Είναι από τις ταινίες που περιγράφουν ή καλύτερα «δείχνουν» τη φρίκη του πολέμου σε όλο της το μεγαλείο. Ελάχιστοι είναι αυτοί που δεν την έχουν δει και ακόμα πιο λίγοι αυτοί που παρακολουθώντας την δεν έχουν νιώσει ένα σφίξιμο στο στομάχι.
Πολλοί ήταν αυτοί που λύγισαν όταν η μητέρα κατέρρευσε τη στιγμή που της ανακοινώθηκε πως τρεις από τους τέσσερις γιους της που πολεμούσαν ενάντια στους ναζί είναι νεκροί και ο τέταρτος αγνοείται αλλά γίνονται προσπάθειες για να εντοπιστεί και να επιστρέψει σπίτι.
Η «Διάσωση του στρατιώτη Ράιαν» κέρδισε πέντε όσκαρ αλλά και μια θέση ανάμεσα στις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Πάνω απ’ όλα όμως είναι μια ταινία η οποία βασίζεται σε αληθινά γεγονότα και αυτό την κάνει ακόμα πιο σημαντική. Το τραγικό, ωστόσο, είναι πως αυτά τα γεγονότα δεν συνέβησαν μόνο μια φορά. Στην Αμερικάνικη ιστορία έχουν επαναληφθεί τουλάχιστον τέσσερις φορές και ανάγκασαν το στρατό να ακολουθεί την «πολιτική του μοναδικού επιζώντα».
Η ταινία που έκανε τους βετεράνους να λυγίσουν και οι άγνωστες πτυχές της
Σκηνοθέτης της ταινίας είναι ο μοναδικός Στίβεν Σπίλμπεργκ. Όταν το 1998 το φιλμ βγήκε στους κινηματογράφους οι θεατές δεν μπορούσαν να πιστέψουν πως πρόκειται για ένα φιλμ βασισμένο σε αληθινά γεγονότα.
Αυτά που δεν ήξερε ο κόσμος, ωστόσο, τα ήξεραν οι βετεράνοι του πολέμου με κάποιους από αυτούς να δηλώνουν στα αμερικάνικα ΜΜΕ πως όταν την είδαν ξαναέζησαν τη βία του πολέμου και πως αυτή η ταινία είναι η πιο ρεαλιστική απεικόνιση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αξίζει να σημειωθεί πως τα πρώτα 24 λεπτά της ταινίας είναι η απόβαση στην Παραλία Ομάχα της Νορμανδίας στις 6 Ιουνίου 1944. Το συγκεκριμένο κομμάτι του φιλμ γυρίστηκε στην Ιρλανδία και μόνο για τις δικές του ανάγκες δαπανήθηκαν 11 εκατομμύρια δολάρια, από τα συνολικά 70 που κόστισε ολόκληρη η ταινία!
Σύμφωνα με κάποιες καταγραφές, μάλιστα, εκείνη την περίοδο στις ΗΠΑ αυξήθηκαν τα περιστατικά βετεράνων πολεμιστών (όχι απαραίτητα του πολέμου ενάντια στους ναζί) που παρουσίασαν επεισόδια μετατραυματικού σοκ και επισκέφθηκαν ψυχολόγους.
Όλα αυτά βέβαια, μόνο τυχαία δεν έγιναν. Ο σπουδαίος Σπίλμπεργκ, πριν καν ακόμα ξεκινήσουν τα γυρίσματα είχε αρχίσει να υποβάλει τους ηθοποιούς σε σκληρή στρατιωτική εκπαίδευση. Ειδικά οι ηθοποιοί που απάρτιζαν την ομάδα των οκτώ στρατιωτών που θα έψαχναν τον Ράιαν ήταν αναγκασμένοι να κάνουν πορείες με πλήρη εξάρτηση μέσα στη βροχή, να κοιμούνται στο ύπαιθρο, να τρώνε ελάχιστο φαγητό και να ξεκουράζονται λίγες μόνο ώρες μέσα στην ημέρα.
