Η άλλη ζωή στις αγροτικές φυλακές με τους κρατούμενους να «κοιτάζουν τον ουρανό»

«Στη φυλακή απέκτησα μια καινούργια συνήθεια: Κι αν δεν την αγαπώ σαν εσένα σχεδόν όσο και σένα αγαπώ τη φύση… Κι είστε και οι δυο σας μακριά μου» (Χίκμετ). Με τα λόγια αυτά ένας κρατούμενος αγροτικής φυλακής μιλά, με μάλλον ρομαντική διάθεση, για το φθινόπωρο πίσω από τα κάγκελα. Εκφράζει τους φόβους και τις ελπίδες ενός κρατούμενου, μέσα από την ψυχή των καλλιτεχνών, περιγράφοντας με στίχους τις 4 εποχές μέσα στη φυλακή. Γράφει η Μαρία Ζαχαροπούλου Οι αγροτικές φυλακές, αν και δεν είναι… παράδεισος, είναι κοινώς παραδεκτό πως, τουλάχιστον, δεν παράγουν εγκληματίες. Αντίθετα, με δεδομένο ότι οι χώροι και οι όροι διαβίωσης είναι διαφορετικοί σε πολλές περιπτώσεις, ανοίγουν δρόμο για την επόμενη μέρα των κρατουμένων οι οποίοι, όπως δείχνουν οι έρευνες, ατενίζουν το μέλλον με μεγαλύτερη αισιοδοξία. Οι αυστηροί κανόνες που διέπουν τη ζωή στη φυλακή εξακολουθούν να ισχύουν και για τους κρατούμενους των αγροτικών φυλακών, ωστόσο, αυτό που κάνει τη διαφορά είναι το γεγονός πως ζουν σε ημιελεύθερο καθεστώς κοντά στη φύση και τα ζώα, «κοιτάζοντας τον ουρανό», όπως λένε, αμείβονται και μειώνουν, μέσω της εργασίας, τις ημέρες κράτησης τους. «Μπαίνοντας μέσα, με έκπληξη μεγάλη είδα δεντράκια, λουλούδια, γκαζόν, ασπρισμένα πεζούλια και χωρίσματα, εκκλησάκι δίπλα στην είσοδο και απέναντι ένα διώροφο κτίριο σε άριστη κατάσταση, πεντακάθαρο όπως και ο προαύλιος χώρος. Η εντύπωση που μου δόθηκε ήταν πως δεν έμπαινα σε φυλακή, αλλά σε κατασκήνωση», περιγράφει ένας κρατούμενος για την πρώτη ημέρα του στις αγροτικές φυλακές της Τίρυνθας. Το newsbeast.gr δημοσιεύει φωτογραφίες από τους χώρους που ζουν και εργάζονται οι κρατούμενοι στις αγροτικές φυλακές της χώρας. Τα χωράφια και οι λαχανόκηποι, τα ζώα, οι φούρνοι, τα τυροκομεία, το εργαστήριο ζαχαροπλαστικής και οι παραγωγές τους… Κρατούμενοι που ενταγμένοι σε μικρές κοινότητες εργάζονται παράγοντας ποιοτικά προϊόντα τα οποία προορίζονται για τη σίτιση τους, ενώ παράλληλα προωθούνται σε άλλες φυλακές, νοσοκομεία και Ιδρύματα (σ.σ. δημόσιοι οργανισμοί μπορούν να προμηθεύονται προϊόντα χωρίς διαγωνισμό με απευθείας ανάθεση), ενώ μέρος τους πωλείται σε εμπόρους, πολίτες και στους σωφρονιστικούς υπαλλήλους. Στην Ελλάδα λειτουργούν συνολικά τέσσερις αγροτικές φυλακές στην Αγυά Χανίων, στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής, στην Τίρυνθα Αργολίδας και στην Κασσαβέτεια Μαγνησίας.  Οι συγκεκριμένες φυλακές βρίσκονται στα όρια της χωρητικότητας τους καθώς, αυτή τη στιγμή, εκτίουν τις ποινές τους σε αυτές 703 κρατούμενοι με πολλαπλάσιους να επιθυμούν τη μεταφορά τους.

Κασσάνδρα, Χαλκιδική

Η ετήσια παραγωγή των αγροτικών φυλακών είναι εντυπωσιακή με τα κέρδη, ουσιαστικά, να επενδύονται εκ νέου στους ίδιους τους κρατούμενους. Στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής οι 225 κρατούμενοι φροντίζουν μεγάλες εκτάσεις, αλλά και ζώα. Σαράντα αγελάδες παράγουν 120 τόνους γάλα, ενώ γεννήθηκαν και 30 μοσχαράκια. Στους στάβλους φιλοξενούνται 205 πρόβατα, εκ των οποίων τα 164 παράγουν περισσότερους από 9 τόνους γάλα το χρόνο, 11 κριάρια, 29 χοίροι αναπαραγωγής και 3 κάπροι. Στο στάβλο γεννήθηκαν 401 γουρουνάκια, ενώ περισσότερες από 600 κότες παράγουν περίπου 130.000 αυγά το χρόνο. Μαζί τους και ιπποειδή που εξυπηρετούν σε βοηθητικές εργασίες και εσωτερικές μετακινήσεις. Η ποιότητα των προϊόντων εξαιρετική και δεν είναι λίγοι οι ιδιώτες που τακτικά ψωνίζουν από τη φυλακή. Στις φυλακές λειτουργεί ακόμη αρτοποιείο που παράγει ψωμί αξίας 34.665 ευρώ, αλλά και τυροκομείο-γιαουρτοποιείο με άριστης ποιότητας κεφαλογραβιέρα τύπου Δωδώνης, αλλά και φέτας αξίας 94.050 ευρώ. Είναι ενδεικτικό πως το ψωμί και το γάλα καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες σίτισης των κρατούμενων. Στην Κασσάνδρα καλλιεργούνται 2.718 στρέμματα και ο… μπαξές έχει απ’ όλα: κριθάρι, βρώμη, αραβόσιτο, βίκο, μηδική, ηλιανθό, κουκιά, κηπευτικά, οπωροφόρα δέντρα, ελιές ανθόκηπους, πολυετές λόλιο και τεχνητό λιβάδι. Μόνο η παραγωγή ντομάτας υπολογίζεται στους 20 τόνους. Στην Κασσάνδρα καλλιεργείται και αμπέλι, το οποίο παράγει περίπου 4 τόνους σταφύλια το χρόνο. Ο προϋπολογισμός της φυλακής αγγίζει περίπου τις 550.000 ευρώ και τα τελευταία χρόνια καταγράφονται κέρδη, τα οποία το 2015 έφτασαν τις 60.000 ευρώ. Τα κέρδη από τις αγροτικές φυλακές διαχειρίζεται ειδική επιτροπή . Μέρος των χρημάτων διατίθεται για τη συντήρηση και αγορά μηχανημάτων, εργαλείων και για την κάλυψη άλλων αναγκών των φυλακών, ενώ τα υπόλοιπα κατατίθενται σε λογαριασμό του υπουργείου Δικαιοσύνης και χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης στις φυλακές της χώρας.

Αγυά, Χανιά Κρήτης

Τα προϊόντα των 134 κρατουμένων των φυλακών της Αγυάς, φέρουν σφραγίδα πιστοποίησης, ενώ επικεφαλής γεωπόνος έχει την εποπτεία της παραγωγής που εκτείνεται σε 161 στρέμματα. Έχει ξεκινήσει η προσπάθεια για βιολογικές καλλιέργειες, καθώς και για την παραγωγή προϊόντων με Ονομασία Προέλευσης ενώ, ήδη, τα λαχανικά και οπωροφόρα διατίθενται σε καταστήματα με βιολογικά προϊόντα. Σε αυτήν την έκταση καλλιεργούνται αραβόσιτος, βρώμη, μηδική, λαχανικά, οπωροφόρα δέντρα, ελιές και πεπόνια. Παράλληλα, στη φυλακή, σε χώρο μακριά από το κυρίως κτίριο, υπάρχει μαντρί με κατσίκια και πρόβατα, με σύγχρονο αρμεκτήριο. Στους χώρους αυτούς φιλοξενούνται 15 αγελάδες, που παράγουν 26 τόνους γάλακτος, 3 μόσχοι, 11 μοσχίδες, 162 πρόβατα, που παράγουν 23 τόνους γάλακτος, 19 κριάρια, 180 αρνιά, 91 κατσίκες, 9 τράγοι, 75 ερίφια, 20 χοιρομητέρες, 4 κάπροι, 81 χοίροι, 178 χοιρίδια, 195 πουλάδες και 184 κότες παράγουν 30.000 αυγά το χρόνο. Στη φυλακή λειτουργεί και αρτοποιείο-ζαχαροπλαστείο που παράγει 80 τόνους ψωμί, αλλά και 10.000 τεμάχια αρτοπαρασκευάσματα (αρτάκια, φρυγανιές, παξιμάδια κλπ.) και γλυκίσματα (κρουασάν, κέικ, πάστες, τσουρέκια κλπ.). Η φυλακή έχει συνάψει σύμβαση με το Γενικό Νοσοκομείο Χανίων, με το Θεραπευτήριο Χρονίων Παθήσεων Χανίων και με ιδρύματα στα οποία προωθεί τα προϊόντα της. Πάντως, το ψωμί, τα αρτοπαρασκευάσματα και τα γλυκίσματα καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες σίτισης των κρατούμενων της Αγροτικής Φυλακής, αλλά και του καταστήματος κράτησης Χανίων. Το τελευταίο δεκαήμερο του Αυγούστου, μάλιστα, εκτέθηκαν και διατέθηκαν προς πώληση βιολογικά λαχανικά, αρτοποιήματα και γλυκά, που παράγονται σε καθημερινή βάση στη φυλακή, στην ετήσια έκθεση τοπικών προϊόντων «Αγροτικός Αύγουστος», στα Χανιά.

Τίρυνθα, Αργολίδα

Οι 200 κρατούμενοι στις αγροτικές φυλακές της Τίρυνθας καλλιεργούν συνολικά 705 στρέμματα γης. Στην πρώτη γραμμή της καλλιέργειας βρίσκονται κριθάρι, βρώμη, βίκο, βηδική, αλλά και πατάτες, μελιτζάνες και αλλά λαχανικά. Παράλληλα, οι κρατούμενοι φροντίζουν διάφορα οπωροφόρα δέντρα και ελιές. Στο μαντρί της φυλακής φιλοξενούνται 15 αγελάδες, 188 πρόβατα, 19 χοιρομητέρες, 80 κουνέλια, 215 κότες που παράγουν 53.000 αυγά και 100 περιστέρια. Στη φυλακή παράγονται 52 τόνοι αγελαδινού και 14 τόνοι πρόβειου γάλακτος το οποίο διατίθεται σε τοπικό συνεταιρισμό, αλλά και στο εμπόριο. Οι 151 τόνοι ψωμιού που παράγονται στο αρτοποιείο της φυλακής καλύπτει πλήρως τις ανάγκες σίτισης της αγροτικής φυλακής, αλλά και του καταστήματος κράτησης Ναυπλίου.

Κασσαβέτεια, Μαγνησία

Το αρτοποιείο στην αγροτική φυλακή της Κασσαβέτειας παράγει ψωμί αξίας 39.000 ευρώ, το οποίο καλύπτει πλήρως τις ανάγκες σίτισης των 144 κρατουμένων, μεταξύ των οποίων και πολλοί νέοι. Αλλά και τα λαχανικά που καταναλώνουν οι κρατούμενοι προέρχονται από τους κήπους τους. Στη συγκεκριμένη φυλακή καλλιεργούνται 1.782 στρέμματα με σιτάρι, κριθάρι, αραβόσιτο, βίκο, μηδική, λειμώνες, κτηνοτροφικά φυτά, αλλά και λαχανικά, οπωροφόρα δέντρα και ελιές. Επιπλέον, παράγονται 173 τόνοι αγελαδινού και 15 τόνοι πρόβειου γάλακτος. Οι κρατούμενοι εκτρέφουν 44 αγελάδες, 2 ταύρους (γεννήθηκαν 11 μόσχοι και 27 μοσχίδες), 185 πρόβατα και 8 κριάρια (γεννήθηκαν 180 αρνιά) και 8 χοιρομητέρες (γεννήθηκαν 69 γουρουνάκια).

«Ο θεσμός θα στηριχθεί»

«Η αναγνώριση της συμβολής και της αναγκαιότητας των αγροτικών φυλακών είναι γενική. Όμως, το πέρασμα του χρόνου έχει αφήσει ισχυρή πάνω τους της σφραγίδα του. Η πολιτική μας σήμερα είναι η επανατοποθέτησή τους πάνω στους σύγχρονους άξονες της αγροτικής οικονομίας, της βιοτεχνικής παραγωγής, αλλά και της αντεγκληματικής πολιτικής», λέει ο γεν. γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής, Ευτύχης Φυτράκης, προσθέτοντας πως «σταθερός στόχος είναι η ενίσχυση της κοινωνικής και επαγγελματικής επανένταξης των κρατουμένων μέσα από την δημιουργική απασχόληση και την διαβαθμισμένα (ημι)ελεύθερη διαβίωση που εξασφαλίζουν οι αγροτικές φυλακές. Ο θεσμός θα στηριχθεί και ήδη αναπτύσσεται ένα σχέδιο γι’ αυτό». Ο εκσυγχρονισμός των αγροτικών φυλακών προκειμένου να επιβιώσουν είναι το στοίχημα που καλείται να κερδίσει το υπουργείο Δικαιοσύνης. Ήδη, σε συνεργασία του υπουργείου Δικαιοσύνης με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, ολοκληρώθηκε σχέδιο για τον εκσυγχρονισμό των γεωργικών, κτηνοτροφικών και λοιπών εκμεταλλεύσεων των αγροτικών φυλακών. Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών για τη βελτιστοποίηση του παραγωγικού μοντέλου των αγροτικών καταστημάτων κράτησης. Για το Κατάστημα Κράτησης Αγυάς έχει, ήδη, εγκριθεί πρόταση χρηματοδότησης στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg Ελλάδα-Κύπρος για την εγκατάσταση Θερμοκηπίων με συστήματα Θέρμανσης Υπέρυθρης Ακτινοβολίας. Στο ίδιο πλαίσιο, έχει υποβληθεί πρόταση χρηματοδότησης στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα TNCP BALKAN-MED και συγκεκριμένα στο έργο «Αυτοματοποίηση της άρδευσης σε δενδρώδεις καλλιέργειες και βέλτιστη χρήση νερού με χρήση φωτοβολταϊκών». Το Δεκέμβριο του 2015 ψηφίστηκε νόμος (4356/2015) που προβλέπει την αύξηση των ορίων των αρχικών ποινών, ανοίγοντας με αυτό τον τρόπο τις πόρτες σε μεγαλύτερο αριθμό κρατουμένων. Για να μεταχθεί ένας κρατούμενος σε αγροτική φυλακή πρέπει πληροί κάποιες προϋποθέσεις. Σύμφωνα με το νόμο, ο κρατούμενος πρέπει να έχει εκτίσει μέρος της ποινής του σε δικαστική φυλακή (8 χρόνια σε περίπτωση ισοβίων και το 1/5 της ποινής για καθείρξεις άνω των 10 ετών), να έχει πάρει τουλάχιστον μία άδεια και να έχει επιστρέψει και να έχει επιδείξει καλή συμπεριφορά. Άλλωστε, η συμπεριφορά του κρατούμενου είναι και αυτή που καθορίζει το βαθμό ελευθερίας του, εντός των αγροτικών φυλακών. Η φυλακή ανοίγει νωρίς το πρωί και κλείνει με τη δύση του ήλιου και οι κρατούμενοι ζουν σε ημιελεύθερο καθεστώς. Οι κρατούμενοι εργάζονται έως το μεσημέρι, κάτω από την επίβλεψη των σωφρονιστικών υπαλλήλων και των λεγόμενων «λογοτιμητών», οι οποίοι είναι συνήθως ισοβίτες που έχουν εκτίσει μεγάλο μέρος της ποινής τους και είχαν καλή διαγωγή. Οι «λογοτιμήτες» είναι εκείνοι που εργάζονται και εκτός ωραρίου, καθώς έχουν ειδικά καθήκοντα, μεταξύ των οποίων τη φροντίδα των ζώων.