Με χιλιάδες μικρά και μεγάλα σκάφη γέμισαν φέτος το καλοκαίρι οι ελληνικές θάλασσες σκορπώντας χαμόγελα αισιοδοξίας για την περαιτέρω πορεία του γιώτιγκ στη χώρα μας, καθώς πέρυσι είχε υποστεί βαθιά καθίζηση εξαιτίας της πανδημίας, αφού το τελευταίο που σκεφτόταν κάποιος ήταν να νοικιάσει ένα σκάφος και να αρμενίσει στα πέλαγα. «Φέτος πήγαμε πολύ καλύτερα απ’ ό,τι περιμέναμε» δηλώνει χαρακτηριστικά στο Newsbeast ο πρόεδρος της Ένωσης Πλοιοκτητών Ελληνικών Σκαφών Τουρισμού (ΕΠΕΣΤ) κ. Αντώνης Στελλιάτος.
Τον συναντήσαμε μεσοβδόμαδα στο σκάφος του, στη μαρίνα Ζέας, να απολαμβάνει τη δύση του ηλίου και ζητήσαμε να μας κάνει μια πρώτη αποτίμηση του θαλάσσιου τουρισμού τώρα που τελείωσε το καλοκαίρι, αλλά και να μας μιλήσει για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος ο οποίος απαρτίζεται από 5.685 επαγγελματικά τουριστικά σκάφη όλων των κατηγοριών με ελληνική σημαία. Απασχολούν 5.000 ναυτικούς που δουλεύουν από καπετάνιοι και αξιωματικοί μέχρι απλοί ναύτες, καμαρότοι και μάγειρες, συνεισφέροντας στο 1,43% από το συνολικό 20% που συνεισφέρει συνολικά ο τουρισμός στο ΑΕΠ της χώρας, ποσοστό ιδιαίτερα σημαντικό εάν αναλογιστεί κανείς ότι η κρουαζιέρα στη Ελλάδα για παράδειγμα συνεισφέρει στο 0,85% και μάλιστα με πλοία που δεν διαθέτουν ούτε καν ελληνική σημαία.
Φέτος ξεπεράσαμε και το 80% της κίνησης του 2019
«Πριν ξεκινήσει η σεζόν, είχα πει ότι εάν φέτος φθάσουμε στο 55% – 60% της κίνησης του 2019 – γιατί το 2020 είναι ζήτημα εάν κινήθηκαν τα 250 από τα συνολικά 5.680 επαγγελματικά σκάφη που διαθέτουμε. Το καλοκαίρι όμως σε μερικές κατηγορίες σκαφών η κίνηση ξεπέρασε και το 80% αυτής του 2019» μας λέει.
Του ζητάμε εάν έχει να μας δώσει πιο συγκεκριμένα αριθμητικά στοιχεία, αλλά μας εξηγεί ότι ακόμη δεν έχει τελειώσει η σεζόν, αφού υπάρχει ακόμη έντονο ενδιαφέρον για ενοικίαση κότερων και καταμαράν και θα συνεχιστεί όπως όλα δείχνουν μέχρι τέλος Οκτωβρίου.
Αμερικανοί οι παραδοσιακοί πελάτες
Ποιοι είναι όμως αυτοί που συνήθως νοικιάζουν τα ιστιοπλοϊκά και τα καταμαράν; Έλληνες ή ξένοι τουρίστες; Όπως μας πληροφορεί ο επί μια δεκαετία πρόεδρος της ΕΠΕΣΤ, «παραδοσιακά στο γιώτιγκ, το 80% είναι Αμερικάνοι πελάτες. Ξεχάστε τους Έλληνες, οι Έλληνες είναι λίγοι. Για λίγα χρόνια είχαν γίνει… μόδα και οι Ρώσοι, αλλά μετά λόγω της βίζας που απαιτούνταν για να έρθουν στη χώρα μας, έφυγαν. Τα τελευταία 4 με 5 χρόνια έχουν πάει στην Τουρκία, στη Γαλλία και σε άλλα μέρη. Παραδοσιακοί πελάτες μας όμως είναι οι Αμερικανοί».
