Διδάσκοντας στους Έλληνες τη φιλοσοφία των Σαμουράι

«Η αληθινή νίκη είναι η νίκη επί του εαυτού. Το άτομο με κακά και επιβλαβή συναισθήματα, έχει νικηθεί πριν ακόμη κάνει την πρώτη κίνηση. Το αποτέλεσμα της αναμέτρησης έχει ήδη κριθεί»! Τα λόγια αυτά ανήκουν στον Morihei Ueshiba, ιδρυτή της τέχνης του Aikido. Ο σεβάσμιος αυτός γέροντας των πολεμικών τεχνών της Ιαπωνίας θέλησε να φτιάξει μια τέχνη η οποία θα συνέδεε πολλές μορφές και θα τις μετέτρεπε σε μια. Μια τέχνη που θα είχε τις ρίζες της στο παρελθόν και τα κλαδιά της θα απλώνονταν στο παρών και στο μέλλον… Ρεπορτάζ: Νίκος Δεμισιώτης Φωτογραφίες / Βίντεο: Γιάννης Κέμμος Το όνειρο του έγινε πραγματικότητα, δεδομένου πως σήμερα πλέον, το aikido θεωρείται κάτι σαν ελίτ καθώς σε αυτό τελικά καταφεύγουν οι ασκούμενοι όλων των πολεμικών τεχνών, ακόμα κι αν συνεχίζουν να ασκούν την άλλη τέχνη με την οποία ξεκίνησαν.

Ο Ueshiba γεννήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου του 1883, στην πόλη Τανάμπε της επαρχίας Ουακαγιάμα, της Ιαπωνίας. Από μικρός και έπειτα από την συνεχή παρότρυνση του πατέρα του ασχολήθηκε με τις πολεμικές τέχνες. Το 1927 εγκαθίσταται με την οικογένεια του, στο Τόκιο. Εκεί αρχίζει να διδάσκει τον δρόμο του Aiki, που από το 1942 ονομάζει Aikido. Είναι η τέχνη που συνέδεσε το παλιό με το σύγχρονο. Το aikido είναι στην πραγματικότητα η συνάντηση με τον εαυτό σου. Αν προσπαθούσαμε να κάνουμε μια «μετάφραση» του ονόματος aikido, το αποτέλεσμα θα μας έδινε μέσα από λίγες λέξεις, ολόκληρη τη φιλοσοφία που το διέπει: 合 – Ai – Η ένωση, ο συνδυασμός, η ενότητα, η αρμονία. 気– Ki – Το πνεύμα, η ενέργεια, η διάθεση, το ηθικό. 道– Do – Ο τρόπος, ο δρόμος. Πρακτικά το aikido βρίσκεται ανάμεσα στο τζούντο και στο καράτε. Γενικότερα, ενσωματώνει όλες τις (τότε) σύγχρονες τεχνικές σε έναν κώδικά παλιό, αναγνωρίσιμο σε όλον τον πλανήτη, που προκαλεί, ακόμα και σήμερα, τον σεβασμό. Τον κώδικα τον Σαμουράι. Το Μπουσίντο.

Το ξεχωριστό ένδυμα των ασκούμενων του Aikido

Αν κάποιος περάσει έξω από μια σχολή Aikido το πρώτο πράγμα που θα του κάνει εντύπωση είναι το μαύρο, φαρδύ παντελόνι που φοράνε οι ασκούμενοι. Η hakama, όπως ονομάζεται, έχει και αυτή τις ρίζες της στην Ιαπωνία των Σαμουράι. Ο σκοπός για τον οποίο δημιουργήθηκε η hakama ήταν η προστασία των ιππέων από την τριβή με τη σέλα του αλόγου τους. Οι Σαμουράι, ωστόσο, όταν υποβαθμίστηκαν κοινωνικά και τους αφαιρέθηκαν τα προνόμια που είχαν συνέχισαν να την φοράνε προκειμένου να ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους. Μοιάζει με πολύ φαρδύ παντελόνι, τόσο φαρδύ που θυμίζει… φούστα με πιέτες. Η hakama δένεται στη μέση, φτάνει ως το ύψος των αστραγάλων και διαθέτει επτά πιέτες. Πέντε μπροστά και δυο πίσω. Καθόλου τυχαίος ο αριθμός.

Σύμφωνα με το bushido, ο σαμουράι πρέπει να διαθέτει 7 αρετές. Κάθε μια από τις πιέτες της hakama αντιστοιχεί σε μια από τις αρετές αυτές: 義 – Gi –Δικαιοσύνη, ηθική, ακεραιότητα 忠 – Chugi – Πίστη, αφοσίωση 礼 – Rei – Σεβασμός, αβρότητα, καρτερικότητα, ευγένεια 誠 – Makoto ή 信 – Shin- Ειλικρίνεια, τιμιότητα 勇 – Yu –Κουράγιο, γενναιότητα, τόλμη, ανδρεία 名 – Meiyo –Αξιοπρέπεια, τιμή, φήμη, κύρος, δόξα 仁 – Jin – Καλοσύνη, συμπόνια, καλοσύνη, ανθρωπισμός, γενναιοδωρία, αγαθοεργία Στο Aikido συνεχίζεται η χρήση αυτού του ενδύματος μέχρι και σήμερα με την ίδια σημασία και για τους ίδιους ακριβώς λόγους. Τις αρετές που πρέπει να έχει ο ασκούμενος. Η εξάσκηση γίνεται στο τατάμι. Κανείς ασκούμενος δεν μπαίνει ή δεν βγαίνει από αυτό αν πρώτα δεν υποκλιθεί στη φωτογραφία του Morihei Ueshiba, σε ένδειξη σεβασμού και όχι για κάποιον θρησκευτικό ή άλλο λόγο. Κανείς, άλλωστε, εκεί μέσα δεν είναι ανώτερος από κάποιον άλλο. Οι πιο μεγάλοι, καλούνται να διδάξουν στους νεότερους (ακόμα και στα μικρά παιδιά) με τον ίδιο σεβασμό που θα το έκαναν σε κάποιον με την ίδια εμπειρία.

Διδάσκοντας στους Έλληνες τη φιλοσοφία των Σαμουράι

Στην Ελλάδα το Aikido δεν είναι τόσο διαδεδομένο στο ευρύ κοινό όσο οι υπόλοιπες πολεμικές τέχνες. Αυτό, ωστόσο, αρχίζει να αλλάζει καθώς ολοένα και πληθαίνουν οι οπαδοί του.

Το newsbeast.gr συνάντησε τον sensei Δημήτρη Μπισδέκη ο οποίος διατηρεί τη σχολή «aikido rei dojo» στο Μαρούσι και συζήτησε μαζί του για αυτή την ξεχωριστή πολεμική τέχνη.  Στο πλευρό του ο sensei Παντελής Δροσόπουλος με τον οποίο προχώρησαν σε μια μικρή επίδειξη της τεχνικής.

