Πόσο φοβερό είναι πραγματικά το Brexit;

Στο δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου, Ουαλοί, Άγγλοι, Σκωτσέζοι και Βορειοιρλανδοί θα πάνε στις κάλπες για να απαντήσουν στο εξής καυτό ερώτημα: «Το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να παραμείνει μέλος της Ε.Ε. ή να φύγει από την Ε.Ε.;». Γράφει η Ελένη Λογοθέτη Κυβέρνηση, επιχειρηματίες και τράπεζες τάσσονται ανοικτά υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και προειδοποιούν τους βρετανούς πολίτες με οικονομική καταστροφή και ανεργία, σε περίπτωση που αποφασίσουν την έξοδο, όπως ακριβώς και στο Grexit, αν και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ανήκει στην Ευρωζώνη και διαχειρίζεται τα οικονομικά του με το δικό του νόμισμα, τη στερλίνα. Σύμφωνα με τη μελέτη που διεξήχθη από την εταιρία PwC για λογαριασμό της Συνομοσπονδίας Βρετανικών Βιομηχανιών (CBI), το «Brexit» θα προκαλέσει «σοβαρό σοκ» στην οικονομία της Βρετανίας, στην οποία θα κοστίσει περίπου 100 δισεκατομμύρια στερλίνες (128 δισ. ευρώ) σε απώλεια παραγωγής, 5% του ετήσιου ΑΕΠ, και θα καταστρέψει σχεδόν ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας. Κατά της εξόδου τάσσονται ανοικτά και όλοι οι ευρωπαίοι ηγέτες. Μόλις πρόσφατα μάλιστα, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, έκανε τη… βαρύγδουπη δήλωση ότι «μια έξοδος της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να σημάνει το τέλος του δυτικού πολιτικού πολιτισμού».

Πάντως, έχουν ξεκαθαρίσει ότι το τίμημα, ναι μεν θα είναι υψηλό και για τις δυο πλευρές -όπως ένα διαζύγιο- αλλά σίγουρα η Ε.Ε. θα επιβιώσει. Απλώς, μετά, οι όροι συναλλαγών του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ θα είναι ακόμα πιο σκληροί, απ’ ό,τι όσο θεωρούσε ο Κάμερον όταν πήγε να διαπραγματευτεί πέρσι το Φεβρουάριο. Τότε, είχε υποσχεθεί στους Βρετανούς ότι αν δεν πετύχει μια καλύτερη συμφωνία με «ισότιμους όρους ανταγωνισμού», τότε θα γυρίσει πίσω και θα κάνει δημοψήφισμα. Τελικά ούτε πήρε τη συμφωνία που ήθελε και αναγκάστηκε να εξαγγείλει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, που τώρα προσπαθεί εναγωνίως να υπερασπιστεί την παραμονή στην Ε.Ε. Οι μόνοι που υποστηρίζουν την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. και την πλήρη ανεξαρτητοποίηση του είναι οι ευρωσκεπτικιστές, με επικεφαλής το Νάιτζελ Φάρατζ, ευρωβουλευτή και ηγέτη του ευρωφοβικού κόμματος Ukip, ο πρώην δήμαρχος του Λονδίνου, Μπόρις Τζόνσον, και… πάνω από τους μισούς πολίτες.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις και τα αποτελέσματα στα γραφεία στοιχημάτων δείχνουν μία σαφή τάση υπέρ του Brexit, ακόμα και 10 μονάδων. Σε κάθε περίπτωση, ο Κάμερον πρέπει να ανησυχεί σοβαρά, ο μέσος Βρετανός φαίνεται ότι δεν θέλει να παραμείνει στην ΕΕ, ειδικά μετά και την προσφυγική κρίση, αλλά θέλει να κάνει ο ίδιος κουμάντο στο σπίτι του.

Ποιοι θα «την πληρώσουν» σε περίπτωση Brexit (εκτός από τη Βρετανία)

Σε οικονομικό επίπεδο, αυτούς που «καίει» η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι οι χώρες που έχουν στενά «πάρε – δώσε», όπως είναι οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, οι άμεσες ξένες επενδύσεις στη χώρα, οι οικονομικοί συντελεστές και οι μεταναστευτικές ροές. Έτσι, σύμφωνα με τον οίκο αξιολόγησης S&P Global ratings, η Κύπρος, η Μάλτα, η Ιρλανδία (λόγω και της κοινής ιστορίας και γεωγραφικών συνόρων), Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, είναι οι ευρωπαϊκές χώρες που θα βρεθούν περισσότερο εκτεθειμένες από μία ενδεχόμενη αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ελβετία και το Βέλγιο κατατάσσονται στην 5η και την 6η θέση, κυρίως λόγω της έντονης δραστηριοποίησης του χρηματοπιστωτικού τους τομέα στο Λονδίνο. Γενικά, το κόστος για τα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα είναι από σοβαρό έως μικρό, σε κάθε περίπτωση απόλυτα αντιμετωπίσιμο, όπως τονίζουν όλοι οι αρμόδιοι αξιωματούχοι.

Και τι θα γίνει με όσους ευρωπαίους υπηκόους σπουδάζουν ή δουλεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο;

Αρχικά, το πιθανότερο είναι ότι θα καταστεί υποχρεωτική η βίζα ή μία ειδική άδεια παραμονής, όπως ισχύει και για όσους διαλέγουν να σπουδάσουν ή να εργαστούν εκτός της Ε.Ε. Από κει και πέρα, καθώς θα περάσουν τουλάχιστον 2 χρόνια διαπραγματεύσεων για τις νέες συνθήκες «συνεργασίας» Βρετανίας – Ε.Ε., οπωσδήποτε, ευρωπαίοι φοιτητές και εργαζόμενοι θα δυσκολευτούν. Μετά το Brexit, το Ηνωμένο Βασίλειο λογικά θα αντιμετωπίζει τους Ευρωπαίους ως κοινούς αλλοδαπούς, δεν θα ισχύουν τα κοινοτικά δικαιώματα στην εκπαίδευση, την εργασία και την ασφάλιση. Για τους έλληνες φοιτητές π.χ. αυτό σημαίνει  κίνδυνος μεγάλης αύξησης στα πανεπιστημιακά δίδακτρα, έως και κατά 30%-40% περίπου και αποκλεισμός από τα φοιτητικά δάνεια. Για τους έλληνες εργαζόμενους, ένα Brexit θα σήμαινε ότι χάνουν την πρόσβαση στις παροχές του κοινωνικού κράτους και τα επιδόματα -όπως ορίζεται από κοινοτική οδηγία για όλους του ευρωπαίους πολίτες- και λιγότερο ευνοϊκές συνθήκες εργασίας σε σχέση με τους Βρετανούς.

Τι φοβάται η Ε.Ε.

Αν τελικά οι Βρετανοί επιλέξουν να βγουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει οι δύο πλευρές να διαπραγματευτούν και να συνάψουν νέα συμφωνία σύνδεσης, όπως συμβαίνει με την Ελβετία και τη Νορβηγία. Εκεί, η Κομισιόν θα πρότεινε μία ανάλογη συμφωνία, εάν έδινε ευνοϊκότερους όρους και προχωρούσε σε παραχωρήσεις, τότε α) θα ζητούσαν επαναδιαπραγμάτευση και η Ελβετία και η Νορβηγία και β) όποιοι άλλο κράτος σκεφτόταν παλαιότερα να εγκαταλείψει την Ε.Ε., τώρα θα έχει μεγαλύτερα κίνητρα να το επιχειρήσει. «Πώς θα αντιδρούσε, για παράδειγμα, η Ολλανδία που παραδοσιακά είναι πολύ στενός σύμμαχος της Βρετανίας;» διερωτήθηκε πρόσφατα ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, Σόιμπλε. Γενικά, το ντόμινο αποχωρήσεων από την Ε.Ε. μετά το Brexit είναι ο μεγάλος φόβος των ευρωπαίων αξιωματούχων, τόσο πρακτικά -για τις οικονομικές συνέπειες- όσο και (ή κυρίως) ψυχολογικά: Η έξοδος μία χώρας από την Ε.Ε. θα ήταν σαν ένα τουβλάκι που βγαίνει από τον πύργο του Jenga. Θα μπορούσε να «απελευθερώσει» δυνάμεις αποσύνθεσης και να καταρρεύσει σταδιακά όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Και αυτό το σενάριο δεν είναι απόλυτα ακατόρθωτο. Ήδη η συνοχή της Ε.Ε. δοκιμάζεται πολύ σοβαρά τα τελευταία τρία χρόνια, αρχικά με την οικονομική κρίση στο Νότο και τώρα με την προσφυγική κρίση. Μέχρι πάντως τις 23 Ιουνίου, όλα μένουν σε επίπεδο θεωρητικής ανάλυσης, καθώς -σε περίπτωση Brexit- είναι η πρώτη φορά που η Ε.Ε. θα κληθεί να αντιμετωπίσει μία τέτοια περίπτωση και δεν υπάρχει «εγχειρίδιο». Δείτε όλα τα θέματα του Weekend