Τα υπερατλαντικά ταξίδια και οι προτιμήσεις των Σκανδιναβών
Σκεφτείτε, έρχονται από την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού με αεροπλάνο, προσγειώνονται στο «Ελευθέριος Βενιζέλος», μεταβαίνουν στον Άλιμο, στο Καλαμάκι ή στη μαρίνα Ζέας που βρίσκεται το σκάφος που έχουν ναυλώσει και γυρνάνε στα νησιά. Ο κ. Στελλιάτος έχει την εξήγηση: «Ένα σκάφος μήκους π.χ. 30 μέτρων που έχει 6 άτομα πλήρωμα και κοιμίζει 10 άτομα, είναι μέσα στο μπάτζετ (σ.σ. τον προϋπολογισμό) του μέσου Αμερικανού και μπορεί να ευχαριστηθεί μέσα σε μια εβδομάδα 5 και 10 πανέμορφα ελληνικά νησιά, ανάλογα που θα πάει».
Μας πληροφορεί επίσης ότι στην ενοικίαση των καταμαράν, πολύ καλοί πελάτες είναι επίσης οι Σκανδιναβοί. «Είναι συνηθισμένοι να πλέουν στις χώρες του με ξύλινα σκαριά και να ανοίγουν τα πανιά. Μας έρχονται λοιπόν πολλοί Σουηδοί, Φινλανδοί, Νορβηγοί αλλά και Δανοί».
Σε τι τιμές νοικιάζονται τα σκάφη
Όσον αφορά το κόστος ενοικίασης, ο πρόεδρος της Ένωσης Πλοιοκτητών Ελληνικών Σκαφών Τουρισμού μας λέει ότι για τους Έλληνες το πιο προσιτό οικονομικά είναι το ιστιοπλοϊκό και το καταμαράν. «Τα ιστιοπλοϊκά κοστίζουν από 2.500 μέχρι 4.500 ευρώ την εβδομάδα. Η τιμή τους εξαρτάται από το εάν το σκάφος έχει μήκος π.χ. 14 ή 16 μέτρα και εάν έχει τη δυνατότητα να κοιμίσει 8 ή 10 άτομα. Εάν ένας από τους ενοικιαστές πελάτες έχει δίπλωμα skipper (σ.σ. πλοηγού/καπετάνιου του ιστιοπλοϊκού δηλαδή), παίρνουν το σκάφος και σαλπάρουν. Εάν όχι, στο κόστος θα πρέπει να συμπεριληφθεί και η ενοικίαση ενός skipper, η αμοιβή του οποίου κυμαίνεται από 100 έως 150 ευρώ την ημέρα».
Πιο ακριβά τα καταμαράν
Τα καταμαράν, που έχουν πιο μεγάλο πλάτος σε σχέση με το μήκος των κλασικών πλοίων και εξ αυτού μεγαλύτερη ευστάθεια αλλά και ταχύτητα, μαζί με το πλήρωμα ενοικιάζονται από 6.000 έως 9.000 ευρώ την εβδομάδα.
«Φέτος είδα να πλέουν και δύο μεγάλα καταμαράν, των 25 μέτρων μήκους έκαστο, τα οποία όμως… δεν είναι για τα ελληνικά βαλάντια» μας λέει ο κ. Στελλιάτος.
«Μεγάλο πρόβλημα ο ελλιμενισμός, δεν έχουμε πού να δέσουμε»
Μπορεί η Ελλάδα να αποτελεί πόλο έλξης για τον θαλάσσιο τουρισμό καθώς έχουμε το προνόμιο να διαθέτουμε πάνω από 3.500 μικρά και μεγάλα νησιά, ήλιο τους περισσότερους μήνες του έτους και μια τεράστια ακτογραμμή που εκτείνεται σε μήκος 14.800 χιλιομέτρων (σκεφτείτε ότι είμαστε η 11η χώρα στον κόσμο ως προς τις ακτογραμμές), ωστόσο αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα με τον ελλιμενισμό.
Όπως αναφέρει στο Newsbeast ο επικεφαλής του ΕΠΕΣΤ, «δεν έχουμε πού να δέσουμε τα σκάφη μας. Αυτή τη στιγμή οι μαρίνες της Αττικής είναι κορεσμένες. Δεν υπάρχει θέση ούτε για δείγμα, σε καμία μαρίνα του λεκανοπεδίου.
Αύξηση των τελών έως και 405%
«Καταρχάς είναι πανάκριβες για τα ελληνικά δεδομένα και δεν έφθανε μόνο αυτό, αλλά από την 1η Ιανουαρίου 2021 η μαρίνα του Αλίμου δόθηκε σε επενδυτές οι οποίοι το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να αυξήσουν τα τέλη ελλιμενισμού από 168% έως 405%! Ήταν η μαρίνα των ιστιοπλοϊκών και των καταμαράν που τώρα οι ιδιοκτήτες τους αδυνατούν να καταβάλλουν τα τέλη ελλιμενισμού. Εκτιμώ ότι σε περίπου μια πενταετία δεν θα υπάρχει ούτε ένα επαγγελματικό σκάφος στη μαρίνα Αλίμου. Όλο αυτό που έγινε ήταν βίαιο, γιατί κανείς δεν συνυπολόγισε το γεγονός ότι το 2020 δεν δούλεψε κανένας και ήταν όλα τα ιστιοπλοϊκά δεμένα» σημειώνει.
Πανάκριβες και γεμάτες οι μαρίνες
«Για τι κόστος ελλιμενισμού μιλάμε, πόσα δηλαδή πρέπει να πληρώνει κάποιος το μήνα για να έχει το σκάφος του δεμένο στη μαρίνα του Αλίμου;» ρωτάμε με απορία. Ο κ. Στελλιάτος μειδιά.
«Από 300 ευρώ το μήνα που ήταν το χαμηλότερο κόστος για ένα μικρό σκάφος 13-14 μέτρων, το πήγανε στα 800 ευρώ. Που σημαίνει ένα κόστος της τάξης των 9.600 ευρώ το χρόνο. Και ακόμα δεν έχει γίνει κανένα έργο ως αντισταθμιστικό όφελος. Ενώ στη μαρίνα του Φλοίσβου που υπογράψαμε αντίστοιχες συμβάσεις, έγινε σταδιακά η αύξηση και είδαμε βελτιώσεις στη μαρίνα. Αυτό ήταν θεμιτό, μια χαρά. Το πρόβλημα είναι όμως, ότι δεν έχεις αλλού να πας. Ο Φλοίσβος είναι γεμάτος, εδώ η Ζέα είναι γεμάτη, το ΣΕΦ και η Βουλιαγμένη επίσης. Και συν τοις άλλοις θα κλείσει και η μαρίνα του Αγίου Κοσμά γιατί θα πάει ”πακέτο” με την ανάπλαση του Ελληνικού» λέει.
«Όταν πάμε στο Αιγαίο αναγκαζόμαστε δένουμε σε τσαμαδούρες»
Στα νησιά η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη. «Στα νησιά δεν υπάρχουν μαρίνες, ξεχάστε το. Ξέρετε πόσες μαρίνες υπάρχουν στο Αιγαίο; Μια μόνο στη Μύκονο που είναι ιδιωτική και δένουν οι θαλαμηγοί και τα super yachts, μια στην Κω και μια στη Ρόδο που γίνεται τώρα. Μπορείς να εξυπηρετηθείς για παράδειγμα στη Σαντορίνη που είναι από τους κατεξοχήν προορισμούς των ξένων; Όχι βέβαια. Δένεις σε μια τσαμαδούρα, πληρώνεις από 100 ευρώ έως 400 ευρώ τη λάντζα και αναγκάζεσαι να κάθεσαι σε μέρος που δεν είναι ασφαλές ούτε για το σκάφος, ούτε για τους επιβάτες».
Καμία βοήθεια δεν υπήρξε από το κράτος εν μέσω πανδημίας
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας και της καραντίνας «δεν υπήρξε επίσης καμία βοήθεια από το κράτος, καμία επιδότηση, μόνο τις επιστρεπτέες πήραμε. Ζητήσαμε έστω μια μείωση των λιμανιάτικων των μαρινών (σ.σ. των τελών ελλιμενισμού) κατά 40%, όσο δηλαδή και στα ενοίκια των καταστημάτων, αλλά δεν πήραμε καμία απάντηση. Ανακοινώθηκαν κεφάλαια κίνησης για τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, αλλά το γιώτιγκ το άφησαν απ’ έξω. Μέχρι και τα τουριστικά πούλμαν πήρανε, και καλά έκαναν, αλλά εμείς όχι. Ζητάμε να μπούμε επιτέλους σε έναν αναπτυξιακό νόμο, να χτίσουμε βρε παιδί μου ένα πλοίο στην Ελλάδα με επιδότηση».
Το ΦΠΑ και η γρίφος των 6 ναυτικών μιλίων
«Και μέσα σε όλα αυτά, συνεχίζει ο συνεντευξιαζόμενός μας, έχουμε και το θέμα του ΦΠΑ το οποίο κάθε χρόνο η Ευρωπαϊκή Ένωση βγάζει μια οδηγία ότι θα πάει στο 24% εάν δεν αποδείξουμε ότι έχουμε… βγει έξω από τα 6 ναυτικά μίλια. Ενδεχομένως δεν καταλαβαίνεται τί ακριβώς εννοούν, αλλά… ούτε κι εμείς. Σε μια χώρα που π.χ. μεταξύ Σπετσών και Ερμιόνης υπάρχει μια λωρίδα διεθνών υδάτων πώς θα τη βρούμε αυτή; Θα πρέπει να αποδεικνύουμε κάθε φορά ότι βγήκαμε έξω από τα 6 ναυτικά μίλια με κάποιο τρόπο, π.χ. με τα όργανα του σκάφους» αναφέρει.
Οργιάζει το φαινόμενο των παράνομων ιστιοπλοϊκών χωρίς ναυλοσύμφωνα
Τέλος, μόνο απαρατήρητο δεν μπορεί να περάσει το φαινόμενο των παράνομων ναύλων. «Όσα βλέπετε να πλέουν με ελληνική σημαία, έχουν άδεια επαγγελματικού σκάφους, μας λέει. Ερχόντουσαν όμως για πάρα πολλά χρόνια και σκάφη από την Αλβανία, την Τουρκία ή την Ιταλία που ανήκαν σε off shore εταιρείες και έκαναν ναύλα χωρίς ναυλοσύμφωνα, χωρίς λίστες επιβατών, χωρίς να έχουν τα χαρτιά και την επαγγελματική άδεια. Αυτό έγινε και φέτος στο Αιγαίο με αποτέλεσμα το Λιμενικό να κινητοποιηθεί κατόπιν και δικής μας παρότρυνσης και να πιάσει γύρω στα 350 παράνομα σκάφη. Τα νόμιμα με ξένη σημαία δεν μας πειράζουν, το πρόβλημα είναι με τα παράνομα που δεν έχουν καν επαγγελματική άδεια. Εκεί, θα πρέπει να μπει επιτέλους μια τάξη. Εν κατακλείδι, για να εκτοξευτεί το ελληνικό γιώτιγκ θα πρέπει να δοθεί έμφαση στον Έλληνα ναυτικό και να βοηθήσει το κράτος προκειμένου να γίνει πιο ελκυστική η ελληνική σημαία ώστε να προσελκύσουμε επενδυτές. Έχουνε τα προσόντα να γίνουμε το κέντρο του παγκόσμιου θαλάσσιου τουρισμού» αναφέρει ο κ. Στελλιάτος.
