«Στο γήπεδο θα κάνετε αυτό που λέω εγώ. Από εδώ και πέρα θα το κάνουμε με τον δικό μου τρόπο. Ο δικός σας τρόπος απέτυχε. Σας έφερε εδώ»! Τα λόγια αυτά μπορεί να ακούγονται σκληρά, ωστόσο, λειτούργησαν σαν ηλεκτροσόκ στα αυτιά νεαρών ανθρώπων που σε μικρή ηλικία βρέθηκαν πίσω από τα κάγκελα της φυλακής.
Όσο επικίνδυνη ζωή και να κάνει κάποιος, όσο κι αν τραβάει το σχοινί, η αλήθεια είναι πως δεν θέλει να πεθάνει. Ακόμα κι αν συναντιέται πολλές φορές με το θάνατο. Αυτό που χρειάζεται, λοιπόν, είναι ένα ισχυρό σοκ που θα τον κάνει να αγαπήσει και πάλι την ζωή και -κυρίως- να αγαπήσει τον ίδιο του τον εαυτό. Ιδιαίτερα αν είσαι ανήλικος και έχεις όλη τη ζωή σου μπροστά.
Όπως αποδεικνύουν τα νούμερα και οι στατιστικές αυτά αποκλείεται να γίνουν εντός του σωφρονιστικού συστήματος. Είναι ενδεικτικό πως στις αρχές της δεκαετίας του ’90 στις ΗΠΑ υπήρχαν 120.000 φυλακισμένοι ανήλικοι. Από αυτούς, όταν αποφυλακίζονταν, το 75% επέστρεφε στα κελιά ή έχανε τη ζωή του σε κάποια ένοπλη συμπλοκή μεταξύ συμμοριών στο δρόμο. Κρατήστε αυτά τα νούμερα, αργότερα θα αποκτήσουν ιδιαίτερη αξία.
Αυτό προσπάθησε να αλλάξει ένας σωφρονιστικός υπάλληλος. Κουρασμένος να προσπαθεί να «κερδίσει» τους νέους ανθρώπους μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο του σωφρονιστικού συστήματος και διαρκώς να τους «χάνει», δημιούργησε ένα «πείραμα». Έβαλε ένα στοίχημα. Τον είπαν τρελό αλλά εκείνος το έφτασε μέχρι τέλους…
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ένας σωφρονιστικός υπάλληλος σε ένα κέντρο κράτησης ανηλίκων στο Λος Άντζελες, ο Sean Porter, προσπαθεί να σώσει ζωές νεαρών αγοριών που βυθίστηκαν στον άγριο και αιματηρό κόσμο των συμμοριών και του εγκλήματος.
Βλέπει διαρκώς τις προσπάθειές του να αποτυγχάνουν καθώς η συντριπτική πλειοψηφία εκείνων που κάποια στιγμή φεύγουν από το κέντρο είτε επιστρέφουν σύντομα, είτε ακόμα χειρότερα χάνουν τη ζωή τους σε κάποιο δρόμο της αμερικάνικης πολιτείας. Ο Sean Porter, ανακαλύπτει πως μερικά χρόνια πριν στο ίδιο κέντρο κράτησης ανηλίκων οι προκάτοχοί του είχαν προσπαθήσει να φτιάξουν μια ομάδα μπάσκετ, οι παίκτες της οποίας θα ήταν οι νεαροί κρατούμενοι. Το σχέδιο, ωστόσο, αποτυγχάνει μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο του σωφρονιστικού συστήματος.
Ο Sean Porter, θεωρεί πως όλα γίνονται λάθος και γι αυτό τον λόγο τα παιδιά δεν μπορούν να ξανακερδίσουν τη ζωή τους πίσω. Έτσι, αποφασίζει να ταράξει τα λιμνάζοντα ύδατα φτιάχνοντας τη δική του ομάδα.
