Το πολιτικό δίδυμο που ηγήθηκε της πορείας της Βρετανίας προς το Brexit

Μόλις έκλεισαν οι κάλπες του κρίσιμου δημοψηφίσματος στη Βρετανία, που τώρα ξέρουμε πως οδήγησε σε νίκη την πλευρά του Brexit με ποσοστό 51,9%, ένας πολιτικός παραδέχτηκε την ήττα της εκστρατείας του, που είχε στόχο την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Άλλωστε οι πρώτες δημοσκοπήσεις που δημοσιοποιήθηκαν αμέσως μετά το κλείσιμο της κάλπης έδειχναν επικράτηση του Bremain, της παραμονής δηλαδή της χώρας στην ΕΕ. Λίγες ώρες αργότερα ο ίδιος πολιτικός έγραφε στο Twitter διθυράμβους για τα ποσοστά υπέρ του Brexit, προσθέτοντας πως τολμούσε πια να ονειρευτεί πως ο ήλιος θα ανατείλει πάνω από ένα ανεξάρτητο Ηνωμένο Βασίλειο. Ήταν ο Νάιτζελ Φάρατζ, επικεφαλής του ακροδεξιού ευρωφοβικού Ukip και ηγετική φυσιογνωμία της καμπάνιας υπέρ της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ. Μαζί με τον πρώην  δήμαρχο του Λονδίνου, Μπόρις Τζόνσον, πρωτοστάτησαν στην εκστρατεία με στόχο το Brexit, και βρέθηκαν αρκετές φορές στο στόχαστρο επικριτών για κάποιες αμφιλεγόμενες πρακτικές τους. «Μην επιτρέψετε τον εφιάλτη να ξυπνήσουμε εντός ΕΕ στις 24 Ιουνίου. Πιστέψτε στη Βρετανία και ψηφίστε Leave», ήταν ένα από τα χαρακτηριστικά tweets του Τζόνσον τις ημέρες πριν το δημοψήφισμα ενώ ο Φάρατζ χρησιμοποίησε πολλές φορές ως «όπλο» του το ζήτημα της μετανάστευσης και του ελέγχου των συνόρων. Ειδικά για τον Φάρατζ το BBC γράφει πως «έχτισε την πολιτική του καριέρα στην εκστρατεία για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ». Γεννημένος το 1964, είναι αρχηγός του κόμματος Ανεξαρτησίας Ηνωμένου Βασιλείου (UK Independence Party -UKIP) και έχει πολλάκις εκφραστεί κατά του ευρώ. Ο ίδιος χαρακτηρίζει τον εαυτό του ως φιλελεύθερο και συντηρητικό και δεν κρύβει τον ευρωσκεπτικισμό του. «Ο ευρωσκεπτικισμός βγήκε από το μπουκάλι και δεν επιστρέφει. (…) Ακόμα κι αν χάσουμε σήμερα τη μάχη θα κερδίσουμε στο τέλος τον πόλεμο. Θα επιστρέψουμε τη χώρα στα σύνορά της», δήλωσε βλέποντας το κλίμα να αλλάζει υπέρ του Brexit τη νύχτα της 23ης Ιουνίου. Τα βέλη της κριτικής στράφηκαν πάνω του και λίγες ημέρες πριν τη διενέργεια του δημοψηφίσματος- και, κατά τραγικό τρόπο, τις ημέρες της δολοφονίας της βουλευτή και υπέρμαχου του Bremain Τζο Κοξ- με αιχμή μια αφίσα που χρησιμοποίησε στην καμπάνια του και απεικόνιζε πρόσφυγες να σχηματίζουν μια τεράστια ουρά. Στην αφίσα αναγραφόταν η έκφραση «Οριακό Σημείο» και στο κάτω μέρος «Η ΕΕ μας απογοήτευσε όλους». Σύμφωνα με το Ukip πάντως η εικόνα είναι πραγματική και δείχνει πρόσφυγες που περνούν τα σύνορα της Σλοβενίας. Δεν ήταν η πρώτη φορά πάντως που ο Φάρατζ επιχειρούσε να προκαλέσει με τις αφίσες του κόμματός του. Το 2014, ενόψει ευρωεκλογών, είχε στηριχτεί στην ξενοφοβία και στην ανεργία και τα είχε βάλει με τους μετανάστες, με στόχο – όπως έδειχναν οι αφίσες – να μη χαθούν άλλες δουλειές για τους Βρετανούς εργάτες. Ο ίδιος πάντως θεώρησε τον εαυτό του θύμα του μίσους στην πολιτική ζωή. «Σε αυτή τη χώρα όποιος τα βάζει με το σύστημα στοχοποιείται», είπε σε συνέντευξή του λίγα 24ωρα μετά το φόνο της Κοξ, σημειώνοντας για τον δολοφόνο της πως «οι πράξεις ενός ανθρώπου με σοβαρά ψυχολογικά θέματα δεν θα έπρεπε να επηρεάσουν την εκστρατεία. Πιστεύω ότι πριν από την τρομερή τραγωδία με την Τζο Κοξ το Brexit είχε το προβάδισμα και τη δυναμική». Κατά καιρούς οι ακραίες και μισάνθρωπες απόψεις του έχουν προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων, όπως όταν το 2014 δήλωσε στην ευρωπαϊκή έκδοση του περιοδικού Newsweek ότι το κόμμα του επιθυμεί να «ελέγξει την ποιότητα και την ποσότητα των ανθρώπων που φτάνουν» στη Βρετανία. Όταν ρωτήθηκε ποιοι άνθρωποι θα έπρεπε να επιτρέπεται να μεταναστεύουν στη χώρα, απάντησε: «Οι άνθρωποι που δεν είναι φορείς του HIV, για να είμαι ειλικρινής. Αυτή είναι μια καλή αρχή. Και οι άνθρωποι που έχουν κάποια προσόντα». Την ίδια χρονιά είπε πως το κόμμα του επιθυμεί νομιμοποίηση και αδειοδότηση των όπλων στη Βρετανία, υποστηρίζοντας πως δεν υπάρχει σχέση ανάμεσα στην υπεύθυνη οπλοκατοχή και το έγκλημα που συνδέεται με χρήση όπλων. Στον Φάρατζ μπορεί κατά ένα τρόπο να αποδοθεί και η ίδια η διοργάνωση του δημοψηφίσματος καθώς δύο χρόνια πριν τις εκλογές του 2015, ο Ντέιβιντ Κάμερον είχε βρεθεί αντιμέτωπος με την άνοδο του UKIP. Πέφτοντας στην παγίδα των δημοσκοπήσεων, λαμβάνοντας υπόψη πως πολλοί υποστηρικτές του UKIP ήταν πρώην ψηφοφόροι των Συντηρητικών και έχοντας να αντιμετωπίσει και το εσωτερικό του κόμματός του, υποσχέθηκε πως εάν επανεκλεγόταν θα οργάνωνε, με ορίζοντα το 2017, δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι της χώρας του στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκείνη τη δέσμευση «πλήρωσε» τη νύχτα της 23ης Ιουνίου,  βλέποντας απέναντί του να πανηγυρίζει ο ξενόφοβος Φάρατζ  και ο εσωκομματικός αντίπαλός του- και πιθανώς επόμενος ηγέτης των Συντηρητικών Μπόρις Τζόνσον- με το συμβολικό (;) αίτημα η ημέρα του δημοψηφίσματος να ανακηρυχθεί σε ημέρα ανεξαρτησίας και εθνική γιορτή! Ο διάσημος αν μη τι άλλο για την ατίθαση κόμη του Μπόρις Τζόνσον αποτελεί και ένα από τα πρόσωπα που πρότεινε ο Φάρατζ για να καθίσουν στη- ζεστή ακόμα- καρέκλα του Ντέιβιντ Κάμερον, μόλις τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος έδειξαν πως η παραμονή του στον αριθμό 10 της Ντάουνιγκ Στριτ δεν είναι δυνατή. Πριν καν ο Κάμερον ανακοινώσει πως θα παραμείνει στον πρωθυπουργικό θώκο μέχρι τον Οκτώβριο, ο Φάρατζ είχε τονίσει πως πρέπει να υπάρξει ένας «πρωθυπουργός του Brexit» και είχε αναφέρει μεταξύ άλλων τον πρώην δήμαρχο του Λονδίνου ως πιθανό αντικαταστάτη. Ο Alexander Boris de Pfeffel Johnson εμφανίζεται και ως φαβορί από τους bookies. Ύστερα από οκτώ χρόνια στη δημαρχία του Λονδίνου έκανε σθεναρή εκστρατεία υπέρ του Brexit και οι πολιτικές φιλοδοξίες του ενισχύθηκαν από την απόφαση του βρετανικού λαού για αποχώρηση από την ΕΕ. Ωστόσο λίγες ημέρες πριν τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος είχε πει σε συνέντευξή του: «Ειλικρινά, αν αυτό είναι το τέλος της πολιτικής μου καριέρας… ήμουν οκτώ χρόνια δήμαρχος του Λονδίνου, το απόλαυσα, ήταν ένα μεγάλο προνόμιο. Είμαι οκ». Γεννημένος επίσης το 1964 στη Νέα Υόρκη από Βρετανούς γονείς, ο Τζόνσον σπούδασε στο Eton και εκεί περίπου το 1977 άρχισε να χρησιμοποιεί το όνομα Boris αντί για το Alex με το οποίο τον αποκαλούσαν έως τότε. Εκεί, σύμφωνα με τη Wikipedia, ανέπτυξε την εκκεντρική αγγλική περσόνα για την οποία τον γνωρίζουμε ενώ εγκατέλειψε τον καθολικισμό της μητέρας του και έγινε αγγλικανός. Εξελέγη βουλευτής το 2001 αλλά εγκατέλειψε τη θέση του για τη δημαρχία του Λονδίνου το 2008. Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του στη βρετανική πρωτεύουσα απαγόρευσε την κατανάλωση αλκοόλ στα μέσα δημόσιας συγκοινωνίας, εισήγαγε τα νέα κόκκινα διώροφα λεωφορεία Routemaster- που μάλιστα συχνά αποκαλούνται Boris Bus ή Borismaster- εφάρμοσε σύστημα ενοικίασης δημοτικών ποδηλάτων (λέγεται πως εφάρμοσε την πρόταση του αντίπαλου του Κεν Λίβινγκστόουν και τα ποδήλατα ονομάστηκαν μάλιστα Boris Bikes!) και έδωσε μεγάλη ώθηση στον οικονομικό τομέα της πόλης του. Το 2012 επανεξελέγη και είχε τα ηνία της βρετανικής πρωτεύουσας κατά τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Το 2015 επανεξελέγη βουλευτής και δεν σταμάτησε να μιλά για την ανάγκη η χώρα να βγει εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο ίδιος θεωρείται αμφιλεγόμενη φιγούρα- οι υποστηρικτές του τον θεωρούν διασκεδαστικό, χιουμορίστα και δημοφιλή προσωπικότητα που έχει απήχηση και πέρα από τους παραδοσιακούς Συντηρητικούς ψηφοφόρους. Οι επικριτές του τον κατηγορούν πως είναι οκνηρός και ανειλικρινής, ελιτιστής που χρησιμοποιεί ρατσιστική και ομοφοβική γλώσσα. Ένα χρόνο πριν ο Τζόνσον ήταν «όπλο» στη φαρέτρα των Συντηρητικών στις εκλογές που τους έδωσαν τη νίκη και χάρισαν στον Κάμερον δεύτερη θητεία. Αλλά τον Φεβρουάριο έκανε στροφή και βρέθηκε απέναντι στο κόμμα του και τον πρωθυπουργό, προσχωρώντας στην καμπάνια υπέρ της αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ. Η εκστρατεία αυτή του χάρισε και απήχηση σε πολύ μεγαλύτερο κοινό από αυτή που είχε ως δήμαρχος του Λονδίνου.  Όπως είχε πει τότε, έλαβε αυτή την απόφαση με «πόνο ψυχής» γιατί το τελευταίο πράγμα που ήθελε ήταν να αντιταχθεί στον Ντέιβιντ Κάμερον. Είχε όμως προσθέσει πως ήθελε «μια καλύτερη συμφωνία για τον βρετανικό λαό, για να γλιτώσουν λεφτά και να ανακτήσουν τον έλεγχο». Η δράση του υπέρ του Brexit του έδωσε την ευκαιρία να μοιραστεί με ακόμα μεγαλύτερο κοινό το ιδιαίτερο χιούμορ του. Κάποια στιγμή είχε επιχειρηματολογήσει κατά της ΕΕ λέγοντας πως ορίζει ακόμα και το σχήμα που έχουν οι μπανάνες ενώ είχε παρομοιάσει το ευρωσύστημα με εσώρουχα που σε κάποια σημεία «ήταν πολύ στενά, πάρα πολύ στενά και περιοριστικά και σε άλλα σημεία επικίνδυνα χαλαρά»! Κάποιοι- ανάμεσά τους και ο Βρετανός πρωθυπουργός- του είχαν καταλογίσει πολιτικές φιλοδοξίες. Άλλωστε η συζήτηση για το ποιος θα αναλάβει τα ηνία των Συντηρητικών σιγοκαίει από πέρσι, όταν ο Κάμερον ξεκαθάρισε πως δεν θα διεκδικήσει τρίτη θητεία. Δεν λείπουν πάντως κι εκείνοι που τον χαρακτηρίζουν τον Ντόναλντ Τραμπ της Βρετανίας, σημειώνοντας πως στην καμπάνια του υπέρ του Brexit τροφοδότησε το μίσος κατά των μεταναστών και δεν έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για την αλήθεια. Μία από τις αναφορές του που προκάλεσε ήταν πως οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών προσπαθούν να ενοποιήσουν την Ευρώπη όπως είχε κάνει ο Χίτλερ. Ο λαλίστατος Τζόνσον έχει να «επιδείξει» ακόμα μια αναφορά που πυροδότησε αντιδράσεις. Σε κείμενό του στην εφημερίδα Sun σχετικά με την ανάμειξη του Μπαράκ Ομπάμα στο ζήτημα του Βrexit αναφέρθηκε στην καταγωγή του Αμερικανού προέδρου από την Κένυα, σημειώνοντας πως ίσως σε αυτή αποδίδεται η δυσαρέσκειά του για τη βρετανική αυτοκρατορία. Κάποιοι χαρακτήρισαν την αποστροφή του «βαθιά προσβλητική» και μίλησαν για υφέρποντα ρατσισμό. Υπήρξε όμως και κάποιος που τον στήριξε λέγοντας πως «ο Ομπάμα, λόγω του παππού του και της Κένυας και της αποικιοκρατίας, νομίζω πως λόγω αυτών νιώθει κάποια μνησικακία απέναντι σε αυτή τη χώρα (τη Βρετανία). Πιστεύω πως ο Τζόνσον είχε δίκιο από αυτή την άποψη. Απλώς ανέφερε κάποιους λόγους για το γιατί ο Ομπάμα μπορεί να έχει κάποια στάση απέναντι στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ξέρω τον Μπόρις πολύ καλά και με κανέναν τρόπο δεν μπορείς να τον πεις ρατσιστή. Πάλεψε ενάντια σε κάθε μορφή ρατσισμού ξανά και ξανά, όπως κι εγώ». Ήταν ο Νάιτζελ Φάρατζ.