Οι Ολυμπιακοί Αγώνες και οι μονομαχίες στο Κολοσσαίο της Ρώμης ήταν τα δύο μεγαλύτερα αθλητικά γεγονότα του αρχαίου δυτικού κόσμου, ενώ συνυπήρξαν για μεγάλο χρονικό διάστημα εντός της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Αίμα, δόξα και ιδρώτας ήταν κοινός παράγοντας στις δύο διοργανώσεις, ειδικά σε ό,τι αφορά τον τομέα της βίας, αφού τα ολυμπιακά αθλήματα μπορούσαν να συναγωνιστούν τις αιματοχυσίες των μονομάχων. Ενδεικτικές, ήταν οι περιγραφές των αρχαίων Ελλήνων για τον αγώνα του Δαμόξενου και του Κρούγκα, αήττητων πρωταθλητών στην πυγμαχία, σύμφωνα με δημοσίευμα του ιστότοπου imagininghistory.co.uk.
Μετά από ώρα κατέληξαν σε ισοπαλία και τότε οι κριτές τους έβαλαν με τη σειρά να βαράνε ο ένας τον άλλον, χωρίς δικαίωμα άμυνας. Ο Κρούγκας έχοντας κατεστραμμένο σχεδόν το μισό του πρόσωπο ξεκοίλιασε τον αντίπαλο και στέφθηκε Ολυμπιονίκης, με τον Δαμόξενο να κείτεται δίπλα του νεκρός με τα έντερα έξω.
Επιπλέον, Ολυμπιονίκες και μονομάχοι λατρεύονταν σαν «μικροί Θεοί» από τον κόσμο, ενώ το θέαμα και ο οικονομικός παράγοντας διαδραμάτιζαν κρίσιμο ρόλο στις δύο οργανώσεις.
Εντούτοις, διέφεραν σημαντικά μεταξύ τους, με την ηλεκτρονική έκδοση της Britannica να δίνει την εξής περιγραφή: «Η κύρια διαφορά μεταξύ της ελληνικής και της ρωμαϊκής στάσης προς τους αγώνες αντικατοπτρίζεται στις λέξεις που χρησιμοποιούσε ο κάθε πολιτισμός για να περιγράψει τις γιορτές του. Για τους Έλληνες ήταν αγώνες (agōnes), ενώ για τους Ρωμαίους ήταν παιχνίδια (ludi). Οι Έλληνες διοργάνωναν τις γιορτές τους για τους αγωνιζόμενους, ενώ οι Ρωμαίοι για το κοινό. Το ένα ήταν πρωτίστως διαγωνισμός, το άλλο ψυχαγωγία».
Η αντίληψη των δύο πολιτισμών
Οι αρχαίοι Έλληνες αντιμετώπιζαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες ως επέκταση της θρησκευτικής και πολιτιστικής τους ταυτότητας. Μέσω της διοργάνωσης στόχευαν στην ενοποίηση του πολιτισμού τους, που εκτίνονταν σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου. Ταυτόχρονα, έδιναν έμφαση στο θρησκευτικό σκέλος, με τις θρησκευτικές γιορτές κατά τη διάρκεια των Αγώνων να αποτελούν βασικά δρώμενα και όχι στιγμές χαλάρωσης.
Επίσης, δεν έβλεπαν ως αναλώσιμους τους συμμετέχοντες, αφού διασφάλιζαν τα ονόματά τους να επιβιώσουν στο πέρασμα των αιώνων, ακόμη και στα αιματηρά αθλήματα, όπου για πρακτικούς λόγους δεν μπορούσε να αγωνιστεί πολλές φορές κάποιος αθλητής (π.χ. υπήρχε μεγάλος κίνδυνος για σοβαρό και μόνιμο τραυματισμό). Ακόμη, στους Ολυμπιακούς θεωρούνταν ντροπή ένας θεατής να απουσιάζει από το στάδιο κατά τη διεξαγωγή των Αγώνων για να συμμετέχει σε παρακείμενες εξωαγωνιστικές εκδηλώσεις.
Αντιθέτως, στη Ρώμη ο θεατής μπορούσε να λείπει από το Κολοσσαίο την ώρα του αγώνα, για να πάρει μέρος σε παρακείμενα εξωαγωνιστικά δρώμενα, γιατί θεωρούνταν κι αυτά μέρος της διοργάνωσης.
Οι Ρωμαίοι μέσω του Κολοσσαίου έψαχναν τη «χρυσή τομή» ανάμεσα στη βαρβαρότητα και τον πολιτισμό, γιατί θεωρούσαν πως ήταν η κινητήριος δύναμη της κοινωνίας τους. Έτσι, θεωρούσαν αναλώσιμους τους συμμετέχοντες, πιστεύοντας ότι γρήγορα θα βρεθεί κάποιος καλύτερος να πάρει τη θέση τους, ενώ ήθελαν μέσω των αγώνων να ελέγχουν τον κόσμο, ειδικά σε στιγμές κρίσεις.
«Στόχος ήταν η μαζική κατανάλωση θεάματος», έγραψε ο ιστότοπος bartleby.com, αναφέροντας ότι «η ψυχαγωγία για τους Ρωμαίους ήταν πιο σημαντική από την ανάπτυξη του πνευματικού κόσμου». «Ο μονάχος γοήτευε τις μάζες και συνέβαλε στον ορισμό της αρχαίας Ρώμης», έγραψε και πρόσθεσε ότι «οι μονομαχίες στο Κολοσσαίο ήταν σαν το ράγκμπι σήμερα στις ΗΠΑ… Παρακολουθούσες για να ξεδώσεις, όχι για να δεις κάτι που θα μνημόνευες για πάντα».
