Οι λεγόμενες «μπλε ζώνες» είναι πέντε περιοχές στον κόσμο όπου οι κάτοικοι ζουν κατά μέσο όρο πολύ περισσότερο, ξεπερνώντας συχνά τα 100 χρόνια. Σύμφωνα με τον ειδικό στη μακροζωία, Dan Buettner, αυτές είναι η Οκινάουα στην Ιαπωνία, η Σαρδηνία στην Ιταλία, η Νικογιά στην Κόστα Ρίκα, η Λόμα Λίντα στην Καλιφόρνια και η Ικαρία στην Ελλάδα.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο podcast «Live Well Be Well» της Sarah Ann Macklin, ο Buettner αποκάλυψε ότι η Ικαρία δεν ξεχωρίζει μόνο για τους υπεραιωνόβιους κατοίκους της, αλλά και για τα εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά άνοιας. «Οι Ικαριώτες ζουν κατά μέσο όρο οκτώ χρόνια περισσότερο από τους Αμερικανούς, και μάλιστα σχεδόν χωρίς άνοια», ανέφερε.

Όπως αναφέρει δημοσίευμα της New York Post, αυτή η δήλωση έρχεται σε έντονη αντίθεση με την κατάσταση στις ΗΠΑ, όπου σήμερα περίπου 6,7 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από Αλτσχάιμερ και ο αριθμός αυτός αναμένεται να φτάσει τα 13,8 εκατομμύρια μέχρι το 2060, σύμφωνα με το «National Institutes of Health» (NIH). Στην Ικαρία, όμως, οι ερευνητές βρήκαν μόλις τρεις ήπιες περιπτώσεις άνοιας σε άτομα άνω των 65 ετών.

Η αυστηρότερη μεσογειακή διατροφή στον κόσμο

Ποιο είναι, όμως, το μυστικό των Ικαριωτών; Σύμφωνα με τον Buettner, η απάντηση κρύβεται στη διατροφή τους. Στο blog του «Blue Zones», ο ειδικός αναφέρει ότι οι Ικαριώτες ακολουθούν την πιο αυστηρή εκδοχή της μεσογειακής δίαιτας, βασισμένη σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης, ελαιόλαδο και μέτριες ποσότητες κόκκινου κρασιού.

Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική διαφοροποίηση: σε αντίθεση με άλλες μεσογειακές περιοχές, οι Ικαριώτες καταναλώνουν πολύ λιγότερο κρέας και ψάρι, ενώ βασίζονται περισσότερο σε χόρτα. Μάλιστα, καταναλώνουν πάνω από 100 είδη άγριων και καλλιεργούμενων χόρτων, όπως μουστάρδα, πικραλίδα, μάραθο και ραδίκια. Αυτά περιέχουν έως και δέκα φορές περισσότερα αντιοξειδωτικά σε σχέση με το κόκκινο κρασί, προστατεύοντας τις αρτηρίες από τη φθορά.

Τα δύο ροφήματα που θωρακίζουν τον εγκέφαλο

Ένας ακόμα λόγος που οι Ικαριώτες φαίνεται να διατηρούν πνευματική διαύγεια μέχρι τα βαθιά γεράματα είναι η αγάπη τους για το τσάι από βότανα και για τον καφέ.

«Οι Ικαριώτες πίνουν καθημερινά ροφήματα από βότανα που μαζεύουν από τους κήπους και το ύπαιθρο», σημειώνει ο Buettner. Ανάμεσα στα πιο δημοφιλή βότανα βρίσκονται η ρίγανη, η πικραλίδα, το φασκόμηλο και το δεντρολίβανο. Έρευνα του 2023 διαπίστωσε ότι η κατανάλωση τσαγιού (πράσινου ή μαύρου) συνδέεται με 29% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας. Επιπλέον, σύμφωνα με μελέτη του 2024, το αφρικανικό τσάι «Rooibos» φαίνεται να μειώνει τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ.

Ο Buettner αναφέρει επίσης ότι τα τσάγια που προτιμούν οι Ικαριώτες δεν είναι μόνο αντιφλεγμονώδη, αλλά λειτουργούν και ως φυσικά διουρητικά. «Τα διουρητικά είναι η πρώτη φαρμακευτική αγωγή που χορηγούν οι γιατροί σε περιπτώσεις υπέρτασης. Μειώνουν την αρτηριακή πίεση, βοηθούν τα νεφρά να αποβάλλουν το νάτριο και διατηρούν τις αρτηρίες καθαρές και ευρείες», εξηγεί. Μάλιστα, έρευνα του 2013 έδειξε ότι η χρήση διουρητικών συνδέεται με μείωση του κινδύνου Αλτσχάιμερ κατά 50%.

Παράλληλα, οι Ικαριώτες πίνουν μεγάλες ποσότητες καφέ. Σε μια μελέτη του 2010, παρακολουθήθηκαν συμμετέχοντες για 21 χρόνια και διαπιστώθηκε ότι όσοι κατανάλωναν 3 έως 5 φλιτζάνια καφέ ημερησίως στη μέση ηλικία είχαν 65% μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν άνοια ή Αλτσχάιμερ αργότερα. Αντίστοιχα, έρευνα του 2021 έδειξε ότι όσοι έπιναν 2-3 φλιτζάνια καφέ και την ίδια ποσότητα τσαγιού καθημερινά είχαν 30% μικρότερο κίνδυνο εγκεφαλικού και άνοιας.

Περισσότερη κοινωνικότητα, λιγότερη μοναξιά

Εκτός από τη διατροφή, ο Buettner υπογραμμίζει και τη σημασία της κοινωνικής ζωής των Ικαριωτών. «Οι κάτοικοι της Ικαρίας έχουν πολύ μικρότερες πιθανότητες να νιώσουν μοναξιά ή κατάθλιψη σε σχέση με τους Αμερικανούς», αναφέρει. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα με κατάθλιψη έχουν 50% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν άνοια.

Τέλος, το ανάγλυφο της Ικαρίας παίζει σημαντικό ρόλο στη φυσική δραστηριότητα των κατοίκων της. «Ακόμα και μια βόλτα στο μπακάλικο συνεπάγεται μια μικρή ανάβαση», γράφει ο Buettner. Σε αντίθεση με τη νοοτροπία πολλών δυτικών κοινωνιών, όπου η καθιστική ζωή και η περιστασιακή άσκηση στο γυμναστήριο είναι κανόνας, οι Ικαριώτες κινούνται φυσικά και αδιάκοπα κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Με άλλα λόγια, το «μυστικό» της Ικαρίας δεν είναι κάποιο θαυματουργό συστατικό, αλλά ένας τρόπος ζωής βασισμένος στην ισορροπημένη διατροφή, τη φυσική δραστηριότητα και τη ζωντανή κοινωνική ζωή. Και ίσως, αν ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους, να μπορέσουμε να απολαύσουμε κι εμείς μια ζωή γεμάτη υγεία και διαύγεια.