Μπάσκετ ο ίδιος δεν ήξερε, ωστόσο, ήξερε ράγκμπι (το αμερικάνικο ποδόσφαιρο). Χωρίς να χάσει χρόνο αρχίζει να στελεχώνει την ομάδα με νεαρούς κρατούμενους. Παράλληλα, ενημερώνει τη διοίκηση του κέντρου αλλά εκεί συναντά τα πρώτα εμπόδια. Δεν το βάζει κάτω, ωστόσο, και συνεχίζει την προσπάθεια του προκειμένου να αποδείξει πως το σωφρονιστικό σύστημα δεν δίνει ευκαιρίες.
Η δημιουργία της ομάδας, μόνο εύκολη υπόθεση δεν ήταν για τον Sean Porter ο οποίος κλήθηκε από νωρίς να αντιμετωπίσει την αρνητική στάση και την αδράνεια του διευθυντή των φυλακών που τον αποθάρρυνε από το να προχωρήσει στη σύσταση της ομάδας.
Ο Porter με την επιμονή του ξεπερνάει το εμπόδιο του διευθυντή, ωστόσο, στη συνέχεια σκοντάφτει σε ένα σημαντικότερο. Ποιος θα δεχθεί να παίξει αντιμέτωπος με μια ομάδα κακοποιών; Οι προσπάθειες για να βρεθούν αντίπαλοι είναι συνεχείς αλλά κανένα τοπικό πρωτάθλημα δεν δέχεται στις τάξεις τους, τους «Mustangs» όπως στο μεταξύ είχε ονομαστεί η ομάδα. Έπειτα από τρομερές πιέσεις ο προπονητές Porter και οι δυο βοηθοί του (που στην πραγματικότητα ήταν υπεύθυνοι αναστολών) κατάφεραν και εξασφάλισαν τη συμμετοχή της ομάδας σε μια ερασιτεχνική κατηγορία της πολιτείας.
Και εκεί που όλα έδειχναν πως είχαν μπει σε έναν δρόμο, σε μια προπόνηση δυο νεαροί που όταν ήταν ελεύθεροι ανήκαν σε διαφορετικές συμμορίες, ανταλλάσσουν αρχικά βαριές κουβέντες και στη συνέχεια πλακώνονται στο ξύλο συμπαρασύροντας και τους υπόλοιπους παίκτες της ομάδας. Το γήπεδο μετατρέπεται σε ρινγκ και οι απειλές πως η βεντέτα ανάμεσα στις δυο συμμορίες θα φτάσει και μέσα στο κέντρο εκτοξεύονται εκατέρωθεν. Οι προπονητές προσπαθούν να συγκρατήσουν τους δυο νεαρούς κρατούμενους. Όλα δείχνουν να είναι στον αέρα καθώς πολλοί φεύγουν από την ομάδα.
Ο Sean Porter δεν εγκαταλείπει, όμως, παρά το γεγονός πως ο διευθυντής του παρουσίασε νέα προβλήματα, συνεχίζει και προπονεί τους παίκτες τους, δίνοντάς τους διαρκώς νέα κίνητρα και εκείνοι αργά αλλά σταθερά γίνονται ένα δεμένο και ομοιογενές σύνολο.
Η πρώτη συμμετοχή των «Mustangs» στο τοπικό πρωτάθλημα ήταν ιδιαίτερα οδυνηρή αλλά ήταν και αυτή που άνοιξε το δρόμο για την επιτυχία του «πειράματος». Η ομάδα δίνει το πρώτο της αγώνα και χάνει με… κάτω τα χέρια.
Ο προπονητής ήταν έτοιμος για μια τέτοια εξέλιξη. «Φυσικά και περίμενα πως θα χάναμε. Αυτό ήταν το φυσιολογικό. Αυτά τα παιδιά δεν είχαν παίξει ποτέ σε τέτοιο επίπεδο. Ήταν το πρώτο τους ματς σαν ομάδα. Ήμουν έτοιμος να τους εξηγήσω πως δεν έχει να κάνει με την ήττα ή τη νίκη αλλά με το αν αποδέχεσαι την πρόκληση ή όχι»!
Η πραγματικότητα, ωστόσο, ξεπέρασε τις προσδοκίες ακόμα και του ίδιου του Sean Porter. Όταν μπήκε στα αποδυτήρια, βρήκε τους παίκτες τους να κλαίνε. Πρώην μέλη συμμοριών, άνθρωποι που έπαιζαν τη ζωή τους κορώνα ή γράμματα στο δρόμο, έκλαιγαν σαν τα μωρά επειδή η ομάδα τους έχασε. Όλα έδειχναν πλέον να έχουν μπει σε μια ροή.
Ακολούθησε ένα αδιανόητο σερί νικών που οδήγησε την ομάδα στα playoffs του πρωταθλήματος και από εκεί στον τελικό του πρωταθλήματος όπου αντιμετώπισαν μια ομάδα λυκείου. Τελικά ηττήθηκαν με 13-7 αν και πολλοί ήταν αυτοί που έλεγαν πως οι «Mustangs» θα μπορούσαν να κερδίσουν τον τίτλο αν δεν γινόντουσαν κάποια μοιραία λάθη στην τέταρτη περίοδο. Αξίζει να σημειωθεί, μάλιστα, πως η ομάδα σε όλη αυτή τη σειρά των αγώνων δεν έδωσε ούτε ένα ματς εντός έδρας καθώς καμία ομάδα δεν δεχόταν να παίξει στο κέντρο κράτησης ανηλίκων!
Επιπλέον, για να μη νιώθουν σαν κρατούμενοι, τα λεωφορεία που τους μετέφεραν δεν είχαν μεταλλικές μπάρες στα παράθυρα, ενώ οι παίκτες δεν φορούσαν χειροπέδες. «Ταξιδεύαμε έως και πέντε ώρες για να παίξουμε ένα παιχνίδι, δεν τους συμπεριφερόμασταν σαν εγκληματίες αλλά σαν αθλητές», είπε αργότερα ο διευθυντής του κέντρου κράτησης.
Τρία χρόνια μετά από εκείνον τον ιστορικό αγώνα για το τοπικό πρωτάθλημα, τα κατορθώματα των «Mustangs» έγιναν ντοκιμαντέρ και έτσι το ευρύ κοινό έμαθε για τα πρώην μέλη των συμμοριών που έγιναν μια οικογένεια. Παράλληλα, το 2006 μεταφέρθηκε και στην μεγάλη οθόνη με την ταινία «Η συμμορία των φυλακών» (The Gridiron Gang) και πρωταγωνιστή τον Ντουέιν Τζόνσον.
Τότε ήταν που έμαθαν από άκρη σ’ άκρη των ΗΠΑ, πως το σωφρονιστικό σύστημα (ιδιαίτερα για τους ανήλικους) είχε πολλά κενά τα οποία έπρεπε να καλυφθούν με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι γινόταν μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Είναι ενδεικτικό πως, όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, το 75% των ανηλίκων που εξέτιαν την ποινή τους και έβγαιναν ξανά στη κοινωνία, επέστρεφαν πίσω από τα κάγκελα της φυλακής ή έχαναν τη ζωή τους στον ακήρυχτο πόλεμο των συμμοριών στους δρόμους των μεγαλουπόλεων της χώρας.
Από εκείνη την ομάδα των «Mustangs», ωστόσο, που για κάποια δεδομένη χρονική στιγμή είχε ακόμα και 20 παίκτες, μόλις οι πέντε επέστρεψαν στη φυλακή αφού απελευθερώθηκαν! Επί της ουσίας το «πείραμα» έφερε… τούμπα όλα τα στατιστικά! Οι περισσότεροι από τους παίκτες εκείνης της ομάδας, επέστρεψαν στο κοινωνικό σύνολο και έγιναν οικογενειάρχες, επιχειρηματίες, ακόμα και επαγγελματίες παίκτες του ράγκμπι κάνοντας μάλιστα αξιόλογη καριέρα!
Όλοι μαζί κέρδισαν ένα «βαρύτιμο τρόπαιο». Εκείνο της αξιοπρέπειας. Αποδεικνύοντας πως ένας καλός στόχος και ένας προορισμός, σωφρονίζουν καλύτερα από τις χειροπέδες και το ανελέητο ξύλο στα κελιά των φυλακών.
