Αυτός είναι ο Κώστας Πολίτης, ο πρωτομάστορας του θριάμβου του ’87

Η 14η Ιουνίου είναι μια μέρα που γεμίζει τους Έλληνες εθνική περηφάνεια, μια σημαδιακή για τη χώρα μας και το μπάσκετ της ημερομηνία που κανείς δεν πρόκειται να ξεχάσει ποτέ. Η κατάκτηση του Ευρωμπάσκετ του 1987 ήταν ένα γεγονός που έζησε ο Έλληνας στο πετσί του, έτσι διψασμένος καθώς ήταν για αθλητικές επιτυχίες, και το όνομα του ομοσπονδιακού τεχνικού μας θα απαθανατιζόταν έτσι με ανεξίτηλα γράμματα στο συλλογικό φαντασιακό μας. Του ανθρώπου που πήρε δηλαδή από το χεράκι τους διεθνείς, τους άλλαξε θέσεις και τους έμαθε ένα κάρο συστήματα, γεννώντας ένα μπασκετικό θαύμα που κανείς δεν έβλεπε πως ερχόταν. Όλη η Ελλάδα βγήκε στους δρόμους με τη γαλανόλευκη για να πανηγυρίσει τον ένδοξο άθλο της ομάδας του Κώστα Πολίτη, η οποία βρισκόταν στην κορυφή του ευρωπαϊκού μπάσκετ και κανείς δεν μπορούσε να της στερήσει την επιτυχία. Ταυτοχρόνως -και εξίσου σπουδαίο- ήταν το γεγονός πως εκείνες τις μέρες το μπάσκετ γίνεται επισήμως το πιο λαοφιλές άθλημα στη χώρα, εκθρονίζοντας έστω και προσωρινά το ποδόσφαιρο από την κορυφή. Η «επίσημη αγαπημένη» ήταν πια η Εθνική Ανδρών στο μπάσκετ, καθώς ήταν εκείνη που χάρισε την πρώτη χαρά στον έλληνα φίλαθλο. Το θαύμα του ’87 έμελλε εξάλλου να είναι το αρχιμήδειο σημείο της εξωστρέφειας του ελληνικού μπάσκετ, ο αναβατήρας που θα εκτόξευε την καλαθοσφαίριση του τόπου μας στα ύψη. Μετά την κατάκτηση του Ευρωμπάσκετ το 1987, ακολούθησαν σε συλλογικό επίπεδο οι συμμετοχές του Άρη σε Final Four, τα τρόπαια Ευρωλίγκας για Παναθηναϊκό και Ολυμπιακό, αλλά και οι επιτυχίες ΑΕΚ, ΠΑΟΚ, Άρη και Αμαρουσίου σε Κύπελλο Κόρατς και Σαπόρτα. Τίποτα δεν έμεινε ίδιο έπειτα από κείνη την ιστορική στιγμή του καλοκαιριού του 1987 και ο Πολίτης είχε αναμφίβολα μεγάλο μερτικό στο μπασκετικό κατόρθωμα που έκανε μια Ελλάδα «ώπα»: «Θυμάμαι ότι όταν τελείωσε ο τελικός έψαχνα να βρω την ομάδα και σκεφτόμουν πώς θα φύγουμε με το πούλμαν για να πάμε στο ξενοδοχείο», έλεγε χαρακτηριστικά ο ίδιος: «Τελικά, από τους 12 αν βρέθηκαν στο πούλμαν 5-6 είναι ζήτημα. Οι περισσότεροι είχαν φύγει με μηχανές και με αυτοκίνητα. Γινόταν χαμός και το κλίμα ήταν απόλυτα πανηγυρικό». Ο ομοσπονδιακός μας τεχνικός έζησε αρκετές μεγάλες στιγμές ακόμα στις ομάδες απ’ όπου πέρασε (Παναθηναϊκό, ΑΕΚ, ΠΑΟΚ), αν και αυτή η «επίσημη αγαπημένη» θα σφράγιζε την καριέρα του. Για τον Έλληνα ήταν διαχρονικά ο εθνικός μας κόουτς και τίποτα δεν θα το άλλαζε αυτό. Ούτε οι κατοπινές -και εξίσου διαχρονικές- κόντρες του με τον μεγάλο πρωταγωνιστή του 1987, Νίκο Γκάλη…

Πρώτα μπασκετικά χρόνια

Ο Κώστας Πολίτης γεννιέται στις 21 Μαρτίου 1942 στην Καισαριανή, με το μπάσκετ να ρέει στις φλέβες του. Κι έτσι μοιάζει να μην έχει επιλογή παρά να ακολουθήσει την πορτοκαλί θεά και τα καμώματά της. Αφού περάσει από ακαδημίες μικρών, θα βρει λοιπόν τη θέση του στον Παναθηναϊκό, με τον οποίο θα κατακτήσει το πρωτάθλημα τη σεζόν 1966-1967. Η πορεία του στην ομάδα που θα ανάγκαζε αργότερα έναν λαό να αποκαλεί «επίσημη αγαπημένη» έγινε σε χρόνια δύσκολα για το ελληνικό μπάσκετ. Παρά ταύτα, ο Πολίτης αγωνίστηκε με την Εθνική Ελλάδος στο Ευρωμπάσκετ του 1961, του 1965 και του 1967, ενώ στο ενεργητικό του ως παίκτης είχε και ένα Προολυμπιακό Τουρνουά (1964), ένα Βαλκανικό Πρωτάθλημα (1964), αλλά και παιχνίδια στους Μεσογειακούς Αγώνες (1967). Πρόωρο τέλος στην μπασκετική καριέρα του 25χρονου παίκτη φέρεται να βάζει η Χούντα των Συνταγματαρχών το 1967, καθώς ο Πολίτης ήταν αριστερών φρονημάτων και δεν του το συγχώρησαν αυτό. Τέλος λοιπόν ο Παναθηναϊκός, τέλος η Εθνική Ελλάδος, τέλος και η θέση του στον ΟΤΕ το 1968…

Ο ομοσπονδιακός τεχνικός που θα έμενε γνωστός ως «ευρωκόουτς»

Ο Κώστας Πολίτης αναλαμβάνει τη θέση του ομοσπονδιακού τεχνικού στην Εθνική Ομάδα Ανδρών το 1982, έχοντας περάσει από τους Παίδες και τους Εφήβους. Ο πρώτος του αγώνας στον πάγκο της Εθνικής θα έρθει στις 14 Μαΐου 1982 στον αγώνα Ελλάδας-Ουγγαρίας (84-91). Το χτίσιμο της ομάδας θα είναι αργό και επίπονο, η «επίσημη αγαπημένη» θα φτάσει πάντως σε ημιτελικές φάσεις διεθνών τουρνουά και θα παίξει μέχρι το 1987 ματς στο Πανευρωπαϊκό Ανδρών, στο Βαλκανικό, τους Μεσογειακούς, τα Τουρνουά Ακρόπολις και σε Προολυμπιακά Τουρνουά (1984) και προκριματικά Παγκοσμίου Ανδρών (1986). Η Ελλάδα εμφανίστηκε σε τελική φάση Ευρωμπάσκετ το 1983, κάτι που ισοδυναμούσε με την παρθενική μεγάλη επιτυχία του Πολίτη στον πάγκο της. Το Ευρωπαϊκό του 1983 στη Γαλλία είδε την Ελλάδα να κατακτά την 11η από τις 12 θέσεις του τουρνουά, μετρώντας 2 νίκες και 5 ήττες, ήταν πάντως ιστορικές από κάθε άποψη στιγμές. Το 1986 η Εθνική του Πολίτη κατάφερε να προκριθεί στο Μουντομπάσκετ της Ισπανίας, ανοίγοντας την όρεξη των Ελλήνων για όσα έμελλε να ακολουθήσουν του χρόνου. Η πρώτη ποτέ παρουσία της Εθνικής Ελλάδος σε τελική φάση παγκοσμίου πρωταθλήματος έκανε αίσθηση. Η χώρα μας κατακτά την 10η θέση μεταξύ των 24 ομάδων και ο Νίκος Γκάλης στέφεται πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης!

Η συνταγή της επιτυχίας άρχισε να αποδίδει καρπούς. Ο ίδιος θα έλεγε χρόνια αργότερα, στο πλαίσιο παραπόνου του για την κόντρα του με τον Γκάλη, πως «Πήρα τον Γκάλη που έβαζε 15 πόντους ως τότε και τον πήγα στους 40 πόντους. Είχα τον Γιαννάκη που έβαζε 60 πόντους και τον έκανα πλέι μέικερ για να βοηθάει τον Γκάλη και είχα δίπλα του τον Χριστοδούλου, τον Φασούλα και τα άλλα παιδιά. Έτσι φτάσαμε σε εκείνο τον απίστευτο θρίαμβο. Σαν ομάδα». Το θρυλικό ’87 παραείναι άλλωστε γνωστό και βιωματικό για μας τους Έλληνες ώστε να χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις! Το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης μετρούσε το 1987 την 25η διοργάνωσή του, την πιο δύσκολη όπως είχε χαρακτηριστεί στην ιστορία του θεσμού. Το τουρνουά πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, στο σχετικά καινούριο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, έχοντας για μασκότ τον πελαργό Ολύμπιο. Ο Πολίτης και οι γενναίοι του είχαν απέναντί τους μεγαθήρια όπως τη θρυλική Σοβιετική Ένωση των Βολκόφ και Τσατσένκο, τη Γιουγκοσλαβία του «Μότσαρτ» Ντράζεν Πέτροβιτς, την Ισπανία του Σαν Επιφάνιο, την Ιταλία του Ρίβα κ.λπ. Η Ελλάδα του Πολίτη είχε αρχίσει να εδραιώνεται ως μια μικρή αλλά υπολογίσιμη δύναμη, με παίκτες το λιγότερο αξιόλογους, κι έτσι ξεκίνησε το ιστορικό εκείνο τουρνουά. Ό,τι ακολούθησε, είναι γραμμένο με χρυσά γράμματα στο μπασκετικό βιβλίο της χώρας μας, φτάνοντας μέχρι εκείνον τον μαγικό από κάθε άποψη τελικό με τη νεοφώτιστη σε ευρωπαϊκό τελικό Ελλαδίτσα να αντιμετωπίζει στο κατάμεστο ΣΕΦ τον γίγαντα που άκουγε στο όνομα ΕΣΣΔ. Γκάλης, Γιαννάκης, Καμπούρης, Φασούλας, Φιλίππου, Χριστοδούλου, Σταυρόπουλος, Λινάρδος, Καρατζάς, Ρωμανίδης, Ανδρίτσος και Ιωάννου ήταν να τα βάλουν με ονόματα-φόβητρα όπως ο Βολκόφ, Βάλτερς, Τσατσένκο, Μαρτσουλιόνις, Γιοβάισα. Και ο Κώστας Πολίτης με τον Αλεξάντερ Γκομέλσκι φυσικά, στη δική τους μάχη των πάγκων.

Ο αρχιμάστορας του θαύματος του ’87 είχε τον δικό του ρόλο στις μαγικές στιγμές, αναγκάζοντας τον Παναγιώτη Φασούλα να παρατηρήσει: «Με την παροιμιώδη του ψυχραιμία, ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση. Είχε μοντέρνα αντίληψη για την προπονητική και καταλάβαινε τι σημαίνει εθνική ομάδα. Φρόντιζε να περνάνε καλά οι παίκτες που άφησαν αφιλοκερδώς τα σπίτια τους και τις διακοπές τους. Δεν υπήρχαν κραιπάλες, ούτε όμως στρατιωτική βαναυσότητα. Και ήξερε και μπάσκετ ο Πολίτης, δεν ήταν κανένας άσχετος». Όσο για τον ίδιο, θυμόταν χαρακτηριστικά ότι τον θρίαμβο τον κατάλαβε «την επόμενη ημέρα που βγήκα έξω. Έβλεπα μεγάλους, μικρούς, άντρες, γυναίκες να θέλουν να μου σφίξουν το χέρι. Τότε κατάλαβα ότι έγινε κάτι μεγάλο! Όσο ήμουν μέσα στο γήπεδο δεν το καταλάβαινα, γιατί ζούσα το παιχνίδι, όμως την επόμενη ημέρα που περπάτησα στη γειτονιά μου, που πήγα στο πατρικό μου στην Καισαριανή και είδα ανθρώπους, άρχισα να καταλαβαίνω τι είχαμε πετύχει. Βλέποντας μεγάλες γυναίκες να ξέρουν τι έγινε τότε συνειδητοποιείς ότι αυτό που έγινε ήταν κάτι που άγγιζε όλους τους Έλληνες». Ο ομοσπονδιακός κόουτς συνέχισε να προπονεί την Εθνική Ανδρών μέχρι το 1988, κλείνοντας την πορεία του στην «επίσημη αγαπημένη» σε κείνον τον αγώνα Ελλάδας-Γερμανίας στο Προολυμπιακό Τουρνουά Ανδρών (10 Ιουλίου 1988) με άλλη μια νίκη (94-87)…

Προπονητής και τελευταία χρόνια

Με την τεράστια επιτυχία στις πλάτες του, ο «ευρωκόουτς» ανέλαβε μετά τις τύχες ελληνικών συλλόγων, περνώντας (δύο φορές) από τον Παναθηναϊκό, τον ΠΑΟΚ μετά και την ΑΕΚ, για να κλείσει την καριέρα του στη Νήαρ Ηστ Καισαριανής. Οι θρίαμβοι για τον Πολίτη δεν τέλειωσαν το 1987, καθώς με την ομάδα του Παναθηναϊκού θα κατακτήσει τρία συναπτά πρωταθλήματα Ελλάδας (1980-1982), ένα ακόμα το 1984 αλλά και δύο Κύπελλα (1982 και 1983), οδηγώντας τους «Πράσινους» και στο Final Four της Ευρωλίγκας το 1994 (στη δεύτερη παρουσία του στον πάγκο), όπου κατέκτησε στο Τελ Αβίβ την τρίτη θέση χάνοντας από τον Ολυμπιακό του Ιωαννίδη. Η χρονιά του ήταν το 1982, αφού πήρε το νταμπλ αλλά και την 5η θέση στην Ευρώπη, αποκλείοντας την ΤΣΣΚΑ. Με ΠΑΟΚ και ΑΕΚ δεν θα είχε αντίστοιχες επιτυχίες, οδήγησε πάντως τον «Δικέφαλο» σε δύο τελικούς Κυπέλλου Ελλάδας (1989 και 1990), βρίσκοντας ξανά στον δρόμο του τον Ιωαννίδη του Άρη, αλλά και την ΑΕΚ σε έναν ακόμα χαμένο τελικό Κυπέλλου (1999) από τον ΠΑΟΚ. Τα τελευταία προπονητικά του χρόνια η θητεία του Πολίτη, που είχε εντωμεταξύ επιστρέψει στον Παναθηναϊκό, χαρακτηρίστηκαν από την πολυθρύλητη κόντρα του με τον Νίκο Γκάλη. Και θα ήταν αυτή που θα έδινε εκείνο το άδοξο φινάλε στην καριέρα του Γκάλη τον Οκτώβριο του 1994, όταν θα εγκατέλειπε την ενεργό δράση στα 37 του μετά τον περιβόητο καυγά του με τον προπονητή Πολίτη στο γήπεδο του Μετς, στον αγώνα με τους Αμπελόκηπους. «Στο μπάσκετ το κουμάντο το κάνει ο κόουτς. Αυτό είναι ο νόμος», είπε ο Πολίτης, «απλώς δεν επέλεξα τον Γκάλη για την πεντάδα, και ο ίδιος πιστεύω ότι αναγνωρίζει ότι έχω δίκιο». Ο Γκάλης απάντησε την επομένη από τις σελίδες των «Νέων»: «Κανένας δεν με ξεφτίλισε έτσι». Χρόνια αργότερα πάντως ο Πολίτης έριξε τους τόνους: «Αν ο Γκάλης ήθελε να είναι μόνος του, ας έκανε κάτι ατομικό, ας πούμε επί κοντώ, για να έχει να αναμετρηθεί μόνο με τον πήχη. Σίγουρα δεν είχε το τέλος που θα άξιζε στη μεγάλη καριέρα του, αλλά…». Αν και πρόσφατα, με την πρωτοβουλία του υφυπουργού Αθλητισμού, Σταύρου Κοντονή, να μετονομάσει το κλειστό του ΟΑΚΑ σε «Νίκος Γκάλης», τα τσεκούρια του πολέμου φάνηκε να ξεθάφτηκαν. «Διαφωνώ κάθετα και ριζικά!», είπε ο Πολίτης, «το μεγάλο λάθος ξεκινάει από τον ίδιο τον υφυπουργό, ο οποίος πρέπει να μάθει τι είναι αθλητισμός. Αθλητισμός δεν είναι να βάζεις μόνο την μπάλα στο καλάθι. Πρέπει να έχεις και πολλά άλλα σύνθετα στοιχεία και πρέπει όλοι να βλέπουν όλο το πακέτο. Το άθλημα δεν είναι ατομικό, δεν είναι ούτε 100άρι ούτε επί κοντώ, είναι ομαδικό και συμμετοχή είχαν όλοι».

Και το νέο επεισόδιο έληξε πάντως με επίκληση στη λογική. Είπε χαρακτηριστικά ο ομοσπονδιακός κόουτς που μας χάρισε την πρώτη μεγάλη εθνική επιτυχία: «Πρέπει να ξεκαθαρίσω ότι δεν έχω κανένα πρόβλημα με τον Νίκο Γκάλη. Όλους σε εκείνη την ομάδα τους θεωρούσα παιδιά μου». Και σίγουρα έτσι ήταν, καθώς διατηρεί σχέσεις με όλους σχεδόν τους μπασκετμπολίστες της «επίσημης αγαπημένης». Ο σπουδαίος κόουτς συνεχίζει να απασχολείται στο μπάσκετ, από άλλο όμως μετερίζι τα τελευταία χρόνια. Ως υπεύθυνος των αναπτυξιακών προγραμμάτων της Ομοσπονδίας δηλαδή, ασχολούμενος με τα μελλοντικά φιντάνια της ελληνικής καλαθοσφαίρισης αλλά και τις τόσο απαιτούμενες υποδομές. Απολαμβάνει τη ζωή με τη σύζυγο, τα παιδιά και τα εγγόνια του ζώντας και ξαναζώντας τις αναμνήσεις του, όντας πάντα κοντά στα νέα παιδιά και ψάχνοντας για ταλέντα. Μια ζωή μπάσκετ δηλαδή, απ’ όπου κι αν το υπηρετεί! Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr