Όποιος επισκεφθεί την ιστοσελίδα της «Κιβωτού του Κόσμου» θα βρει ένα κείμενο 875 λέξεων για τον πατέρα Αντώνιο Παπανικολάου, το πρόσωπο που ήρθε στην επικαιρότητα της τελευταίες ημέρες μετά τις σοβαρές καταγγελίες που αφορούν τόσο τον ίδιο όσο και τον τρόπο που λειτουργούσε η δομή φιλοξενίας απροστάτευτων παιδιών. Μέχρι πρότινος και επί 24 χρόνια βρισκόταν στο προσκήνιο για τη φιλανθρωπική του δράση και η αλήθεια είναι ότι έχαιρε θετικότατης προβολής από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Τώρα όμως έχει μπει στο στόχαστρό τους.
Για να δούμε την πολυσχιδή πορεία του, θα πρέπει να γυρίζουμε 24 χρόνια πίσω. Το 1998 υπηρετούσε ως εφημέριος στον ιερό ναό Αγίου Γεωργίου στην Ακαδημία Πλάτωνος, σε μια από τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές της Αθήνας. Όπως έχει αναφέρει ο ίδιος «από το παράθυρό έβλεπα νέα παιδιά εγκαταλειμμένα, μπλεγμένα στα ναρκωτικά και την εξαθλίωση. Άρχισα να αναρωτιέμαι πώς μπορώ να τα βοηθήσω. Στην αρχή ήταν μια παρέα εφήβων. Πλησίασα και τους ζήτησα να παίξουμε μαζί έναν αγώνα μπάσκετ». Τους έπιασε κουβέντα και προσπαθούσε να τους δείξει τον σωστό δρόμο στη ζωή.
«Όταν κάποιος είναι απελπισμένος δεν του λες: Ο Χριστός σώζει»
Παρατηρούσε καθημερινά παιδιά, που ενώ θα έπρεπε να ήταν στο σχολείο, σύχναζαν σε πλατείες ή παιδιά που αποτελούσαν μέλη ομάδων υψηλού κινδύνου, ενώ πάντα τα ίδια και οι οικογένειές τους βρίσκονταν σε ανάγκη. Σιγά σιγά, τα πλησίασε ανθρώπινα, προσπαθώντας να μιλήσει μαζί τους, για τους προβληματισμούς τους, για την καθημερινότητά τους. Προσπαθούσε να τους μιλήσει ως ίσος προς ίσον, χωρίς να τους κρίνει και χωρίς να τους νουθετεί άμεσα. Με τον καιρό κέρδισε την αποδοχή τους και σταδιακά και την εμπιστοσύνη τους.
«Κάθισα να ακούσω τα παιδιά, τα αποδέχτηκα έτσι ακριβώς όπως είναι. Μοιράστηκα το σπίτι τους, την πλατεία και το γήπεδο. Μέσα από τον αθλητισμό και τα πρωταθλήματα βγήκαν τα θετικά τους στοιχεία. Όταν κάποιος είναι τόσο απελπισμένος, όπως αυτά, τι να του πεις; Ότι ο Χριστός σώζει; Τα ακούει βερεσέ» έχει πει.
Σταδιακά, άρχισε να γεννιέται στο μυαλό του η ιδέα της δημιουργίας μιας οργάνωσης που θα προσφέρει σε αυτά τα παιδιά τη δυνατότητα «να σταθούν στα πόδια τους». Έτσι φτιάχτηκε ο εθελοντικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός ειδικής μέριμνας και προστασίας μητέρας και παιδιού, «Κιβωτός του Κόσμου». Αρχικά με την προσπάθεια του ίδιου και της συζύγου του, της πρεσβυτέρας Σταματίας Γεωργαντή, και αργότερα με τη συνεισφορά του απλού κόσμου, που εμπιστεύτηκε τον πατέρα Αντώνιο και θέλησε να συνδράμει στο έργο του.
Η ανιδιοτελής προσφορά του κόσμου στη δομή
«Στόχος μας είναι τα παιδιά να νιώσουν ότι υπάρχει και ένας άλλος κόσμος, πέρα από αυτόν που έχουν γνωρίσει. Μόνο κίνητρό μας είναι η αγάπη και σε αυτή βασιζόμαστε» αναφέρει ο ίδιος στην ιστοσελίδα του οργανισμού. Η προσφορά του απλού κόσμου ήταν σημαντική και ανιδιοτελής. Δάσκαλοι άρχισαν να έρχονται και να κάνουν μαθήματα στα παιδιά, νοικοκυρές της περιοχής έφερναν πράγματα από τα σπίτια τους: τρόφιμα και ρούχα που δεν χρειάζονταν πια οι δικές τους οικογένειες και ό,τι μπορεί να ήταν αναγκαίο. Κάθε χρόνος που περνούσε οι εθελοντές πολλαπλασιάζονταν, μαζί και οι προσφορές των πολιτών.
Παράλληλα όμως αυξανόταν με ταχείς ρυθμούς και ο πληθυσμός που ζητούσε βοήθεια. Ο πατέρας Αντώνιος βλέποντας τα παιδιά και τις ανάγκες ολοένα να αυξάνονται, θέλησε να στεγάσει την προσπάθεια σε ένα πρώην καφενείο, δημιουργώντας προγράμματα υποστήριξης, με αρχικό μέλημα να βοηθήσει τα μεγαλύτερα παιδιά της περιοχής να επιστρέψουν στο σχολείο και να ολοκληρώσουν τη φοίτησή τους.
«Δεν είχα κάποιο σχέδιο όταν ξεκίνησα… το ένα έφερε το άλλο. Τα παιδιά ήταν άρρωστα. Και είπαμε ότι πρέπει να κάνουμε ένα μαγειρευτό φαγητό στη μία γωνία και στην άλλη γωνία να τους μαθαίνουμε γράμματα. Μετά ήρθαν οι άστεγοι, βάλαμε κρεβάτια. Μετά φτιάξαμε λουτρά για να πλένονται τα παιδιά και το ένα έφερε το άλλο, τα πράγματα πήραν το δρόμο τους, με τη μία ανάγκη να γεννά την επόμενη…» έχει υποστηρίξει.
Η αντιμετώπιση έναντι των προσφυγόπουλων και των παιδιών μεταναστών
Η υποστήριξη, εκτός των Ελλήνων αλλά και των μεταναστών, αποτέλεσε σημαντικό ζήτημα προβληματισμού για πολλούς πολίτες αλλά και φορείς της ευρύτερης περιοχής, αφού αρκετοί υποστήριζαν ότι οι προσπάθειες του ιερέα θα πρέπει να εστιάζονται αποκλειστικά στους Έλληνες που έχουν ανάγκη και όχι στους αλλοδαπούς. Η «Κιβωτός» όμως δέχεται όλους όσους έχουν την ανάγκη της, ανεξάρτητα από εθνικότητα και θρησκεία. «Πώς θα επιβιώσει ένας πρόσφυγας εάν δεν τον εκπαιδεύσεις και δεν τον βοηθήσεις να βρει το δρόμο του; Αναγκαστικά θα κλέψει! Πλησίασα τα παιδιά των μεταναστών και των προσφύγων γιατί τους εξήγησα την ιστορία των παππούδων και των πατέρων μας… Ξέρουμε τι σημαίνει προσφυγιά, ρατσισμός και θάνατος. Εάν ο καθένας έκανε κάτι στη γειτονιά του, δεν θα είχαμε αυτό το τεράστιο πρόβλημα με τους ξένους που δεν μπορούν να φύγουν από τη χώρα και αναγκαστικά περιθωριοποιούνται! Οπότε ή κλειδωνόμαστε στα σπίτια μας ή τους βοηθάμε να σταθούν στα πόδια τους» αναφέρει.
Το έργο του αναγνωρίστηκε ευρέως όχι μόνο από τον κόσμο αλλά και από τους επίσημους φορείς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Το 2016 η «Κιβωτός του Κόσμου» αναδείχθηκε ως κορυφαία Μη Κυβερνητική Οργάνωση στην Ελλάδα. Ένα χρόνο αργότερα, στα εγκαίνια του νέου κέντρου φροντίδας της δομής στον Κολωνό, το παρών δίνει ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, ενώ το 2018 αποφασίστηκε η παραχώρηση ακινήτου του ΕΦΚΑ στον Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό. Και παρόλο που η υπόθεση «ξεμπλόκαρε» μόλις φέτος, η διάταξη αποσύρθηκε από το υπουργείο υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων μετά τις καταγγελίες που είδαν το φως της δημοσιότητας.
Γιατί δεν βραβεύτηκε από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας
Το 2018 ο πατέρας Αντώνιος κερδίζει το βραβείο του Καλύτερου Ευρωπαίου Πολίτη. Πρόκειται για θεσμό που θεσπίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2008 και επιβραβεύει δραστηριότητες ή δράσεις πολιτών, ομάδων, σωματείων ή οργανώσεων που έχουν επιδείξει εξαιρετική προσήλωση στην προαγωγή μιας καλύτερης αμοιβαίας κατανόησης και στενότερης ολοκλήρωσης μεταξύ των πολιτών των κρατών – μελών.
Ήταν να βραβευτεί και από την νυν Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου με τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικα, ωστόσο, ανάμεσα σε αυτούς που θα βραβεύονταν ήταν και ο διασώστης Ιάσονας Αποστολόπουλος, γεγονός που είχε προκαλέσει αντιδράσεις στους κόλπους της Νέας Δημοκρατίας, αλλά και του Υπουργείου Εξωτερικών με τον Νίκο Δένδια να μην υπογράφει τις βραβεύσεις και τελικά ακυρώθηκε η τελετή.
Μήνυση εις βάρος του για ρατσιστική συμπεριφορά
Εκτός όμως από τις βραβεύσεις ο πατέρας Αντώνιος είχε δεχθεί και μηνύσεις. Το 2017, η διοίκηση της δομής εξέφρασε την αντίθεσή της στη δημιουργία Προαναχωρησιακού Κέντρου στη θέση «18» στο Αίπος της Χίου, με το επιχείρημα ότι εντείνονται οι πάσης φύσεως κίνδυνοι «λόγω του ότι η πλειοψηφία των μεταναστών είναι ενήλικοι και άγαμοι άνδρες, που προέρχονται από μουσουλμανικές χώρες με σημαντικές πολιτισμικές διαφορές (όπου π.χ. τα κορίτσια θεωρούνται γυναίκες σε αρκετά μικρότερη ηλικία)» και ότι «μεταξύ των κρατουμένων θα περιλαμβάνονται παράνομοι, εγκληματίες, πιθανώς, ακόμη και τρομοκράτες» όπως ανέφερε ο ιερέας σε επιστολές του προς το δημοτικό συμβούλιο Χίου. Για τη στάση αυτή δέχθηκε μηνυτήρια αναφορά από το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι, κατηγορούμενος για ρατσιστική συμπεριφορά και δημόσια υποκίνηση μίσους.
Οι σοβαρές καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση
Τα μεγάλα προβλήματα για τον κληρικό όμως ξεκίνησαν προ ημερών και ειδικότερα το μεσημέρι της 17ης Νοεμβρίου όταν γνωστοποιήθηκε καταγγελία για ασέλγεια εις βάρος 15χρονου πρώην φιλοξενούμενου στην «Κιβωτό του Κόσμου» από δύο εργαζόμενους του φορέα. Υπήρξε επίσης καταγγελία για ξυλοδαρμό τριών ανηλίκων στη δομή του Βόλου που φέρεται να συνέβη τον Αύγουστο, ενώ γίνεται λόγος και για ανάλογα περιστατικά στην Πωγώνιανη της Κόνιτσας. Οι καταγγελίες για ασέλγεια/σεξουαλική κακοποίηση, ξυλοδαρμούς, λεκτική βία και κακές συνθήκες διαβίωσης σε δομές της «Κιβωτού του Κόσμου» αυξάνονται. Οι σημαντικότερες εξ αυτών διαβιβάστηκαν στην Εισαγγελία Πρωτοδικών με αποτέλεσμα να ξεκινήσει έρευνα από την Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της Ασφάλειας Αττικής, ενώ σε κάποιες από τις ανάρμοστες πράξεις φέρεται να εμπλέκεται και το όνομα του ίδιου του πατέρα Αντωνίου, χωρίς όμως να έχουν υπάρξει δημοσίως απτά στοιχεία που να το επιβεβαιώνουν.
Η πρώτη αντίδραση της «Κιβωτού του Κόσμου»
Απαντώντας στις καταγγελίες, η «Κιβωτός του Κόσμου» με ανακοίνωσή της καταδικάζει τα περιστατικά, τονίζοντας πως θα συνδράμει στις έρευνες των αρχών για τις καταγγελίες. «Με μεγάλη έκπληξη και σοκ, αναφέρει, διαβάσαμε τα δημοσιεύματα αναφορικά με μαρτυρία – κατάθεση 19χρονου, πρώην φιλοξενούμενου ανηλίκου στις κοινωφελείς δομές μας, εις βάρους προσώπου που σχετίζεται με την Κιβωτό του Κόσμου για διενέργεια πράξεων ασέλγειας Η Κιβωτός του Κόσμου διαβεβαιώνει ότι δεν έχει γνώση των καταγγελλόμενων περιστατικών ούτε των γεγονότων ούτε των προσώπων που αναφέρονται στα δημοσιεύματα αυτά. Συνεπώς, επί του παρόντος, δεν μπορεί να λάβει θέση και αναμένει να δοθούν περισσότερες πληροφορίες από τις αρμόδιες αρχές. Είναι αυτονόητο ότι καταδικάζουμε απερίφραστα τέτοια περιστατικά και διαβεβαιώνουμε ότι πρώτη η Κιβωτός του Κόσμου και οι Κοινωνικές Υπηρεσίες της θα συνδράμουν τις Αρχές στη διερεύνηση των καταγγελλομένων. Έχοντας γνώση του ρόλου της Κιβωτού του Κόσμου και των ευθυνών μας, δηλώνουμε ότι, εφόσον διαφανεί ότι υπάρχει ευθύνη ανθρώπων που σχετίζονται με την Κιβωτό, θα λάβουμε τα απαιτούμενα μέτρα και θα υποστούμε τις συνέπειες. Η Κιβωτός του Κόσμου, στις δομές φιλοξενίας ανηλίκων που έχει δημιουργήσει, έχει πάντοτε πρωταρχικό κριτήριο και νομική ευθύνη την παιδική προστασία, η οποία και αποτελεί το μοναδικό γνώμονα για το κοινωφελές έργο και τις δράσεις μας. Δηλώνουμε ότι είμαστε στη διάθεση των Αρχών για την παροχή κάθε στοιχείου και συνδρομής προς τον σκοπό της πλήρους διαλεύκανσης της υπόθεσης και παρακαλούμε τους αρμοδίους για την άμεση διερεύνηση όσων αναφέρονται στα δημοσιεύματα».
«Είμαι αγανακτισμένος, όλα είναι ανυπόστατα ψεύδη»
Μιλώντας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ την Παρασκευή, ο κληρικός ανέφερε ότι «είμαστε λυπημένοι και στενοχωρημένοι για όλο αυτό το μεγάλο κύμα καταγγελιών. Έχουμε κάνει την έρευνά μας και όσα καταγγέλλονται είναι ανυπόστατα ψεύδη. Είμαι αγανακτισμένος. Έχω ακούσει για σκληρή εργασία, όταν μιλάμε για θεραπευτικά προγράμματα σε αγροκτήματα. Ακούσαμε ότι τα παιδιά ήταν έγκλειστα. Δεν γνωρίζουμε τίποτα. Ξαφνικά ένα έργο 25 ετών κατηγορείται από τον καθένα χωρίς αποδείξεις και έλεγχο. Προσπαθούμε να βοηθήσουμε τα δύσκολα παιδιά που έρχονται σε μας. Μιλούν πολλοί για πράγματα που δεν γνωρίζουν, ενώ εμείς έχουμε εμπειρία».
Σε ερώτηση γιατί τα παιδιά δεν μίλησαν στον ίδιο αλλά στις Αρχές, απάντησε ότι έχει πολύ καλή σχέση με όλα τα παιδιά. «Πολλές φορές είμαι ο κυματοθραύστης. Πολλές φορές μπορεί να συγκρουστούμε με παιδιά, γιατί δεν θα επιτρέψουμε παραβατικές συμπεριφορές. Αυτό είναι μια πολύ επίπονη διαδικασία, που κάθε μέρα αντιμετωπίζουμε» δήλωσε και εξήγησε πως όταν λέει «συγκρουόμαστε με τα παιδιά», εννοεί τις νουθεσίες που τους κάνει με βάση τα όσα αναφέρει η Βίβλος.
Πρεσβυτέρα: Τα παιδιά που μίλησαν στις Αρχές μπορεί να είναι υποκινούμενα
Από την πλευρά της, στο ίδιο δελτίο η πρεσβυτέρα Σταματία Γεωργαντή τόνισε ότι πιστεύει πως υπάρχουν συμφέροντα πίσω από τις καταγγελίες και ότι τα παιδιά που μίλησαν στις Αρχές μπορεί να είναι υποκινούμενα. «Βάλλεται ένας ολόκληρος οργανισμός. Έχουμε δουλέψει 25 χρόνια με παιδιά και έχουμε δεχθεί ελέγχους από παντού» υπογράμμισε. Εκτίμησε δε ότι κάποια παιδιά εκδικούνται λόγω του ότι δεν επιτρέπεται η παραβατική συμπεριφορά στην Κιβωτό. «Αν η αγάπη μας και το ενδιαφέρον μας ξεπληρώνεται με καταγγελίες, δεν το καταλαβαίνω. Βρισκόμαστε να κατηγορούμαστε επειδή δείχνουμε αγάπη και φροντίδα στα παιδιά. Πώς μπορούμε να απολογηθούμε για κάτι που δεν έχει αποδειχθεί;” Αναρωτήθηκε.
Τι αναφέρουν Κράτος και Εκκλησία
Θέση για τις καταγγελίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας έχουν πάρει κυβερνητικά στελέχη, όπως ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Τάκης Θεοδωρικάκος και η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Δόμνα Μιχαηλίδου, με τον πρώτο να δηλώνει πως «ο νόμος είναι νόμος και ισχύει για άλλους» και την δεύτερη να υποστηρίζει ότι «κακώς δεν μίλησαν νωρίτερα όσοι λένε πως γνώριζαν».
Από πλευράς Εκκλησίας αρχικά ο εκπρόσωπος Τύπου της Ιεράς Συνόδου, Μητροπολίτης Φθιώτιδας Συμεών, τόνισε την Παρασκευή πως η «Κιβωτός του Κόσμου» δεν υπάγεται στην Αρχιεπισκοπή και ότι δεν είναι υπό την εποπτεία της αλλά πρόκειται για ένα αυτόνομο έργο του πατέρα Αντωνίου. Μέσα στο Σαββατοκύριακο όμως αντέδρασε επισήμως και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος. Ο Μακαριώτατος διέταξε τη διενέργεια κανονικών ανακρίσεων σε βάρος του πατέρα Αντωνίου, στον οποίο απαγόρευσε να κάνει λειτουργίες έως ότου να εκδικαστεί η υπόθεση. Μάλιστα αφήνει αιχμές εναντίον του, αναφέροντας ότι «ουδέποτε δέχθηκε να θέσει τις δομές της ΜΚΟ υπό την εποπτεία της Αρχιεπισκοπής Αθηνών ή να συνεργαστεί στους τομείς της κοινωνικής πρόνοιας με οιονδήποτε τρόπο».
Ιερώνυμος: Δεν θα δεχθούμε πράξεις που λερώνουν το ράσο
Χρησιμοποιώντας ιδιαίτερη σκληρή γλώσσα, ο Αρχιεπίσκοπος διαμηνύει ότι «η Εκκλησία ούτε πρόκειται να ανεχθεί» ούτε και να συγκαλύψει «επαίσχυντες και ειδεχθείς συμπεριφορές και πράξεις, που λερώνουν το ιερό ράσο», το οποίο «δεν είναι δυνατόν να το φέρουν και να το φορούν όσοι το χρησιμοποιούν ανερυθρίαστα και πρόστυχα, χωρίς φόβο Θεού και ανθρώπων, για να καλύπτουν τις ανομίες τους και για να διαπράττουν εγκλήματα που στιγματίζουν ανεξίτηλα και για πάντα τις ζωές και τις ψυχές αθώων παιδιών».
«Οι λέξεις αγάπη, στοργή και φροντίδα ούτε νοητικά πυροτεχνήματα μπορούν να είναι, ούτε επικοινωνιακά εργαλεία για την χειραγώγηση ανθρώπων, και δη ανηλίκων, και για την ικανοποίηση των πάσης φύσεως διαστροφών, που γεννούν νοσηροί και σάπιοι εγκέφαλοι», συμπληρώνει στη δήλωσή του.
Ο Προκαθήμενος της Ελλαδικής Εκκλησίας επιτίθεται στον πατέρα Αντώνιο και για τις δηλώσεις του (όπως και της συζύγου του) πως τα παιδιά στην «Κιβωτό του Κόσμου» είναι παραβατικά και οι καταγγελίες γίνονται για να τους «τιμωρήσουν»! «Στο όνομα της προστασίας των παιδιών, δεν μπορεί να λαμβάνει χώρα η σταύρωσή τους και μάλιστα από «κληρικούς» που τα εκμεταλλεύονται και τα κακοποιούν παντοιοτρόπως έχοντας, κατά τα λοιπά, πείσει και το πανελλήνιο για τις «αγνές» τους προθέσεις». Σημειώνει τέλος ότι αν αποδειχθούν αληθινές οι κατηγορίες, «η Εκκλησία και εγώ προσωπικά θα αποδώσουμε στον απόλυτο βαθμό την επίγεια εκκλησιαστική δικαιοσύνη».
