Οι τροφές που δεν χαλάνε εύκολα
Σύμφωνα με τους ειδικούς, βαρύτητα θα πρέπει να γίνεται σε τρόφιμα που μπορούν λοιπόν να αποθηκευτούν για καιρό και να καταναλωθούν χωρίς απαραιτήτως να χρειάζονται ζέσταμα όπως είναι:
- Τα έτοιμα φαγητά που δεν χρειάζονται συντήρηση στο ψυγείο
- Κονσέρβες κρέατος, ψαρικών και λαχανικών
- Ζωμός κρέατος
- Ζυμαρικά
- Ρύζι
- Αποξηραμένο κρέας και ξερά λουκάνικα
- Σάλτσα ντομάτας
- Λάδι
- Ζάχαρη
- Μαρμελάδα
- Μέλι
- Καφές
- Τσάι
- Κακάο
- Σοκολάτα
Επίσης εάν έχετε κατοικίδιο μπορείτε να αποθηκεύσετε τροφή για το ζώο σας, όπως και παιδικές τροφές εάν έχετε μωρά.
Το νερό πιο σημαντικό από την τροφή
Βέβαια θα πρέπει να σημειωθεί ότι πιο σημαντικό και αυτό τα τρόφιμα είναι το νερό, καθώς ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει έως και τρεις εβδομάδες χωρίς φαγητό σε ακραίες καταστάσεις αλλά ελάχιστες ημέρες χωρίς νερό. Κατά συνέπεια, σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης συστήνεται να υπάρχουν τουλάχιστον 9 λίτρα νερό κατ’ άτομο. Γενικότερα ο πλανήτης αντιμετωπίζει πρόβλημα λειψυδρίας και εικάζεται ότι οι πόλεμοι στο μέλλον θα γίνονται για το νερό, αλλά ευτυχώς στην παρούσα κρίση, επ’ ουδενί δεν αντιμετωπίζουμε τέτοιο πρόβλημα. Σημειωτέον πάντως ότι σε έκτακτες περιπτώσεις συνιστάται να αποθηκεύσει κάποιος και γάλα μακράς διάρκειας καθώς επίσης και χυμούς φρούτων και λαχανικών.
Σε ποια προϊόντα αναμένουμε ανατιμήσεις
Μέσα στον Απρίλιο οι καταναλωτές θα κληθούν να βάλουν ακόμη πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη για να προμηθευτούν βασικά αγαθά διατροφής. Ειδικότερα, αναμένονται αυξήσεις στην τιμή της ζάχαρης που από 0,75 λεπτά το κιλό αναμένεται να ανέβει στα 0,85 ευρώ, ενώ το ηλιέλαιο από 11 – 14 ευρώ το πεντάλιτρο θα εκτιναχθεί στα 16 ευρώ. Παράλληλα ανατιμήσεις περιμένουμε στα ζυμαρικά, στα δημητριακά, στον καφέ, στα γαλακτοκομικά και στο κρέας.
Οι τιμές στα ράφια αυτή τη στιγμή
Εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, της ενεργειακής κρίσης που προηγήθηκε αλλά και της κερδοσκοπίας οι τιμές στα καύσιμα αυξομειώνονται πλέον καθημερινά, ενίοτε και από ώρα σε ώρα. Εύκολα ανεβαίνουν και δύσκολα πέφτουν. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται τις τελευταίες ημέρες και σε μια σειρά προϊόντων στα σούπερ μάρκετ. Αυτή τη στιγμή το αλεύρι για όλες τις χρήσεις πωλείται προς 1,10 ευρώ σε τιμή προσφοράς, το αλεύρι για τσουρέκια προς 2,30 ευρώ, το αλεύρι για πίτσα προς 1,80 ευρώ το κιλό, το ολικής άλεσης προς 2,15 ευρώ το κιλό και το βιολογικό προς 2 ευρώ το κιλό.
424 ευρώ ο τόνος σιταριού
Την ίδια ώρα το σιτάρι έχει φθάνει να πωλείται στην τιμή ρεκόρ των 424 ευρώ ο τόνος και κατά συνέπεια μια φρατζόλα ψωμί των 350 γραμμαρίων τιμάται πλέον από 0,80 έρως 1 ευρώ και θα φτάσει όπως όλα δείχνουν στο 1,20 με 1,30 ευρώ. Προσοχή, αναφερόμαστε σε φρατζόλα των 350 γραμμαρίων, όχι του κιλού (που σημειωτέον, ποτέ δεν είναι ένα κιλό). Αμελητέες δεν είναι και οι τιμές στα αρτοσκευάσματα που έχουν ανέβει από 10 έως 20%. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι τα τέσσερα ψωμάκια για σάντουιτς, ιδιωτικής ετικέτας, κοστίζουν 3 ευρώ το κιλό, το κλασικό κρουασάν του εμπορίου βάρους 75 γραμμαρίων προς 0,85 ευρώ, ενώ τα τσουρέκια από 9 με 10 ευρώ το κιλό, πωλούνται πλέον προς 10 με 13 ευρώ.
Ουκρανία και Ρωσία αντιπροσωπεύουν το 1/3 των εξαγωγών σιτηρών
Η εκτόξευση της τιμής του σιταριού οφείλεται περισσότερο στον πόλεμο της Ουκρανίας και λιγότερο στα έξοδα μεταφοράς. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, η Ουκρανία και η Ρωσία αντιπροσωπεύουν πάνω από το 1/3 των εξαγωγών σιτηρών παγκοσμίως. Από μόνη της η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού, ενώ η Ουκρανία ο πέμπτος μεγαλύτερος.
Οι δύο χώρες μαζί αντιπροσωπεύουν το 19% της παγκόσμιας προσφοράς κριθαριού, το 14% του σιταριού και το 4% του αραβοσίτου, το 52% των παγκόσμιων εξαγωγών ηλιελαίου, ενώ είναι και οι κύριοι προμηθευτές ελαιοκράμβης, του φυτού που καλλιεργείται για τους πλούσιους σε λάδι σπόρους του. Σημειωτέον ότι η Ρωσία είναι επίσης ο κύριος παραγωγός και προμηθευτής λιπασμάτων στον κόσμο. Οπότε εύλογα αντιλαμβάνεται κανείς για ποιο λόγο λέμε και θα πούμε ακόμη εντονότερα προσεχώς, το ψωμί, ψωμάκι.
Μακαρόνια για vegan και μη
Όσον αφορά τα μακαρόνια, αυτή τη στιγμή στα ράφια των σούπερ μάρκετ κοστίζουν από 2,30 έως 2,80 ευρώ το κιλό (ανάλογα το νούμερο μακαρονιού και τη μάρκα) ενώ τα vegan έχουν φθάσει τα 4,5 ευρώ/κιλό. Στη δε εύκολη λύση, όσον αφορά το μαγείρεμα και μόνο, της αγοράς μιας μερίδας μακαρόνια με κιμά που απλώς την βάζεις στον φούρνο μικροκυμάτων για να ζεσταθεί και την τρως, η τιμή ανά κιλό κυμαίνεται στα 6,60 ευρώ. Φθηνότερα βέβαια είναι εάν τα επιλέξει κάποιος με σάλτσα αφού τιμώνται προς 3,80 ευρώ το κιλό.
Οι τιμές σε λάδι, κρέας, καφέ και μέλι
Τέλος, το κλαδικό ελαιόλαδο κοστίζει από 6,20 έως 6,80 ευρώ το λίτρο, ο τόνος σε νερό προς 21,50 ευρώ το κιλό, το ρολό κοτόπουλο προς 8 ευρώ το κιλό, το κατσικίσιο μπούτι προς 10 ευρώ το κιλό, το βιολογικό κοτόπουλο προς 10,50 ευρώ το κιλό, το στήθος κοτόπουλου προς 14 ευρώ/κιλό, ο στιγμιαίος καφές προς 21 ευρώ το κιλό, το μέλι προς 15,60 ευρώ/κιλό, το τσάι του βουνού προς 54 ευρώ το κιλό και τα ψητά λαχανικά προς 7,40 ευρώ το κιλό.
