Το χωριό Χάλστατ στην Αυστρία, το οποίο αποτέλεσε έμπνευση για το βασίλειο Αρεντέλα της ταινίας Frozen και έχει κηρυχθεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από την Unesco, αποφάσισε να υψώσει φράχτη ώστε να αποτρέψει το τεράστιο πλήθος τουριστών που συρρέει κάθε χρόνο στην περιοχή. Πρόκειται για ένα ακόμη μέρος που προστίθεται στη λίστα με τις πόλεις και τα χωριά που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο του υπερτουρισμού.
Πριν από λίγο καιρό, το μαγευτικό Πορτοφίνο στην Ιταλία ανακοίνωσε την απαγόρευση των selfies με την επιβολή προστίμου για τους παραβάτες, ενώ οι αρχές της Μπούντβα στο Μαυροβούνιο, αλλά και του Σπλιτ και του Ντουμπρόβνικ στην Κροατία αποφάσισαν την επιβολή του προστίμου σε όσους τουρίστες κυκλοφορούν με ρουχισμό παραλίας ή topless.
Ο Δήμος του Άμστερνταμ, ενόψει και της τουριστικής σεζόν, ξεκίνησε μια εκστρατεία για να μπλοκάρει όσους τουρίστες επιθυμούν να επισκεφτούν την πόλη για «ξεσάλωμα». Αρχής γενομένης από τους Βρετανούς, πολλοί εκ των οποίων έχουν επανειλημμένα προκαλέσει αντιδράσεις για τη συμπεριφορά τους.
«Τουρίστες πηγαίντε σπίτι σας»
Το κίνημα του «αντι-τουρισμού» ενισχύεται χρόνο με το χρόνο ως απάντηση στο φαινόμενο του υπερτουρισμού, που επέστρεψε δυναμικά μετά την εποχή του κορονοϊού και των απαγορεύσεων. Αναμφισβήτητα τα οφέλη του τουρισμού είναι ξεκάθαρα για την οικονομία των τοπικών κοινωνιών και των χωρών, αλλά και την ψυχολογία των ανθρώπων που ταξιδεύουν γνωρίζοντας νέους τόπους. Αποτελεί μια τεράστια πηγή εσόδων, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και επενδύσεις.
Ωστόσο, δυστυχώς ο αντίκτυπος δεν είναι μόνο θετικός και ο λόγος είναι ο υπερτουρισμός, δηλαδή η παρουσία μεγάλου αριθμού επισκεπτών σε έναν συγκεκριμένο προορισμό. Υπάρχουν πολλοί που δηλώνουν απηυδισμένοι με τα τεράστια πλήθη που κατακλύζουν τις πιο τουριστικές περιοχές. Οι εικόνες είναι γνωστές και στην Ελλάδα, που αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς. Το φαινόμενο του υπερτουρισμού καθιστά δύσκολη την καθημερινότητα των ντόπιων, εκτοξεύει τις τιμές των κατοικιών αλλά και των προϊόντων, ενώ έχει και σημαντικό αρνητικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, θέτοντας σε κίνδυνο ή υποβαθμίζοντας φυσικά τοπία σπάνιου κάλους και καταστρέφοντας την ιδιαίτερη «ταυτότητα» περιοχών, την οποία οι τουρίστες υποτίθεται πως επιθυμούν να βιώσουν.
Δυστυχώς η τουριστική βιομηχανία συχνά εστιάζει αποκλειστικά στην ανάπτυξη και το κέρδος, βάζοντας στο περιθώριο τις επιπτώσεις. Για αυτό και πολλοί επισημαίνουν πως το πρόβλημα δεν έγκειται στο να επιθυμεί μια περιοχή να προσελκύει τουρίστες, αλλά στον τρόπο που το έκανε με αποτέλεσμα η κατάσταση να ξεφύγει εκτός ελέγχου. Μετά από δεκαετίες ανεξέλεγκτης ανάπτυξης, φαίνεται πως αρκετές περιοχές έχουν περάσει το κρίσιμο κατώφλι με αποτέλεσμα σε αυτές ο τουρισμός να δημιουργεί πλέον αποδεδειγμένα περισσότερα προβλήματα παρά οφέλη.