– Πώς θα χαρακτήριζες σαν φιλοσοφία το Aikido; Σκοπός του Ueshiba ήταν να δημιουργήσει μία τέχνη, την οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν οι ασκούμενοί της ώστε να προστατεύσουν όχι μόνο τον εαυτό τους αλλά και τον αντίπαλό τους από τον τραυματισμό και τη βία. Οι κινήσεις του Aikido εκτελούνται μέσω της εναρμόνισης με την κίνηση του επιτιθέμενου με σκοπό την εκτροπή της δύναμης της επίθεσης και όχι της ανάσχεσής της μέσω κάποιας εξίσου βίαιης αμυντικής κίνησης (μπλοκ). Η διαδικασία αυτή απαιτεί ελάχιστη σωματική δύναμη, καθώς ο Aikidoka (Αϊκιντόκα – ο ασκούμενος στο Aikido) στην ουσία «οδηγεί» την ορμή του επιτιθέμενου με χρήση διεισδυτικών και περιστροφικών κινήσεων. Οι τεχνικές ολοκληρώνονται κατά κανόνα με διάφορους τύπους ρίψεων ή ακινητοποιήσεων. – Ποιες είναι οι βασικές αρχές του;  Βασικό χαρακτηριστικό του αϊκίντο έναντι άλλων τεχνών της κατηγορίας τζουτζούτσου είναι η ιδεολογία του Ουεσίμπα η οποία απαγορεύει τους αγώνες και προάγει την αρμονία και την αλληλοκατανόηση μεταξύ των ανθρώπων. Το αϊκίντο σήμερα είναι χωρισμένο σε τρία μεγάλα στιλ, το ένα από τα οποία (Αϊκικάι) διοικείται από τους απογόνους του Ουεσίμπα (αυτή τη στιγμή από τον εγγονό του), κατά το παραδοσιακό ιαπωνικό σύστημα. – Η διαφορά με τις άλλες πολεμικές τέχνες; Οι τεχνικές του Aikido απαιτούν ελάχιστη δύναμη για να εκτελεστούν, ενώ παράλληλα μέσα από την προπόνηση ο ασκούμενος μαθαίνει να χρησιμοποιεί πιο σωστά τη δύναμη που έχει ήδη το σώμα του. Επίσης, οι τεχνικές του Aikido με τον τρόπο που διδάσκονται στη σχολή μας προσαρμόζονται εύκολα ανάλογα με τη σωματική διάπλαση του ασκούμενου, με τρόπο προοδευτικό ώστε μαζί με την ικανότητα να αυξάνεται και η αυτοπεποίθηση του ασκούμενου στην αντιμετώπιση μεγαλύτερων και δυνατότερων αντιπάλων. – Ποιος μπορεί να γίνει μέλος στη σχολή; Χρειάζεται ιδιαίτερη φυσική κατάσταση ή να είναι ήδη γυμνασμένος; Πρακτικά στην ώρα της προπόνησης θα δείτε οποιονδήποτε, χωρίς εξαιρέσεις και κανόνες. Tα σωματικά προσόντα, η ταχύτητα, το φύλο ή η ηλικία δεν αποτελούν προϋπόθεση. Βασίζεται περισσότερο στην εκμετάλλευση της αίσθησης ισορροπίας και της τεχνικής του αμυνόμενου παρά στη μυϊκή δύναμη, ενώ εκτός από σωματική αποτελεί και πνευματική άσκηση. Γι’αυτό και ονομάζεται η τέχνη της μη αντίστασης. Συνδυάζει χτυπήματα, λαβές, και εξάσκηση με όπλα. Επειδή το Aikido δεν προβάλλεται μέσα από αγώνες, συγκεντρώνει στις τάξεις του τελικά μόνο συνειδητοποιημένους ασκούμενους. Όσους, δηλαδή, θέλουν πραγματικά να ασχοληθούν με τον εαυτό τους. – Υπάρχουν ζώνες και εξετάσεις για τους μαθητές όπως και στις άλλες τέχνες; Στο Aikido μετά από κάθε εξέταση ο ασκούμενος ανεβαίνει επίπεδο, που ονομάζεται kyu (κιου). Τα επίπεδα αυτά ξεκινάνε από το 8ο κιου (για τον εντελώς αρχάριο), και φτάνουν μέχρι το 1ο kyu. Μετά από το 1ο kyu δίνει κανείς εξετάσεις για τη μαύρη ζώνη (πρώτο dan ή shodan). Από εκεί και πέρα, μετά από εξετάσεις παίρνει το 2ο, 3ο dan κ.ο.κ. Μέχρι και το 1ο kyu ο ασκούμενος φοράει την άσπρη ζώνη, ενώ από το 1ο dan και μετά ο ασκούμενος έχει πλέον το δικαίωμα να φοράει τη μαύρη ζώνη. – Υπάρχει το κομμάτι της εκπαίδευσης που γίνεται με σπαθιά (κανονικά ή ξύλινα). Και αυτά χρησιμοποιούνται με αμυντική διάθεση; Και επιθετική … Με την φιλοσοφία πάλι του Αikido. Επιτυγχάνεται καλύτερη κατανόηση και διατήρηση της απόστασης (ma ai) των ασκούμενων. Η συνεχής κίνηση και αποφυγή των επιθέσεων από το σπαθί, καλλιεργεί μια καλύτερη αίσθηση της απόστασης και του χρόνου, κάτι το οποίο είναι ζωτικής σημασίας για την κατάρτιση των ασκουμένων. Δείτε όλα τα θέματα του Weekend