Άνθρωποι νόμιμοι και ταυτόχρονα παράνομοι, με μη κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα αλλά με υποχρεώσεις. Άτομα που παλεύουν ώστε να μην ζουν υπό το καθεστώς της παρανομίας. Άτομα που φοβούνται ακόμη και για την υγεία τους και εργάζονται μέσα στην αβεβαιότητα. Οι sex workers στην Ελλάδα δίνουν εδώ και χρόνια τον δικό τους αγώνα ζητώντας μόνο να νιώσουν ασφαλείς και να μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους όπως όλοι οι υπόλοιποι.
Ποιοι είναι όμως οι φόβοι τους; Γιατί δέχονται και ανέχονται την παρανομία; Γιατί η σεξεργασία στην Ελλάδα εν έτει 2022 δεν έχει ακόμα καταστεί ένα κανονικό επάγγελμα; Τι διεκδικούν οι sex workers και τι ζητούν από την Πολιτεία; Η διευθύντρια του Red Umbrella Athens, Άννα Κουρουπού και η νομική σύμβουλός του, Αγγελική Σουγλέ απαντούν στις ερωτήσεις του Newsbeast.
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή ξεκινώντας με το τι είναι το Red Umbrella Athens. Δημιουργήθηκε τον Δεκέμβριο του 2015 μετά από πρωτοβουλία του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή», των Κέντρων Πρόληψης και Εξέτασης «Checkpoint» και του Συλλόγου Ασθενών Ήπατος Ελλάδας «Προμηθέας» και λειτουργεί υπό την επιστημονική επιμέλεια του Τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το Red Umbrella Athens παρέχει υπηρεσίες σε άτομα που εργάζονται στο σεξ έχοντας ως στόχο την προαγωγή της υγείας, τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των sex workers, την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της πολιτείας, αλλά παράλληλα και την παροχή υπηρεσιών ενδυνάμωσης συμβάλλοντας στην κοινωνική ένταξη των εργαζόμενων στο σεξ της χώρας μας.
Άννα Κουρουπού: Θέλαμε να ενώσουμε τον πληθυσμό των εργαζόμενων στο σεξ και να αντιμετωπίσουμε το κοινωνικό στίγμα
Καθώς θυμάται το πώς ξεκίνησε το ταξίδι του Red Umbrella Athens η διευθύντριά του Άννα Κουρουπού μας λέει «πρώτη μας επιθυμία ήταν να ενώσουμε κάπως αυτόν τον πληθυσμό έτσι ώστε να δημιουργήσει κάτι δικό του για να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει με το κοινωνικό στίγμα. Βλέπαμε ότι ανάγκες τους δεν ήταν μόνο να έχουν έναν χώρο να αισθάνονται ασφαλείς και να πιούν έναν καφέ ή να πουν κάτι μεταξύ τους.
Είδαμε και συνεχίζουμε να βλέπουμε όμως πως το κοινωνικό στίγμα είναι δυνατό. Είναι δυστυχώς γεγονός, είναι μία κατάσταση που τη βιώσα κι εγώ. Κάναμε εκδηλώσεις και παρατηρούσαμε πως ο κόσμος αρνούνταν να έρθει ακόμη και με μάσκα. Φοβόντουσαν μην τους αναγνωρίσει κάποιος για τη δουλειά που κάνουν. Η ευθύνη φαινόταν πολύ βαριά για αυτούς τους ανθρώπους».
Το Red Umbrella Athens, όπως μας λέει η Άννα Κουρουπού ξεκίνησε χάρη σε εννιά διαφορετικούς ανθρώπους, από διάφορους τομείς που ένωσαν τις δυνάμεις τους. «Το σύμπλεγμα έδεσε και φτιάξαμε κάτι πολύ όμορφο» αναφέρει συγκινημένη.
«Έχουμε καταφέρει να πλησιάσουμε αυτόν τον πληθυσμό που δεν πλησιάζεται με τίποτα εκτός του πλαισίου τους της δουλειάς του. Είναι οι πιο δύσκολοι άνθρωποι που έχω γνωρίσει λόγω της φύσης της εργασίας τους. Υπήρχαν στιγμές, ειδικά στις αρχές, που αυτοί οι άνθρωποι μας φερόντουσαν λίγο υπεροπτικά με έναν στερεότυπο λόγο σαν να σκέφτονταν ”τώρα έρχονται αυτοί να πουλήσουν μούρη”; Το καταλάβαμε πολύ γρήγορα. Ήταν πολύ δύσκολο το να εκμαιεύσεις πράγματα που έχουν την πραγματικότητα της ζωής τους ως ”σωσίβιό τους”. Είναι τόσο κλειστό το κύκλωμα και ειδικά της Ομόνοιας. Δυστυχώς σε αυτούς τους ανθρώπους έχει επιβληθεί αυτό το μοτίβο της ζωής που ζουν» εξηγεί η διευθύντρια του Red Umbrella Athens.
Εστιάζοντας στη σεξεργασία η Άννα Κουρουπού μας εξηγεί πως είναι ένα επάγγελμα που έχει πολλές πτυχές. Αναφερόμενη δε στους νόμους που ισχύουν και ειδικότερα στη νομοθεσία περί αφροδίσιων νοσημάτων σημειώνει «ήταν πραγματικά του 1840. Δεν είχε στόχο την προστασία των σεξεργατών αλλά των πελατών. Με τα χρόνια έγιναν κάποιες διορθώσεις επειδή αλλάξαν σαφώς οι ανάγκες. Το 1999 άλλαξε ο νόμος και έγινε από ”Εκδιδόμενες Γυναίκες”, ”Εκδιδόμενα Πρόσωπα”. Έδωσε έτσι το δικαίωμα σε πολλά τρανς άτομα να εργαστούν σε έναν οίκο ανοχής αλλά και οι εξετάσεις στον γιατρό να γίνονται κάθε 15 ημέρες».
Υπάρχουν όμως ακόμη πολλές αγκυλώσεις τονίζει η διευθύντρια του Red Umbrella Athens σημειώνοντας: «Οι προϋποθέσεις είναι τρελές ακόμη και για την άδεια εργασίας. Για να κάνουμε αυτό το επάγγελμα χρειαζόμαστε δύο άδειες. Την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος και την άδεια εγκατάστασης. Αυτή η άδεια εγκατάστασης έχει όρους που δεν μπορούν να πληρούνται με τίποτα ειδικά στις μεγάλες πόλεις».
«Οι οίκοι ανοχής στην Αθήνα είναι παράνομοι»
«Όλοι οι οίκοι ανοχής στην Αθήνα είναι παράνομοι κανένας δεν έχει άδεια. Κάποιες στιγμή είχαν δοθεί τέσσερις με πέντε άδειες στην περιοχή γύρω από το Γκάζι αλλά μέχρι εκεί. Επίσης η άδεια ισχύει για τρία χρόνια και για να ανανεωθεί θα πρέπει να γίνει εκ νέου από την αρχή όλη η διαδικασία. Θέλει 51 προϋποθέσεις. Σύμφωνα με την προσωπική μου αίσθηση και πεποίθηση μία νομοθεσία σωστή θα βοηθήσει στο μεγάλο πρόβλημα το trafficking σε αυτή τη μάστιγα που αυτή τη στιγμή εκμεταλλεύεται ανθρώπους, εκμεταλλεύεται γυναίκες, εκμεταλλεύεται παιδιά» υπογραμμίζει μιλώντας στο Newsbeast η διευθύντρια του Red Umbrella Athens.
«Θα πρέπει να ξέρετε ότι δεν επιτρέπεται να ανοίξει οίκος ανοχής σε ακτίνα λιγότερο από 200 μέτρα, από ναούς, σχολεία, νηπιαγωγεία, φροντιστήρια, παιδικούς σταθμούς, νοσηλευτικά ιδρύματα, κέντρα νεότητας, αθλητικά κέντρα, οικοτροφεία, βιβλιοθήκες και ευαγή ιδρύματα, καθώς και από πλατείες και παιδικές χαρές» μας εξηγεί η Άννα Κουρουπού.
«Κανένα σπίτι δεν έχει την προδιαγραφή των 200 μέτρων απόστασης. Μπορείς να ανοίξεις την επιχείρησή σου αλλά όταν έρχεται η Αστυνομία να σε ελέγξει βλέπει πως είσαι παράνομη και το αποτέλεσμα είναι το αυτόφωρο. Έτσι έρχεται και το παρακύκλωμα, το γνωστό και πληρώνεις την αστυνομία. Εγώ προσωπικά έδινα 2.000 ευρώ τον μήνα» σημειώνει η Άννα Κουρουπού.
«Παράλληλα για να εργαστείς στον χώρο του σεξ πρέπει να είσαι άγαμη ή σε χηρεία. Αυτό υποτίθεται το έκαναν για να μην εκμεταλλεύεται ο σύζυγος τη γυναίκα του για να μην την βγάλει στην πορνεία. Όλα αυτά ζητάμε να αλλάξουν» προσθέτει.
«Μέσα στο καλοκαίρι κάναμε μία ημερίδα στον δήμο Αθηναίων και πήραμε τις υποσχέσεις ότι ”ναι πρέπει να αλλάξουν όλα αυτά”. Φυσικά έχουμε αίτημα και για το θέμα της υγείας που είναι πολύ στιγματιστικό. Για παράδειγμα πηγαίνεις στο νοσοκομείο και φωνάζουν ”κυρία Κουρουπού για το AIDS”. Πιο άλλο επάγγελμα εξετάζεται για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα τόσο πολύ;» διερωτάται η Άννα Κουρουπού.
Στα ύψη τα ενοίκια για τους οίκους ανοχής
«Τα ενοίκια λόγω της φύσης της εργασίας αυτής είναι στα ύψη. Υπάρχει μία εκμετάλλευση παντού. Για παράδειγμα από προσωπική μου εμπειρία είχα βρει στον Νέο Κόσμο μία μονοκατοικία, στα 150 μέτρα από πλατεία, εννοείται βέβαια ότι δεν πήρα ποτέ άδεια. Την έφτιαξα, έριξα 90.000 ευρώ ότι είχα μαζέψει στη ζωή μου. Το ενοίκιο σαν μονοκατοικία στην Ηλία Ηλίου θα ήταν περίπου 300 ευρώ άντε 400 και μου ζήτησαν αρχική τιμή 2.500 ευρώ. Ένας οίκος ανοχής ημιυπόγειος στη Φυλής έχει ενοίκιο περίπου 1.000 ευρώ τον μήνα» προσθέτει.
Απαντώντας δε στο πόσο κοστίζει το σεξ στο κέντρο της Αθήνας η διευθύντρια του Red Umbrella Athens μας λέει: «Οι τιμές για σεξ στο Μεταξουργείο για παράδειγμα είναι το χαμηλότερο που έχω δει και ξέρω. Είναι 10 ευρώ. Ο πελάτης δίνει 10 ευρώ, τα 5 παίρνει η κοπέλα, τα 3 το σπίτι και τα 2 το υπηρετικό προσωπικό».
«Τα άτομα που εκδίδονται φοβούνται τα πάντα»
Αναφερόμενη στα άτομα που εκδίδονται η Άννα Κουρουπού τονίζει πως «φοβούνται τα πάντα». «Ο πελάτης έρχεται και λέει πάρε δύο ή πέντε ευρώ παραπάνω για να μη βάλω προφυλακτικό. Είναι δυστυχώς μία μάστιγα. Κάποια στιγμή είχαμε στοκ προφυλακτικών γιατί δεν βάζουν, καταλαβαίνετε τι πληγή είναι αυτή;
Όσο είσαι παράνομος αυτός που θα έρθει για να του παρέχεις μία υπηρεσία έχει το πάνω χέρι. Υπάρχει μία σκέψη μια φοβία μην με πιάσουν και μην με κακοποιήσουν. Κι εγώ στο πεζοδρόμιο έξι χρόνια είχα φτάσει στο σημείο να μην αναγνωρίζω τον εαυτό μου. Σου βγαίνει το ένστικτο της επιβίωσης, είναι αδύνατο να μην συμβεί» υπογραμμίζει.
«Το συναίσθημα των ατόμων που εκδίδονται όμως θα πρέπει να ξέρετε πως στις προσωπικές τους σχέσεις δεν χάνεται. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει. Επειδή το σεξ απομυθοποιείται εντελώς το συναίσθημα το έχεις περισσότερο ανάγκη για να ισορροπήσει η ψυχή σου. Το σοκ που παθαίνει κάποιος βέβαια όταν μαθαίνει ότι το άτομο που έρχεται σε επαφή μαζί του εκδίδεται είναι υπερβολικό. Προσπαθούμε να δείξουμε πως είμαστε άνθρωποι με τις δικές μας ανάγκες. Αυτό προσπαθούμε» σημειώνει κλείνοντας η Άννα Κουρουπού.
Αγγελική Σουγλέ: Όταν ο πελάτης είναι νόμιμος και ο εργαζόμενος παράνομος τότε ο πρώτος ξεκάθαρα λειτουργεί από θέση ισχύος
«Δυστυχώς διαχρονικά και συστηματικά στην Ελλάδα οι κυβερνήσεις αποφεύγουν να ρυθμίσουν ουσιαστικά τη σεξεργασία ώστε να καταστεί ένα κανονικό επάγγελμα. Αν μελετήσει κανείς τη νομοθεσία από την ίδρυση του Νέου Ελληνικού Κράτους μέχρι και σήμερα εύκολα θα διαπιστώσει ότι η σπουδή του νομοθέτη είναι πρώτον ο απόλυτος έλεγχος των εργαζομένων που εν τέλει απομένουν χωρίς δικαιώματα και δεύτερον η ελεύθερη πρόσβαση των πελατών στις σεξουαλικές υπηρεσίες» μας λέει η δικηγόρος – νομική σύμβουλος του Red Umbrella Athens, Αγγελική Σουγλέ.
«Όταν ο πελάτης είναι νόμιμος και ο εργαζόμενος παράνομος τότε ο πρώτος ξεκάθαρα λειτουργεί από θέση ισχύος» τονίζει.
«Σε Αθήνα και Πειραιά δεν υπάρχει ούτε ένας νόμιμος οίκος ενώ σε ολόκληρη την Αττική λειτουργούν μόνο δύο»
Μιλώντας για τον νόμο που ισχύει αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα για τα εκδιδόμενα άτομα η νομική σύμβουλος του Red Umbrella Athens μας αναφέρει πως οι διατάξεις του είναι αντιφατικές ενώ παράλληλα τονίζει ότι σε ολόκληρη την Αττική οι νόμιμοι οίκοι ανοχής είναι μόλις δύο.
«Αυτή τη στιγμή ισχύει στην Ελλάδα ο Νόμος 2734/1999 περί εκδιδομένων με αμοιβή προσώπων ο οποίος με τις αντιφατικές του διατάξεις έχει απορυθμίσει τελείως το πλαίσιο. Καταρχάς δίνει το δικαίωμα άσκησης σεξεργασίας μόνο σε οίκους ανοχής και όχι μέσω αγγελιών, πλατφορμών, πρακτορείων, σε σπίτια, ξενοδοχεία ή στον δρόμο. Ωστόσο, για να εκδοθεί μία άδεια ίδρυσης και λειτουργίας ενός οίκου θα πρέπει να πληρούνται τόσοι πολλοί και αντιφατικοί όροι και προϋποθέσεις που το αποτέλεσμα είναι σε Αθήνα και Πειραιά να μην υπάρχει ούτε ένας νόμιμος οίκος ενώ σε ολόκληρη την Αττική να λειτουργούν μόνο δύο» εξηγεί.
«Αυτό σημαίνει ότι ο εργαζόμενος στο σεξ εκ προοιμίου εργάζεται σε μη νόμιμες εγκαταστάσεις αλλά και για την έκδοση αδείας εργασίας του σεξεργαζόμενου προσώπου απαιτούνται εξωφρενικές προϋποθέσεις. Ενδεικτικά αναφέρω ότι το σεξεργαζόμενο πρόσωπο δεν θα πρέπει να είναι παντρεμένο και θα πρέπει να ανανεώνει την άδεια εργασίας κάθε δύο χρόνια. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων τον Ιανουάριο του 2022 βρέθηκαν μόνο 50 sex workers στον ΕΦΚΑ ενώ τον Απρίλιο μόλις 90» σημειώνει η Αγγελική Σουγλέ.
«Από τα νούμερα αυτά αντιλαμβάνεστε ότι υφίσταται αδήλωτη εργασία σε μη ασφαλείς χώρους ανθρώπους που δεν έχουν δικαίωμα και ασφαλιστικό και ιατροφαρμακευτικό επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο είναι δυσδιάκριτο το όριο μεταξύ της αυτόβουλης αύξησης σεξεργασίας και του καταναγκαστικού trafficking. Στη Νέα Ζηλανδία η σεξεργασία αποποινικοποιήθηκε το 2003. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να βελτιωθούν σε μεγάλο βαθμό οι συνθήκες εργασίας, οι σχέσεις των σεξεργατών με την αστυνομία, με τα ΜΜΜ και την εν γένει κοινωνία» επισημαίνει η δικηγόρος – νομική σύμβουλος του Red Umbrella Athens.
«Παρά την πολύ θετική πορεία η κοινότητα των sex wokers συνεχίζει τις διεκδικήσεις της καθώς οι διακρίσεις και το στίγμα δεν έχουν ακόμη εξαλειφθεί εντελώς ενώ δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί το δικαίωμα για την άσκηση σεξεργασίας σε πρόσφυγες και μετανάστες» προσθέτει.
«Οι sex workers διστάζουν να καταγγείλουν βία και παρενοχλήσεις γιατί γνωρίζουν ότι είναι οι ίδιοι παράνομοι»
Υπογραμμίζοντας πως η Ελλάδα θέλει να πλησιάσει την Ολλανδία και τη Γερμανία στα όσα ισχύουν για τους sex workers η Αγγελική Σουγλέ μας επισημαίνει πως εκεί υπάρχουν αναγνωρισμένα εργασιακά δικαιώματα.
«Οι σεξεργαζόμενοι στην Ολλανδία και τη Γερμανία έχουν δικαιώματα που δεν διαφέρουν από τα εργασιακά δικαιώματα κάθε άλλης ειδικότητας. Για παράδειγμα, δικαιούνται σύνταξη, ένα δάνειο κατοικίας, πρόσβαση σε δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και κυρίως ασφάλεια. Ιδίως το τελευταίο είναι πολύ σημαντικό γιατί όταν εργάζεσαι νόμιμα με όλα προβλεπόμενα νομοθετικά έγγραφα δεν φοβάσαι να καταγγείλεις κάτι που σου συνέβη στην αστυνομία» αναφέρει.
«Στην Ελλάδα οι δουλεύουν μέσα στον φόβο και την αβεβαιότητα. Διστάζουν να καταγγείλουν βία και παρενοχλήσεις γιατί γνωρίζουν ότι είναι οι ίδιοι παράνομοι. Για όλες αυτές τις αδικίες και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με την ομάδα του Red Umbrella Athens αγωνιζόμαστε ελπίζοντας ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν, ότι θα ξημερώσει μία καλύτερη ημέρα και ότι η εργασία στο σεξ θα αναγνωριστεί ως μία κανονική εργασία» σημειώνει κλείνοντας η Αγγελική Σουγλέ.
