Νομοσχέδιο για τη θεραπεία κατηγορούμενων που απαλλάσσονται λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής

Μέτρα που θα επιβάλλονται μόνο για σοβαρά αδικήματα, με βασικό άξονα την εξασφάλιση θεραπείας, προβλέπει η νέα νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Δικαιοσύνης που αφορά τα «Μέτρα Θεραπείας ατόμων που απαλλάσσονται από την ποινή λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής».

Το υπουργείο Δικαιοσύνης κάνει λόγο για θέσπιση σύγχρονων μέτρων που εγγυώνται το θεραπευτικό αποτέλεσμα, ταυτόχρονα με την ασφάλεια του ίδιων των ψυχικά ασθενών δραστών αξιόποινων πράξεων αλλά και των τρίτων ενώ παράλληλα καταργείται ο μακροχρόνιος εγκλεισμός σε κλειστές (ασυλικές) μονάδες.

Με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου υιοθετούνται ως «μέτρα θεραπείας» η τοποθέτηση σε ειδικό ψυχιατρικό τμήμα ή η θεραπεία και ψυχιατρική παρακολούθηση σε εξωνοσοκομειακή Μονάδα Ψυχικής Υγείας (δηλ. Κέντρο Ψυχικής Υγείας ή Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας) ή εξωτερικά ιατρεία δημόσιου ψυχιατρικού ή γενικού νοσοκομείου. Παράλληλα, καταργείται η στιγματιστική ορολογία του ΠΚ, αρμόδιο για την επιβολή του μέτρου ασφαλείας καθίσταται πλέον αποκλειστικά το Δικαστήριο στο οποίο έχει δυνατότητα συμμετοχής στο τυχόν θύμα της άδικης πράξης. Παράλληλα, ορίζεται η μέγιστη διάρκεια του μέτρου ασφαλείας οι οποίες καθορίζονται με δύο πραγματογνωμοσύνες, η μία αμέσως μετά τη σύλληψη και η άλλη όσο το δυνατό πλησιέστερα προς τη δικάσιμο οι οποίες θα μπορούν να εκτιμούν τόσο την κατάσταση της ψυχικής υγείας όσο και την ενδεικνυόμενη θεραπεία.

Το προωθούμενο νομοσχέδιο αυξάνει τη βαρύτητα του πλημμελήματος που μπορεί να δικαιολογήσει την επιβολή του μέτρου, και ορίζει ότι το πλημμέλημα πρέπει να απειλείται με ποινή τουλάχιστον ενός έτους και όχι τουλάχιστον έξι μηνών, όπως προβλέπεται σήμερα. Την ίδια ώρα, όμως, προβλέπεται ότι το μέτρο μπορεί να επιβληθεί για όλα τα εγκλήματα κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας που απειλούνται με ποινή στερητική της ελευθερίας τουλάχιστον τριών μηνών, ώστε να μπορεί να επιβληθεί και σε μια περίπτωση επικίνδυνης σωματικής βλάβης, κάτι που σήμερα δεν είναι εφικτό. Σε καμία περίπτωση το μέτρο δεν μπορεί να επιβληθεί για εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας και της περιουσίας που δεν εμπεριέχουν χρήση βίας ή απειλής βίας, μια ρύθμιση που έχει τεθεί και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές νομοθεσίες. Επίσης, παρέχεται στον κατηγορούμενο δικαίωμα άσκησης έφεσης, δίδεται η δυνατότητα αδειών, εξόδων ή διαμονής σε εποπτευόμενους χώρους στους θεραπευόμενους, και, τέλος, ορίζονται εισαγγελέας επόπτης και ανεξάρτητα όργανα ελέγχου. Το μέτρο λήγει μόλις εκλείψει ο λόγος για τον οποίο επιβλήθηκε, όταν, δηλαδή, δεν θεωρείται πλέον πιθανό ότι το άτομο θα τελέσει νέα εξίσου σοβαρά εγκλήματα στο μέλλον.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Δικαιοσύνης, με το σχέδιο νόμο, το οποίο ετέθη σε δημόσια διαβούλευση, «η ελληνική πολιτεία προσαρμόζεται στις εξελίξεις, σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, στην ψυχιατρική και το ποινικό δίκαιο, όπως αποτυπώνονται σε θεμελιώδη κείμενα προάσπισης των δικαιωμάτων του ανθρώπου (ΕΣΔΑ, Σύμβαση ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ). Ενσωματώνονται, παράλληλα, επισημάνσεις της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, του Συνηγόρου του Πολίτη αλλά και της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας».