Με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να διευκολύνουν μεν την επικοινωνία μας με γνωστούς και αγνώστους, αλλά ταυτόχρονα να δημιουργούν και πρότυπα που δεν είναι πάντα υγιή, είναι γνωστό εδώ και λίγα χρόνια ότι πολλοί ψυχίατροι και ειδικοί στο ζήτημα της ψυχικής υγείας αμφισβητούν ευθέως τον τρόπο χρήσης τους.
Οι αιτιάσεις τους εδράζονται κυρίως στην ψυχική υγεία των έφηβων κοριτσιών επειδή δε μπορούν να υποστηρίξουν τις άψογες σωματικές αναλογίες ή την πολυτελή ζωή που προβάλλονται από άλλους χρήστες στο Instagram και θεωρούν, κατ’ επέκταση, ότι δεν «αξίζουν» ως οντότητες και προσωπικότητες.
Με πάνω από το 40% των χρηστών του Instagram να είναι από 22 ετών και κάτω και περίπου 23 εκατομμύρια εφήβους να συνδέονται στο Instagram στις ΗΠΑ κάθε μέρα και να περνούν 50% περισσότερο χρόνο στο Instagram από ό,τι στο Facebook, τα τελευταία τρία χρόνια το ίδιο το μέσο διεξάγει μελέτες για το πώς η εφαρμογή επηρεάζει αρνητικά ή θετικά τα εκατομμύρια των νέων χρηστών του. Και τα αποτελέσματα είναι αποθαρρυντικά καθώς οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ειδικά το Instagram (αλλά και το Facebook σε μικρότερο βαθμό) είναι επιβλαβές για ένα μεγάλο ποσοστό νέων, κυρίως έφηβα κορίτσια.
Σοκάρουν τα στοιχεία της Wall Street Journal
Σύμφωνα με τα όσα αποκαλύπτει προ ημερών σε εκτενές της άρθρο η Wall Street Journal, «το 33% των εφήβων κοριτσιών είπαν ότι όταν ένιωθαν άσχημα με το σώμα τους, το Instagram τα έκανε να αισθάνονται χειρότερα», ανέφεραν οι ερευνητές σε μια σχετική «εσωτερική» παρουσίαση του Μαρτίου του 2020 στην οποία βρήκε πρόσβαση και έφερε στο φως η αμερικανική εφημερίδα.
«Κάνουμε χειρότερη την εικόνα του σώματος για το 33% των έφηβων κοριτσιών», αναφέρει το memo της εταιρείας, συνοψίζοντας κομμάτι της σχετική έρευνα. «Οι έφηβοι κατηγορούν το Instagram για την αύξηση του ποσοστού άγχους και κατάθλιψης», τονίζει άλλο έγγραφο, προσθέτοντας με νόημα ότι «οι συγκρίσεις στο Instagram μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο οι νέες γυναίκες βλέπουν και περιγράφουν τον εαυτό τους».
Επί του παρόντος το Facebook [στο οποίο ανήκει το Instagram] δεν έχει φέρει επισήμως στη δημοσιότητα τα ευρήματα της συγκεκριμένων ερευνών –και όλα αυτά δεδομένου του ότι οι έφηβοι αποτελούν το πιο ζωτικό κομμάτι του κοινού τους για τα ετήσια έσοδα της εταιρείας που ξεπερνούν τα 100 δισ. δολάρια.
Φυσικά, ως είθισται, ο ίδιος ο CEO του Facebook, Μαρκ Ζάκερμπεργκ… αγρόν ηγόραζε: «Οι έρευνες τις οποίες έχουμε κάνει δείχνουν ότι η χρήση εφαρμογών social media για τη σύνδεση με άλλους μπορεί να έχει οφέλη για την πνευματική υγεία», είχε πει ο ίδιος όταν ρωτήθηκε για τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών κατά τη διάρκεια κατάθεσής του στο Κογκρέσο, τον περασμένο Μάρτιο –αλλά φυσικά κανείς δεν τον πήρε στα σοβαρά.
