«Πάει, τρελάθηκε αυτός», είναι μια φράση που όλοι έχουμε σκεφτεί ή έχουμε πει όταν βλέπουμε μια απρόσμενη, μια τραβηγμένη από τα μαλλιά αντίδραση ενός ανθρώπου. Δεν προκαλεί εντύπωση, επομένως, το γεγονός ότι στο Μουντιάλ 1974 και συγκεκριμένα στον αγώνα της Βραζιλίας με το Ζαΐρ, όλοι πίστεψαν ότι ο Μουεπού Ιλούνγκα, παίκτης της αφρικανικής ομάδας, τρελάθηκε όταν τον είδαν να παίρνει φόρα και να… εκτελεί φάουλ του αντιπάλου. Όταν, όμως, θα γινόταν γνωστό τι ακριβώς συνέβαινε στην εθνική ομάδα του Ζαΐρ, όλοι θα καταλάβαιναν ότι η αντίδρασή του δεν ήταν αποτέλεσμα παράνοιας αλλά ανθρώπινου φόβου…
Όταν αναφερόμαστε πλέον σε Μουντιάλ και Αφρική, το μυαλό όλων μας πάει στο Καμερούν, τη Σενεγάλη, τη Νιγηρία, την Ακτή Ελεφαντοστού, τη Γκάνα… Κι όμως, η πρώτη υποσαχάρια χώρα της ηπείρου που εκπροσωπήθηκε στην τελική φάση Παγκοσμίου Κυπέλλου ήταν το Ζαΐρ το 1974 στα γήπεδα της Γερμανίας. Ήταν μια πρόκριση που ήρθε έπειτα από μάχες με το Μαρόκο και τη Ζάμπια, με το Ζαΐρ να κερδίζει το μοναδικό εισιτήριο που είχε η Αφρική για το Μουντιάλ 1974 και ήταν μια επιτυχία που βοηθούσε τα σχέδια του δικτάτορα Μομπούτου Σέσε Σέκο, ο οποίος είχε πάρει την εξουσία το 1965.
Θέλοντας, λοιπόν, να κάνει την, κλασική σε τέτοιες περιπτώσεις, προπαγάνδα του, ανάγκασε όλους τους παίκτες που έπαιζαν στο εξωτερικό να επιστρέψουν στη χώρα, ενώ έκανε δώρο από ένα σπίτι και ένα καινούριο αυτοκίνητο Volkswagen σε κάθε ποδοσφαιριστή της εθνικής ομάδας. Ως εδώ όλα καλά. Τα περίεργα αρχίζουν από τη στιγμή που η αποστολή του Ζαΐρ έπρεπε να αναχωρήσει για τη Γερμανία, αλλά όχι μόνη της. Μαζί με την ομάδα ήταν και υψηλόβαθμα μέλη της διοίκησης, ήταν στρατιωτικοί, ήταν ακόμη και… μάγοι που θα προστάτευαν τους παίκτες από τα κακά πνεύματα…
Το πρόβλημα με τα λεφτά και η 9άρα από Γιουγκοσλαβία
Όπως και να έχει, με βουντού ή όχι, το Ζαΐρ αντιμετωπίζει στο πρώτο του παιχνίδι τη Σκωτία και στέκεται αξιοπρεπέστατα παρά την ήττα με 2-0. Το κλίμα, επομένως, δεν χάλασε λόγω της ήττας. Χάλασε, όμως, λόγω των χρημάτων. Ποιων χρημάτων; Αυτών που έπρεπε να πάρουν οι παίκτες και δεν πήραν, με αποτέλεσμα να πιστέψουν ότι τα πήραν οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι αντί για αυτούς. Αυτό ήταν… Η ομάδα γίνεται άνω-κάτω, οι παίκτες απειλούν να μην κατέβουν στο δεύτερο παιχνίδι με τη Γιουγκοσλαβία και τελικά η FIFA επεμβαίνει προκειμένου να σώσει το κύρος της διοργάνωσης και δίνει από 3.000 γερμανικά μάρκα στον κάθε παίκτη.