Σε κάποιους δημοφιλείς προορισμούς της Ευρώπης, καταγράφεται ετησίως έως και 20πλασιος αριθμός τουριστών από τον αριθμό των κατοίκων. Οι παρακάτω πίνακες, από τον Guardian, παρουσιάζουν ενδεικτικά την αύξηση των τουριστών σε ορισμένες πόλεις της Ευρώπης το 2018, πριν εμφανιστεί η πανδημία Covid19:
Η Ισπανία θα μπορούσε να θεωρηθεί η γενέτειρα του κινήματος του «αντιτιτουρισμού» καθώς εδώ και χρόνια κινήσεις πολίτων μάχονται ενάντια στις επιπτώσεις του υπερτουρισμού. «Τουρίστες πηγαίντε σπίτι σας», είναι το σύνθημα που αναγράφεται σε τοίχους.
Η Βαρκελώνη (κατά πολλούς η πρωτεύουσα του αντιτουρισμού), η Σεβίλλη, το Σαν Σεμπαστιάν, τα Κανάρια Νησιά, η Μαγιόρκα και άλλες ισπανικές περιοχές έχουν λάβει μια σειρά από μέτρα σε μια προσπάθεια να περιορίσουν τον αντίκτυπο του τουρισμού στους ντόπιους. Ακολούθησαν και πολλές ιταλικές πόλεις, που αποτελούν από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς στην Ευρώπη και σταδιακά το κίνημα εξαπλώθηκε παίρνοντας παγκόσμιες διαστάσεις. Από την Ευρώπη και τα Βαλκάνια μέχρι την Ιαπωνία και την Ταϊλάνδη έχουν καταγραφεί αντιδράσεις και μέτρα, τα οποία ωστόσο δεν έχουν πάντα το προσδοκώμενο αποτέλεσμα.
Ο ρόλος του «υπεύθυνου τουρίστα»
Η πρωτοβουλία «responsibletravel», στη σελίδα της, επισημαίνει πως η λύση θα μπορούσε να δοθεί και από τους ίδιους τους ταξιδιώτες, αν μάθουν να λειτουργούν με τις επιλογές και τη συμπεριφορά τους ως «υπεύθυνοι τουρίστες», να ταξιδεύουν δηλαδή με τέτοιο τρόπο που να μεγιστοποιούν τις θετικές επιπτώσεις και να ελαχιστοποιούν τις αρνητικές. «Δύο πράγματα που πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας είναι ο τόπος και ο χρόνος», αναφέρει σε δημοσίευμα, προτρέποντας τους ταξιδιώτες να επισκέπτονται και περιοχές που δεν αντιμετωπίζουν το φαινόμενο του υπερτουρισμού, «μακριά από τις ορδές του mainstream».
«Με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο θα έχετε μια καλύτερη εικόνα της καθημερινής ζωής του τόπου που επισκέπτες, αλλά και οι κάτοικοι θα σας υποδεχτούν με θερμό τρόπο. Υπάρχουν πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο που χρειάζονται και επιθυμούν περισσότερους τουρίστες», τονίζει. Ακόμη όμως κι αν τελικά επιμένετε να επισκεφτείτε δημοφιλείς προορισμούς, τότε «κάντε το εκτός περιόδου αιχμής». «Αυτό θα είναι πιο ευχάριστο για εσάς, αλλά και για τους ντόπιους κατοίκους και θα εξοικονομήσετε και χρήματα». Αυτή η επιλογή θα μπορούσε να σας προσφέρει μια πολύ πιο αυθεντική εμπειρία διακοπών.