Facebook: Άλλαξε τον αλγόριθμό του αλλά πέτυχε το αντίθετο
Και πώς να τον πάρει δηλαδή όταν, σε εσωτερικό επίπεδο διοίκησης, ο ίδιος ο «Ζουκ» έχει παραδεχτεί ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενδέχεται να προκαλούν κατάθλιψη και μάλιστα δεν έκανε τίποτα προς την αντίθετη κατεύθυνση. Η σχετική ιστορία πάει ως εξής:
Σύμφωνα με την Daily Mail, το φθινόπωρο του 2018 ο Τζόνα Περέτι, διευθύνων σύμβουλος του ενημερωτικού/ψυχαγωγικού ιστότοπου BuzzFeed, έστειλε ένα e-mail σε ένα κορυφαίο στέλεχος του Facebook. Σε αυτό εξηγούσε ότι «όσο πιο διχαστικό είναι το περιεχόμενο που παράγουν τα ειδησεογραφικά sites, τόσο πιο viral γίνεται στην πλατφόρμα του Facebook, με αποτέλεσμα τα κατά τόπους sites να έχουν κίνητρο να παράγουν ολοένα και περισσότερο τέτοιο περιεχόμενο που διχάζουν τον κόσμο».
Ο Περέτι ανέφερε ως παράδειγμα την επιτυχία άρθρου με τίτλο «21 πράγματα που σχεδόν όλοι οι λευκοί έχουν πιαστεί να λένε». Έλαβε 13.000 κοινοποιήσεις και 16.000 σχόλια στο Facebook, πολλά από τα οποία επέκριναν το ίδιο το BuzzFeed για τη δημιοσίευσή του, με την συντριπτική πλειοψηφία των σχολίων να αφορούσε τα στερεότυπα για τις φυλές.
Ο Περέτι επέρριπτε ευθέως την ευθύνη στις αλλαγές που είχε κάνει το Facebook στον αλγόριθμό του εκείνη τη χρονιά με στόχο να «τονώσει τις ουσιαστικές κοινωνικές διαδράσεις». Η πρωτοβουλία είχε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα: η συγκεκριμένη αλλαγή δεν μείωσε τους επισκέπτες, αλλά προσέλκυσε ακόμη πιο «τοξικούς» χρήστες.
Ο διευθύνων σύμβουλος του Facebook απάντησε τότε στις όποιες αιτιάσεις ότι «ο απώτατος στόχος των αλλαγών στον αλγόριθμο ήταν να ενισχύσει τους δεσμούς μεταξύ των χρηστών και να βελτιώσει την ευημερία τους. Στόχος ήταν να θα τους ενθαρρύνει ο αλγόριθμος να έχουν μεγαλύτερη διάδραση με τους φίλους και την οικογένειά τους και να περνούν λιγότερο χρόνο καταναλώνοντας παθητικά επαγγελματικό περιεχόμενο», κάτι το οποίο, όπως είχαν δείξει έρευνες, είχε αρνητική επίδραση στην ψυχική υγεία τους.
Ωστόσο και μέσα στους κόλπους της εταιρείας υπήρχαν υπάλληλοι που προειδοποίησαν ότι η αλλαγή στον αλγόριθμο είχε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Στα έγγραφα, ορισμένοι εργαζόμενοι εξηγούσαν ότι ο αλγόριθμος μετατρέπει το Facebook σε ένα «ολοένα και πιο οργισμένο μέρος», ωστόσο κανείς δεν ασχολιόταν γιατί η τακτική αυτή έφερνε υψηλά επίπεδα σχολίων και αντιδράσεων και μεταφραζόταν σε οικονομική επιτυχία για το ίδιο το Facebook.
Και δεν είναι μόνο αυτό: σύμφωνα με την WSJ, μέχρι και ορισμένα πολιτικά κόμματα από την Ευρώπη διαμήνυσαν στο Facebook ότι ο συγκεκριμένος αλγόριθμος τα «ανάγκαζε», τρόπον τινά, να μεταβάλλουν πολιτικές θέσεις ώστε να έχουν μεγαλύτερη απήχηση στην πλατφόρμα, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου μέχρι και για μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στον ίδιο τον θεσμό της Δημοκρατίας.