Το Ζαΐρ, έτσι, κατεβαίνει να αγωνιστεί, αλλά είναι φανερό ότι το μυαλό όλων είναι αλλού. Αποτέλεσμα; Ήττα με 9-0, η πιο βαριά στην ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου, σε ένα παιχνίδι στο οποίο έκανε χατ-τρικ και ο Ντούσαν Μπάγεβιτς. Οι Γιουγκοσλάβοι το χάρηκαν, αλλά οι Αφρικανοί θα ζούσαν από εκεί και πέρα ένα μαρτύριο, αφού ο δικτάτορας έγινε έξαλλος για την εθνική ταπείνωση, με αποτέλεσμα να στείλει σωματοφύλακές του στη Γερμανία για να κάνουν σαφές ένα πράγμα στην ομάδα: «Αν χάσετε με πάνω από 3 γκολ στο επόμενο ματς, με τη Βραζιλία, μην επιστρέψετε στη χώρα».
Μια κλωτσιά στα… φαντάσματα και τις απειλές
Το παιχνίδι με τη «σελεσάο» είχε πλέον μετατραπεί σε παιχνίδι επιβίωσης για τους παίκτες του Ζαΐρ, οι οποίοι δεν μπορούσαν να καταλάβουν πώς η μεγαλύτερη -ως τότε- επιτυχία αφρικανικής εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου, εξελισσόταν στην αρχή ενός δράματος για τους ίδιους. Και γνωρίζοντας πολύ καλά τον δικτάτορα Μομπούτου Σέσε Σέκο και τις πρακτικές του, δεν είχαν καμία αμφιβολία ότι μπροστά τους είχαν τα χειρότερα. Πολλά ακούστηκαν, τότε αλλά και τα επόμενα χρόνια, για το τι… περιελάμβαναν οι απειλές των σωματωφυλάκων προς τους παίκτες.
Ό,τι κι αν τους είχαν πει, πάντως, είχε επηρεάσει το μυαλό τους. Και αυτό θα γίνει πιο ξεκάθαρο από ποτέ όταν με το σκορ στο 2-0 υπέρ της, η Βραζιλία κερδίζει φάουλ σε καλή θέση. Ο Ριβελίνο και ο Ζαϊρζίνιο, τα δύο αστέρια των «καριόκας», είναι πάνω από τη μπάλα και περιμένουν το σφύριγμα του διαιτητή, όταν ξαφνικά γίνεται το αδιανόητο: Ο Μουεπού Ιλούνγκα φεύγει από το τείχος και κλωτσάει με δύναμη τη μπάλα προς το απέναντι μισό του γηπέδου! Οι οπαδοί, όπως και οι δημοσιογράφοι που περιέγραφαν το ματς, παγώνουν και στη συνέχεια γελάνε.
Ο Μουεπού Ιλούνγκα και η εθνική ομάδα του Ζαΐρ γίνονται ανέκδοτο λόγω αυτής της εικόνας, αλλά θα αναθεωρήσουν χρόνια αργότερα, όταν θα γίνει γνωστή η ιστορία σε όλους. Μια ιστορία τρόμου που είχε ως αποτέλεσμα ένας ποδοσφαιριστής να κάνει κάτι που δεν είχε καμία λογική, δείχνοντας έτσι τον φόβο του για αυτό που τον περίμενε στην πατρίδα του. Το Ζαΐρ, τελικά, θα χάσει με 3-0 και ο δικτάτορας θα επιτρέψει την επιστροφή των παικτών στη χώρα, όπου και θα ζήσουν το υπόλοιπο της ζωής τους κάτω από δύσκολες συνθήκες.
Συνθήκες τέτοιες ώστε μια τραβηγμένη από τα μαλλιά αντίδραση να μη θεωρείται δείγμα τρέλας, αλλά αγωνία για τη ζωή…