Σε αυτή τη βάρβαρη προετοιμασία συμμετείχαν όλοι οι κεντρικοί ήρωες της ταινίας εκτός από έναν. Τον Ματ Ντέιμον που ενσάρκωνε τον Τζέιμς Ράιαν.
Ο λόγος ήταν τόσο απλός όσο και προφανής. Ο Σπίλμπεργκ ήθελε να δημιουργήσει στους ηθοποιούς της ομάδας διάσωσης ένα αίσθημα αγανάκτησης και θυμού απέναντι στον «στρατιώτη Ράιαν»!
Το ίδιο αίσθημα που είχαν και πολλοί θεατές, δηλαδή, όταν πρωτοείδαν την ταινία. «Γιατί να ριψοκινδυνέψουν οκτώ ζωές για να σωθεί μια»; Το ερώτημα εύλογο. Η απάντηση, όμως, υπάρχει. Και είναι αληθινή. Η επιστολή του προέδρου Αβραάμ Λίνκολν την οποία διαβάζει ο «στρατηγός Μάρσαλ» στη ταινία υπάρχει στην πραγματικότητα και θεωρείται ακόμα και σήμερα μια από τις πιο συγκινητικές επιστολές που έχει γράψει ποτέ πρόεδρος των ΗΠΑ.
Ο Αβραάμ Λίνκολν και η «επιστολή Μπίξμπι»
«Αγαπητή κυρία,
Μου δείξανε στα αρχεία του Υπουργείου Πολέμου μία αναφορά του Επιτελάρχη της Μασαχουσέτης ότι είστε η μητέρα πέντε γιων οι οποίοι έχασαν ένδοξα τη ζωή τους στο πεδίο της μάχης. Νιώθω πόσο αδύναμη και άκαρπη θα είναι η κάθε μου λέξη αν προσπαθήσω να σας απαλύνω τον πόνο από μία τόσο συντριπτική απώλεια. Μα δεν μπορώ να εμποδίσω το εαυτό μου από το να σας δώσει την παρηγοριά που μπορεί να βρεθεί στα ευχαριστήρια της Δημοκρατίας, που για να τη σώσουν έδωσαν τη ζωή τους. Προσεύχομαι στον Επουράνιο Πατέρα να καταπραΰνει την οδύνη του πένθους σας και να σας αφήσει μονάχα την πολυάκριβη ανάμνηση των αγαπημένων σας που χάσατε, και τη βαθιά υπερηφάνεια που σας ανήκει δικαιωματικά μετά την τόσο ακριβή θυσία που πραγματοποιήσατε στον βωμό της ελευθερίας.
Δικός σας, πολύ ειλικρινά και με σεβασμό, Α. Λίνκολν»!
Η παραπάνω επιστολή, έμεινε στην ιστορία ως το συγκινητικότερο γράμμα που έγραψε ποτέ πρόεδρος των ΗΠΑ. Ενδεικτικά να αναφερθεί πως την έχει διαβάσει ο Τζορτζ Μπους στις 11 Σεπτεμβρίου του 2011, στην τελετή που έγινε στο Μανχάταν για τη συμπλήρωση 10 χρόνων από το τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους.
Η επιστολή αυτή είναι γνωστή ως «η επιστολή Μπίξμπι»! Πρόκειται για ένα γράμμα που εστάλη το 1864 από τον Αβραάμ Λίνκολν στη Λίντια Μπιξμπι, μια χήρα, μητέρα πέντε νεαρών αγοριών που πιστεύεται ότι έχασαν τη ζωή τους πολεμώντας με το πλευρό των Βορείων στον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο.
Μπορεί η επιστολή να έμεινε στην ιστορία, ωστόσο, ακόμα και σήμερα υπάρχουν πολλοί που αμφισβητούν την ιστορία των πέντε χαμένων αδερφών, τονίζοντας πως είναι… ζήτημα αν σκοτώθηκαν οι δυο από αυτούς. Λένε μάλιστα πως η μητέρα ήταν ένας τρομερά κακός άνθρωπος που ουδέποτε υποστήριξε τους Βόρειους καθώς ήταν κατά της Ένωσης και φανατική υποστηρίκτρια των Νότιων και πως απλά έβγαλε αρκετά λεφτά από όλη την ιστορία. Παράλληλα, οι ιστορικοί διαφωνούν και αν το κείμενο γράφτηκε από τον ίδιο τον Λίνκολν ή από τον προσωπικό του γραμματέα, Τζον Χέι.
Το πρωτότυπο της επιστολής αυτής έχει χαθεί. Λέγεται πως η χήρα Μπίξμπι το έσκισε από τα νεύρα της μόλις το παρέλαβε! Όποια κι αν είναι η αλήθεια, πάντως, το συγκεκριμένο γράμμα συνεχίζει να εμπνέει τους αμερικάνους.
Η «Πολιτική του Μοναδικού Επιζώντα»
Η «επιστολή Μπίξμπι» έμεινε στην ιστορία για όλους τους σωστούς ή λάθος λόγους. Το θέμα είναι πως ήταν μόνο η πρώτη περίπτωση από πολλές άλλες που ακολούθησαν και ανάγκασαν τον αμερικάνικο στρατό να εφαρμόσει την «πολιτική του μοναδικού επιζώντα». Να απολύει τιμητικά, δηλαδή, από τον στρατό τον αδερφό που επέζησε από τις μάχες του πολέμου όταν τα υπόλοιπα αδέρφια του πέσουν νεκρά (ανεξάρτητά από τον αριθμό).
Και αν πιστεύετε πως αυτό είναι σπάνιο φαινόμενο, κάνετε λάθος. Οι αδελφοί Σάλιβαν, οι αδελφοί Νίλαντ, οι αδελφοί Μπόργκστρομ είναι μόνο μερικές από τις πιο γνωστές περιπτώσεις. Ειδικά, για τις δυο πρώτες οικογένειες πρέπει να επισημανθεί πως ήταν η βασική πηγή έμπνευσης για τον Ρόμπερτ Ρόντατ, τον σεναριογράφο της «Διάσωσης του στρατιώτη Ράιαν».
Σε ότι αφορά τα αδέρφια Νίλαντ ήταν τέσσερα τον αριθμό, γεννημένα στη Νέα Υόρκη. Όλοι τους πολέμησαν στον Β’ Παγκόσμιο. Δυο από αυτούς σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των μαχών. Ο τρίτος θεωρούνταν νεκρός αλλά όταν τελείωσε ο πόλεμος αποκαλύφθηκε πως ήταν κρατούμενος σε ιαπωνικό στρατόπεδο συγκέντρωσης απ’ όπου και απελευθερώθηκε. Όταν ο στρατός νόμιζε πως στην οικογένεια υπάρχουν τρεις νεκροί στρατιώτες δόθηκε εντολή να επιστρέψει στο σπίτι του ο μικρότερος γιος, ο Φρίτζ ο οποίος όπως και ο «στρατιώτης Ράιαν» ήταν αλεξιπτωτιστής που έπεσε στην απόβαση της Νορμανδίας.
Σε ότι αφορά την περίπτωση των αδερφών Σάλιβαν, εδώ τα πράγματα είναι σαφώς πιο δραματικά. Τα πέντε αδέρφια υπηρετούσαν στο πλοίο του πολεμικού ναυτικού «USS Juneau». Στις 13 Νοεμβρίου 1942 το πλοίο δέχθηκε επίθεση από Ιαπωνικά βομβαρδιστικά και βυθίστηκε παρασέρνοντας στο θάνατο 687 άνδρες. Περίπου 100 άτομα διασώθηκαν αλλά μέσα σε αυτά δεν ήταν κανένας από τους αδερφούς Σάλιβαν.
Ο Φρανκλίνος Ρούσβελτ έγραψε προσωπικά ο ίδιος στους γονείς των νεκρών για να τους ενημερώσει για το τραγικό γεγονός ενώ σήμερα ένα από τα πολεμικά πλοία των ΗΠΑ, ένα αντιτορπιλικό, φέρει προς τιμήν των πέντε αδερφών το όνομα «U.S.S. The Sullivans».
