Μια νεαρή επιστήμονας στο ανδροκρατούμενο ακαδημαϊκό κατεστημένο της Οξφόρδης, χωρίς εργαστήριο, εξοπλισμό, χρηματοδότηση και ερευνητική ομάδα, βάλθηκε να αποδείξει ότι η επιστήμη φύλο δεν γνωρίζει!
Ήταν το 1940 όταν αποκάλυψε τη χημική δομή της πενικιλίνης, ανοίγοντας τον δρόμο για τη συνθετική παρασκευή της, ενώ αργότερα σειρά θα είχαν πιο περίπλοκα μόρια, όπως της βιταμίνης Β-12 και της ινσουλίνης.
Η δαιμόνια βιοχημικός έμελλε να γίνει πρωτεργάτρια του νεότευκτου στην εποχή της επιστημονικού κλάδου της κρυσταλλογραφίας, την οποία συνδύασε με τις ακτίνες Χ ανοίγοντας κυριολεκτικά νέα πρωτόκολλα έρευνας.
Για τις καινοτόμες τεχνικές της και τις επιστημονικές της ανακαλύψεις θα βραβευόταν με Νόμπελ Χημείας το 1964, γινόμενη ένα από τα μεγάλα ονόματα της σύγχρονης επιστήμης…
Πρώτα χρόνια
Η Βρετανή Ντόροθι Κρόουφουτ γεννιέται στο Κάιρο στις 12 Μαΐου 1910 ως η πρώτη από τις τέσσερις κόρες της οικογένειας, με τον αρχαιολόγο πατέρα της να υπηρετεί σε ανώτατη θέση του εκπαιδευτικού συστήματος της Αιγύπτου και τη μητέρα της να τον βοηθά στις υποθέσεις του. Η μικρή Ντόροθι περνά τα πρώτα χρόνια της ζωής της στην Αίγυπτο, αλλά και το Σουδάν, όπου και αναπτύσσει από μικρή ηλικία αγάπη και ενδιαφέρον για τη χημεία.
Από το 1921-1928, που φοιτεί σε σχολείο στην Αγγλία πλέον, είναι πια σίγουρη για το πώς θέλει να συνεχίσει τη ζωή της: καταλήγει στη χημεία, πιθανότατα στη βιοχημεία, με την οποία ήρθε σε πιο στενή επαφή στα σχολικά της χρόνια, αν και η αρχαιολογία ποτέ δεν έπαψε να την ενδιαφέρει.
Από το 1928-1932 βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, σπουδάζοντας χημεία και συνδυάζοντας τις αγαπημένες της χημικές μεθόδους με την αρχαιολογική ανάλυση. Στα χρόνια των σπουδών θα πάρει ένα μάθημα πάνω στην κρυσταλλογραφία και -με την απαραίτητη ενθάρρυνση του καθηγητή της- θα ασχοληθεί πειραματικά με την έρευνα των ακτίνων Χ στον τομέα. Η κρυσταλλογραφία ήταν στα χρόνια της Χότζκιν στα σπάργανα, ένα περίεργο κράμα μαθηματικών, χημείας και φυσικής.
Σειρά έχει κατόπιν το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, με την ίδια να έχει αναπτύξει πλέον έντονο ενδιαφέρον για τη δομή των μετάλλων. Εκεί θα περάσει τα επόμενα δύο χρόνια δουλεύοντας σε ερευνητικό διδακτορικό επίπεδο, ενώ το 1934 θα επιστρέψει με τον τίτλο του διδάκτορα στην Οξφόρδη, στην οποία και θα παραμείνει, με μερικά σύντομα διαλείμματα, για το υπόλοιπο της ζωής της…
Επιστημονικές επιτυχίες
Δεν θα πάρει βέβαια πολύ στη δαιμόνια φοιτήτρια να επιδείξει το ταλέντο της στη μελέτη μεγάλων μορίων, όπως οι στερόλες και οι βιταμίνες, με τη βοήθεια των ακτίνων Χ. Το 1934, ο καθηγητής της στο Κέιμπριτζ κατάφερε να απαθανατίσει σε ακτινογραφία για πρώτη φορά στην ιστορία της επιστήμης την κρυσταλλική δομή μιας πρωτεΐνης, με τη βοηθό του Χότζκιν να κάνει όλες τις απαραίτητες αναλύσεις. Ήταν πράγματι μια μεγάλη στιγμή για τον νεότευκτο κλάδο της κρυσταλλογραφίας, καθώς φάνηκε ότι το νέο αυτό επιστημονικό παράδειγμα ήταν σε θέση να αποκαλύψει όχι μόνο τη δομή των ατόμων μέσα σε ένα περίπλοκο μόριο, αλλά και το συνολικό μοριακό σχήμα που συνέβαλε στη βιολογική δραστηριότητα.
Η ίδια, παράλληλα με την ερευνητική της εργασία, διδάσκει χημεία στο γυναικείο κολέγιο της Οξφόρδης, με το αντρικό κατεστημένο της σχολής να της απαγορεύει μάλιστα αρχικά να λαμβάνει μέρος στις ακαδημαϊκές λειτουργίες του περίφημου πανεπιστημίου. Τιτάνιο αγώνα θα κάνει και για τον απαραίτητο τεχνολογικό εξοπλισμό, με τις χρηματοδοτήσεις να μην την τιμούν αρχικά, μιας και ήταν γυναίκα! Το 1946 θα πάρει ωστόσο διδακτικές ώρες και στα επίσημα -αντρικά- τμήματα της Οξφόρδης, ενώ από το 1956 θα γίνει ισότιμη καθηγήτρια Κρυσταλλογραφίας. Και το 1960, με τη φήμη της ήδη στα φόρτε, θα περιληφθεί στις τάξεις της Βασιλικής Εταιρίας -του κορυφαίου επιστημονικού οργανισμού της Βρετανίας- ως ερευνητής και καθηγητής Χημείας.
Η Χότζκιν θα συνεχίσει στην Οξφόρδη τις μελέτες στο ερευνητικό μοντέλο που είχε αναπτυχθεί από τον καθηγητή της στο Κέιμπριτζ, βάζοντας πλέον στο στόχαστρό της και πιο περίπλοκες βιολογικές δομές, όπως η ινσουλίνη. Οι περίφημες έρευνές της στην πενικιλίνη θα ξεκινήσουν το 1942, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου, ενώ από το 1948 θα βάλει στο μικροσκόπιο της ανάλυσης τη βιταμίνη B-12. Η ερευνητική της ομάδα, που μετρούσε αρχικά έναν-δυο βοηθούς και λειτουργούσε χωρίς κονδύλια και μόνιμη εργαστηριακή βάση, θα αποκτούσε προοδευτικά τη συνήθη οργανωτική δομή, κάνοντάς τη παράλληλα πρωτεργάτρια στον γυναικείο αγώνα για ισότιμη θέση στην κοινωνία.
Μια από τις πρώιμες επιτυχίες της Χότζκιν ήταν η διαλεύκανση της μοριακής δομής της χοληστερόλης, ενώ αργότερα θα δούλευε πυρετωδώς πάνω στην πενικιλίνη: το 1942 δημοσιεύει τα αποτελέσματα της έρευνάς της, αποκαλύπτοντας τη χημική δομή της πενικιλίνης και ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη συνθετική παρασκευή της!
Σειρά έχει το 1948 η έρευνα της μοριακής δομής της βιταμίνης B-12, η ανεπάρκεια της οποίας προκαλεί αναιμία: το 1957 δημοσιεύει την εργασία για τη βιταμίνη, έχοντας αποκωδικοποιήσει πλήρως τη χημική δομή της…
Κατοπινά χρόνια
Η Χότζκιν ήταν ανάμεσα στους επιστήμονες που ίδρυσαν τη Διεθνή Ένωση Κρυσταλλογραφίας, με την ίδια να προκαλεί στις δυτικές κυβερνήσεις «πονοκέφαλο» καθώς επέμεινε σφοδρά να περιληφθούν στο νεόκοπο σωματείο και επιστήμονες από το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Ταγμένη στην παγκόσμια ειρήνη και τη συναδέλφωση των λαών, η ίδια ήταν μέλος σε αναρίθμητους μη-κυβερνητικούς οργανισμούς, με τη δράση της να μπαίνει ωστόσο στο στόχαστρο της αντι-κομμουνιστικής ρητορείας: παρά τη διεθνή της φήμη και το Νόμπελ Χημείας φυσικά, χρειαζόταν πάντα μεσολάβηση καθηγητών και σημαντικών προσωπικοτήτων για να παίρνει βίζα για τις ΗΠΑ, καθεστώς που έλαβε τέλος μόνο μετά το 1990, όταν και κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση!
Παρά τις ακαδημαϊκές της περιπέτειες, το 1964 θα βραβευτεί με Νόμπελ Χημείας για την εργασία της στην κρυσταλλογραφία με ακτίνες Χ, ενώ την επόμενη χρονιά θα τιμηθεί με το περίφημο βρετανικό μετάλλιο Order of Merit, γινόμενη μόλις η δεύτερη γυναίκα στη Βρετανία -μετά τη Φλόρενς Ναϊτινγκέιλ- που λάμβανε την περίβλεπτη τιμή. Παράλληλα, θα τιμηθεί για το επιστημονικό της έργο ευρύτατα, με βραβεία και τιμητικές θέσεις καθηγητή σε αναρίθμητα πανεπιστήμια του κόσμου. Το 1956 θα γίνει το μόνο ξένο μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της Ολλανδίας, ενώ από το 1958 περιλαμβανόταν στις τάξεις της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών.
Η Χότζκιν δεν είχε τελειώσει ωστόσο με την έρευνα: το 1969, την ώρα που οι υπολογιστές ανέλαβαν πλέον τους περίπλοκους υπολογισμούς της κρυσταλλογραφικής έρευνας, η ίδια λύνει το πρόβλημα της μοριακής δομής της ινσουλίνης αποκαλύπτοντας το μόριό της! Η τεχνική της ήταν καινοτόμα για τη χημεία, ενώ από την εργασία της αυτή η κρυσταλλογραφία θα στρεφόταν πλέον στη μελέτη πρωτεϊνών, ένα ερευνητικό πεδίο που συνεχίζει να αποδίδει καρπούς μέχρι και σήμερα…
Προσωπική ζωή και θάνατος
Από το 1937, η Ντόροθι Κρόουφουτ ήταν παντρεμένη με τον καθηγητή Αφρικανικών Σπουδών Τόμας Χότζκιν, με τον οποίο απέκτησαν τρία παιδιά και τρία εγγόνια, τα οποία ακολούθησαν όλα τα ακαδημαϊκά χνάρια των γονέων τους.
Η Χότζκιν συνταξιοδοτήθηκε το 1977, δεν έμεινε ωστόσο στο σπίτι: ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο μεταφέροντας το μήνυμα της παγκόσμιας ειρήνης, ένα μέλημα που ποτέ δεν σταμάτησε να την απασχολεί. Η ίδια πέθανε στις 29 Ιουλίου 1994 από εγκεφαλικό επεισόδιο…
Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr
