Ο Σοβιετικός που αποσόβησε τον πυρηνικό όλεθρο ακούγοντας απλώς το ένστικτό του

Λένε συχνά πως η Ιστορία γράφεται με πράξεις, ο Πετρόφ απέδειξε όμως πως πολλές φορές μένουν ιστορικά όχι αυτά που κάνεις, αλλά ακριβώς αυτά που δεν κάνεις. Και όταν μιλάμε για τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η απραξία του λογίστηκε σωτήρια για όλη την ανθρωπότητα. Ο Πετρόφ δεν είχε βέβαια μπροστά του ένα κόκκινο κουμπί, καθώς το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης πυρηνικής επίθεσης ήταν σαφώς πιο πολύπλοκο και δεν έδινε ευτυχώς τη δικαιοδοσία για την αντεπίθεση σε έναν μόνο άνθρωπο. Ο δικός του ρόλος ήταν η άμεση γνωστοποίηση του συναγερμού στο ανώτατο σοβιετικό στρατιωτικό επιτελείο, το οποίο θα αξιολογούσε την κατάσταση και θα έπαιρνε την τελική απόφαση σε άμεση συνεννόηση με την πολιτική ηγεσία. Με ένα τσούρμο πυρηνικών πυραύλων να καταφτάνουν όμως γοργά στον εναέριο χώρο της ΕΣΣΔ, ήταν κάτι παραπάνω από πιθανό πως η εσπευσμένη απόφαση των επιτελαρχών θα καλούσε σε άμεσο ανταποδοτικό χτύπημα. Ιδιαίτερα εκείνο το φθινόπωρο του 1983, που ΕΣΣΔ και ΗΠΑ βάδιζαν ξανά σε τεντωμένο πολεμικό σχοινί. Τις πρώτες πρωινές ώρες εκείνης της μοιραίας ημέρας του 1983, τα αμυντικά συστήματα της Ένωσης εντόπισαν ένα εισερχόμενο πυραυλικό πλήγμα από τις ΗΠΑ, με εκτοξεύσεις πολλαπλών μάλιστα βλημάτων. Το σοβιετικό πρωτόκολλο δεν άφηνε περιθώρια αμφιβολίας για την απειλή: άμεση αντεπίθεση! Τι θα γινόταν αν ενημέρωνε ο αξιωματικός υπηρεσίας Στάνισλαβ Πετρόφ τους ανωτέρους του για τα εχθρικά στίγματα, κανείς δεν ξέρει φυσικά. Γιατί ο επικεφαλής αντισμήναρχος δεν ενημέρωσε κανέναν. Δεν ήταν ολιγωρία, ήταν ξεκάθαρη απόφαση, που βασιζόταν στην ευθυκρισία και την απεμπλοκή του από την ιδεολογία. Ο Πετρόφ πίστεψε πως επρόκειτο για λάθος συναγερμό, μια δυσλειτουργία του συστήματος που θα είχε κατακλυσμιαίες επιπτώσεις αν τηρούνταν οι προβλεπόμενες διαδικασίες. Η μονομερής απόφασή του ερχόταν όμως σε τραγική αντίθεση τόσο με τις εντολές και την εκπαίδευσή του, όσο και με τον ίδιο τον πατριωτισμό του. Ο Πετρόφ ήταν όμως άνθρωπος της στιγμής και δεν μετατόπισε το πρόβλημα αποτινάσσοντας την ευθύνη από πάνω του. «Είχα όλα τα δεδομένα που έδειχναν ότι είναι σε εξέλιξη μια πυραυλική επίθεση. Αν είχα στείλει την αναφορά μου πιο πάνω στην ιεραρχία, κανείς δεν θα είχε φέρει αντίρρηση», δήλωσε ο ίδιος στο BBC το 2013, τριάντα ολόκληρα χρόνια μετά τη μοιραία εκείνη βάρδια που θα μπορούσε κάλλιστα να κοστίσει στον πλανήτη ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα. Γιατί μιλάμε για το 1983, όταν ο Ψυχρός Πόλεμος γνώριζε νέα ιστορικά υψηλά και τα θερμά επεισόδια διαδέχονταν το ένα το άλλο, κι έτσι η ψυχραιμία δεν ήταν το μεγάλο ατού των δύο υπερδυνάμεων. Σε λιγότερο εξάλλου από δύο μήνες μετά το υπολογιστικό λάθος του «κόκκινου» συστήματος που αποσόβησε ο Πετρόφ τον Σεπτέμβριο, το τεταμένο κλίμα ΗΠΑ και ΕΣΣΔ θα κορυφωνόταν και πάλι τον Νοέμβριο, όταν μια στρατιωτική άσκηση του ΝΑΤΟ λίγο έλειψε να προκαλέσει πυρηνική σύρραξη με τη Σοβιετική Ένωση! Τώρα ήταν ο αρχηγός της KGB αυτός που εμφανιζόταν βέβαιος πως ο Ρίγκαν ετοίμαζε πυρηνική επίθεση και κινητοποίησε τους επιτελείς της ΕΣΣΔ. Μέσα στο ασφυκτικό πολιτικό κλίμα του 1983, με τους σοβιετικούς να περιμένουν επίθεση ως αντίποινα για την κατάρριψη από μέρους τους ενός νοτιοκορεατικού επιβατικού αεροσκάφους με 269 ψυχές, η ολομέτωπη αντεπίθεσή τους σε διαφαινόμενη αμερικανική επίθεση ήταν κάτι παραπάνω από σίγουρη. Γι’ αυτό ίσως και «πάγωσε», όπως δήλωσε, ο Πετρόφ βλέποντας τις ενδείξεις στο σύστημά του. «Η σειρήνα ηχούσε, αλλά καθόμουν εκεί για μερικά δευτερόλεπτα, κοιτώντας την οθόνη με τη λέξη “εκτόξευση”. Ένα λεπτό μετά, η σειρήνα ξαναχτύπησε. Δεύτερος πύραυλος είχε εκτοξευθεί. Μετά τρίτος, τέταρτος και πέμπτος. Οι υπολογιστές άλλαξαν τις ενδείξεις τους από ‘‘εκτόξευση” σε “πυραυλικό χτύπημα”»! Είναι αλήθεια πως ο Πετρόφ πήρε μεγάλο ρίσκο στην πλάτη του, καθώς κάθε δευτερόλεπτο καθυστέρησης είχε τη σημασία του. Αν δεν ήταν λάθος; Με τον ιδρώτα να χύνεται ποτάμι, βρήκε την ψυχραιμία να επικοινωνήσει με τους χειριστές των επίγειων ραντάρ, οι οποίοι τον ενημέρωσαν πως δεν έβλεπαν στίγματα στον εναέριο χώρο της ΕΣΣΔ. Κι αυτό ήταν το δεύτερο λάθος του, κατά το σοβιετικό πρωτόκολλο πάντοτε, καθώς οι διαδικασίες δεν προέβλεπαν τέτοια τερτίπια! Ο επικεφαλής της βάρδιας έπρεπε να ενημερώσει αμέσως το επιτελείο και όχι να διαλευκάνει μόνος του το γεγονός. Το νεότευκτο και καινοτόμο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης χαρακτηριζόταν εξάλλου αξιόπιστο και σίγουρα καλύτερο από τα ραντάρ, τα οποία είχαν απλώς υποστηρικτικό ρόλο σε πιθανή πυρηνική επίθεση. Ο Πετρόφ κάλεσε τελικά την κεντρική διοίκηση, κι αυτό για να αναφέρει μόνο τη δυσλειτουργία του συστήματος. Αν είχε κάνει όμως εκείνος λάθος, τότε η χώρα του θα βυθιζόταν στον όλεθρο και με πενιχρά μάλιστα περιθώρια ανταπόδοσης. Το πράγμα κρίθηκε ωστόσο εκ του αποτελέσματος: «23 λεπτά αργότερα, συνειδητοποίησα ότι τίποτα δεν είχε συμβεί. Ήταν απίστευτη η ανακούφιση», θυμόταν ο Πετρόφ τριάντα χρόνια μετά. Πιθανότατα εκείνη τη μέρα ήταν η μοίρα που έκλεισε το μάτι στην ανθρωπότητα, καθώς ο Πετρόφ ήταν ο μόνος επικεφαλής βάρδιας που δεν ήταν αμιγώς στρατιωτικό προσωπικό και δεν υπάκουγε τυφλά στις εντολές. Όπως εξομολογήθηκε ο ίδιος, πίστευε πως αν ήταν άλλος στη θέση του, θα είχε σημάνει άμεσα τον συναγερμό. Εκείνη την 26η Σεπτεμβρίου 1983 ο πλανήτης είχε στο πλευρό του τον Πετρόφ, έναν άγνωστο και διακριτικό ήρωα που με την ψυχραιμία και το ένστικτό του έσωσε τον κόσμο από τα χειρότερα. Εκείνος βέβαια μόνο ήρωα δεν θεωρεί τον εαυτό του: «Αυτή ήταν η δουλειά μου. Αλλά ήταν τυχεροί που ήμουν εγώ βάρδια εκείνο το βράδυ», δηλώνει ατάραχα για το περιστατικό που θα μπορούσε να βυθίσει την οικουμένη στον πυρηνικό όλεθρο. Θυμίζοντας καθόλου φευγαλέα τον επίσης ομοεθνή του Βασίλι Αρχίποφ, ο οποίος έσωσε επίσης τον κόσμο με παρόμοιο τρόπο: παρακούοντας εντολές και παραμένοντας ψύχραιμος παρά τα φαινόμενα. Αμφότερα τα περιστατικά δεν θα γίνονταν φυσικά γνωστά παρά χρόνια αργότερα…

Πρώτα χρόνια

Ο Στάνισλαβ Γεφγκράφοβιτς Πετρόφ γεννιέται το 1939 στο Βλαδιβοστόκ της ΕΣΣΔ. Για τα παιδικά του χρόνια δεν είναι τίποτα γνωστό, ξέρουμε πάντως πως μετά το σχολείο κατατάχθηκε στην Πολεμική Αεροπορία της Ένωσης. Η καριέρα του δεν θα είχε ενδεχομένως τίποτα το αξιοσημείωτο να επιδείξει, αν δεν υπήρχε φυσικά εκείνη η μέρα του 1983…

Το μοιραίο περιστατικό

Το περιστατικό συνέβη σε μια εποχή που οι σχέσεις ΗΠΑ και Ένωσης ήταν και πάλι τεταμένες. Το ΝΑΤΟ είχε αρχίσει από το 1979 να τοποθετεί πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές σε όλη τη Δυτική Ευρώπη ώστε να πλήξουν συγκεκριμένους στόχους σε Ουκρανία, Λιθουανία και Λευκορωσία μέσα σε 10 λεπτά, την ίδια ώρα που νέοι διηπειρωτικοί πύραυλοι με μεγαλύτερο βεληνεκές άρχισαν να εγκαθίστανται στην Ευρώπη από το 1981, οι οποίοι μπορούσαν να προσβάλλουν στόχους ακόμα βαθύτερα, στην καρδιά της ΕΣΣΔ. Επίσης, από τα μέσα Φεβρουαρίου του 1981 μέχρι και το 1983, οι ΗΠΑ επιδίδονταν σε μια μακρά σειρά παραβιάσεων και απόρρητων στρατιωτικών επιχειρήσεων για να ελέγξουν τις πραγματικές δυνατότητες της σοβιετικής αεράμυνας. Από επιχειρήσεις του Ναυτικού στη Μαύρη και τη Βαλτική Θάλασσα μέχρι και υπερπτήσεις βομβαρδιστικών πάνω από τον «κόκκινο» εναέριο χώρο δηλαδή, που επέστρεφαν την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα παραβιάσεων και εβδομαδιαίων θερμών επεισοδίων λαμβάνουν χώρα τα γεγονότα της 26ης Σεπτεμβρίου 1983, με τα νεύρα όλων να είναι το λιγότερο τεντωμένα. Την 1η Σεπτεμβρίου εξάλλου οι Σοβιετικοί είχαν καταρρίψει επιβατικό αεροσκάφος των νοτιοκορεατικών αερογραμμών που είχε παραβιάσει τον εναέριο χώρο τους, στέλνοντας 269 ανθρώπους στον θάνατο, μεταξύ αυτών και ενός γερουσιαστή των ΗΠΑ. Οι Σοβιετικοί περίμεναν αμερικανικό χτύπημα ως εκδίκηση, καθώς μετά το τραγικό γεγονός νέοι διηπειρωτικοί πύραυλοι με πυρηνικές κεφαλές έκαναν την εμφάνισή τους σε αμερικανικές βάσεις της Ευρώπης. Στις 26 του μήνα, ο αντισμήναρχος Πετρόφ είχε υπηρεσία στο κέντρο στρατηγικής αεράμυνας της Ένωσης λίγο έξω από τη Μόσχα. Ήταν εκεί μάλιστα ως πολιτικό προσωπικό, αντικαθιστώντας έναν φίλο που αρρώστησε. Εκεί βρισκόταν το διοικητήριο του σοβιετικού συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης, με κωδικό όνομα «Οko» («Μάτι» στα παλιά ρωσικά), το οποίο είχε τεθεί σε λειτουργία μόλις την προηγούμενη χρονιά, καθώς από το 1972 και για δέκα ολόκληρα χρόνια ξαποστέλνονταν σταδιακά στο Διάστημα οι δορυφόροι του. Οι δορυφόροι του Οko αναγνώριζαν τους βαλλιστικούς πυραύλους ανιχνεύοντας τα αέρια που άφηναν πίσω τους με τη βοήθεια υπέρυθρης τεχνολογίας, αντλώντας περαιτέρω δεδομένα από τα σοβιετικά ραντάρ του Δνείπερου και άλλων σημείων. Οι πληροφορίες των αισθητήρων του Οko χρησιμοποιούνταν για την αεράμυνα της ίδιας της Μόσχας και ήταν το πιο νευραλγικό αμυντικό όπλο των Σοβιετικών το 1983 (παρέμεινε μάλιστα σε λειτουργία μέχρι και το 2015). Τα καθήκοντα του Πετρόφ ήταν να παρατηρεί τα προειδοποιητικά μηνύματα του συστήματος και να ενημερώσει τους ανωτέρους του για πιθανή πυρηνική απειλή κατά της Ένωσης. Αν το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης μιλούσε για πυραυλική αμερικανική επίθεση, η αντίδραση ήταν μία και γνωστή σε όλους: άμεση ανταπόδοση πυρηνικών πυρών στο πλαίσιο του δόγματος για την αμοιβαία καταστροφή των δύο υπερδυνάμεων. Και εκείνο το 1983, όλα έμοιαζαν πιθανά. Αμέσως μετά τα μεσάνυχτα λοιπόν, οι υπολογιστές του συστήματος σήμαναν συναγερμό: ένας διηπειρωτικός βαλλιστικός πύραυλος κατευθυνόταν από τις ΗΠΑ στη Σοβιετική Ένωση! Οι φόβοι όλων έμοιαζαν να επιβεβαιώνονται: οι Αμερικανοί είχαν επιτεθεί τελικά. Παρά την ταραχή του, ο Πετρόφ σκέφτηκε λογικά: αν ήταν να επιτεθούν οι Αμερικάνοι και ξέροντας την πολιτική άμεσης αντεπίθεσης, δεν θα έστελναν έναν μόνο πύραυλο, αλλά θα έπλητταν την Ένωση με πολλαπλά πυρηνικά για να κουτσουρέψουν τις δυνατότητές της για ανταπόδοση πυρών. Την ώρα που τα σκέφτονταν αυτά και πάλευε με το συναίσθημά του, το σύστημα χτυπά ξανά και τώρα δείχνει πέντε στίγματα να στοχεύουν την ΕΣΣΔ! Δεν είχε ενημερώσει τους ανωτέρους του την πρώτη φορά, σκεφτόταν τώρα, κι έτσι δεν θα το έκανε και πάλι. Απέδωσε ξανά τον συναγερμό σε προβληματική λειτουργία του Οko, συμβουλεύτηκε πάντως τους χειριστές των επίγειων ραντάρ αν βλέπουν κάτι, έτσι για να είναι σίγουρος. Τα ραντάρ δεν είχαν ωστόσο τη δυνατότητα να διακρίνουν στόχους μακρύτερα από τον ορίζοντα, κι έτσι η απόφαση βασίστηκε αποκλειστικά στον ίδιο, χωρίς περαιτέρω τεχνολογική επιβεβαίωση δηλαδή. Ήταν όμως και το άλλο: αν τα ραντάρ επιβεβαίωναν την ύπαρξη πέντε πυρηνικών πυραύλων πάνω από την Ένωση, τότε η χώρα δεν θα είχε παρά μερικά λεπτά για αντίδραση. Ο Πετρόφ θα είχε εξολοθρεύσει ένα έθνος, το δικό του έθνος. Αν ενημέρωσε και ποιον, δεν είναι ακόμα και σήμερα ξεκάθαρο. Η ιστορία δεν θα γινόταν εξάλλου γνωστή παρά μετά την κατάρρευση της Ένωσης και οι πηγές παραμένουν θολές για το γεγονός, αφού κάποιος θα τιμωρούνταν για όλα αυτά. Αργότερα επιβεβαιώθηκε πως ο ψευδοσυναγερμός είχε συμβεί από ένα σπάνιο γεγονός: την ευθυγράμμιση των ηλιακών ακτίνων με την τροχιά του δορυφόρου, κάτι που δεν μπορούσε να είχε προβλεφθεί μέχρι να συμβεί. Οι Σοβιετικοί διόρθωσαν γρήγορα το ψεγάδι, έχοντας αποφύγει προφανώς τα χειρότερα. Ο Πετρόφ δικαιολόγησε στους ανωτέρους του τη διαφαινόμενη απροθυμία του να ακολουθήσει το αυστηρό στρατιωτικό πρωτόκολλο στην ίδια ακριβώς λογική βάση: αν είχε χτυπήσει ο ψυχροπολεμικός εχθρός, τότε θα χτυπούσε με ό,τι είχε και δεν είχε. Η συστοιχία των πέντε πυραύλων έμοιαζε με παράλογο χτύπημα, κι έτσι δεν τους έδωσε σημασία. Όπως είπε, όταν τα ραντάρ δεν επιβεβαίωσαν κάποιο στίγμα στα αμέσως επόμενα λεπτά, βεβαιώθηκε για τη δυσλειτουργία του δορυφορικού συστήματος. Παίζοντας προφανώς ρώσικη ρουλέτα με τις τύχες της χώρας του δηλαδή. Όπως ήταν φυσικό, οι πράξεις (ή μάλλον η απραξία) του Πετρόφ πέρασαν από εξονυχιστικούς ελέγχους από τους επιτελείς της Αεροπορίας. Άλλοι τον επαίνεσαν για την ψυχραιμία και την οξύνοιά του και άλλοι θέλησαν να τον τιμωρήσουν παραδειγματικά για το αγύριστο κεφάλι του να συμμορφωθεί με τους κανονισμούς και τα πρωτόκολλα ασφαλείας. Ευτυχώς για τη στρατιωτική του καριέρα, μαζί του συντάχθηκε ο επικεφαλής της σοβιετικής αεράμυνας Γιούρι Βότιντσεφ, ο οποίος ήταν εξάλλου και αυτός που αποκάλυψε το όλο περιστατικό στον πλανήτη μέσα από τα απομνημονεύματά του στη δεκαετία του 1990. Όπως είπε, οι «σωστές κινήσεις» του Πετρόφ «σημειώθηκαν δεόντως». Ο ίδιος ο Πετρόφ εξομολογήθηκε χρόνια αργότερα πως αρχικά επαινέθηκε για τη σωστή του κρίση και του υποσχέθηκαν μάλιστα και ανταμοιβή. Αργότερα βέβαια τον επέπληξαν με πρόσχημα πως δεν είχε καταγράψει σωστά το γεγονός στο βιβλίο συμβάντων! Όσο για την ανταμοιβή, δεν ήρθε ποτέ. Κι αυτό γιατί, σύμφωνα πάντα με τον ίδιο, τα ψεγάδια του καινοτόμου συστήματος ντρόπιαζαν τόσο το στρατιωτικό επιτελείο όσο και την επιστημονική ελίτ που εμπλεκόταν στην κατασκευή του. Αν τον βράβευαν, κάποιος θα έπρεπε να τιμωρηθεί για το λάθος…

Τελευταία χρόνια

Αυτό που έκαναν για τον Πετρόφ είναι να τον τοποθετήσουν σε λιγότερο νευραλγικό πόστο, καθώς χώρος για ανθρώπους με σωστή κρίση δεν υπήρχε προφανώς μέσα στην ψυχροπολεμική τρέλα. Ο ίδιος παραιτήθηκε από το στράτευμα λίγο αργότερα, τονίζοντας πάντως πως κανείς δεν τον ανάγκασε να φύγει από τον Στρατό, όπως υπαινίχθηκαν με νόημα αμερικανικές πηγές, ούτε είχε υποστεί νευρικό κλονισμό από την πίεση εκείνων των σημαδιακών λεπτών. Ο αφανής αυτός ήρωας του κόσμου ήρθε στο δυτικό προσκήνιο μόλις το 2004, όταν τιμήθηκε από μια φιλανθρωπική οργάνωση του Σαν Φρανσίσκο και έλαβε χρηματικό έπαθλο 1.000 δολαρίων «σε αναγνώριση του ρόλου που διαδραμάτισε στην αποσόβηση μιας καταστροφής». Δύο χρόνια αργότερα, τιμήθηκε από τον ΟΗΕ στην έδρα του στη Νέα Υόρκη και έδωσε μια σειρά συνεντεύξεων για τη μοιραία μέρα. Βραβεύτηκε επίσης το 2013 με το περίβλεπτο βραβείο του σωματείου «Φίλοι της Δρέσδης», όταν ο ιδρυτής της οργάνωσης και νομπελίστας Γκίντερ Μπλόμπελ δήλωσε πως εκείνη τη νύχτα του Σεπτεμβρίου του 1983 η επιβίωση ολόκληρης της ανθρωπότητας εξαρτήθηκε από την απόφαση του Πετρόφ. Και πως αυτός ανταποκρίθηκε στην τεράστια ευθύνη ενεργώντας όχι ως στρατιωτικός, αλλά ως άνθρωπος.

Ο Πετρόφ επανέλαβε στο ακροατήριο που είχε κατακλύσει την αίθουσα της Δρέσδης πως δεν θεωρεί τον εαυτό του ήρωα: «Οι συζητήσεις για τα περί ηρωισμού μου είναι υπερβολικές. Δεν έκανα τίποτα το ηρωικό, απλώς έκανα τη δουλειά μου και είμαι ικανοποιημένος με τον τρόπο που την έκανα». Οι εμπνευστές του βραβείου ήταν βέβαιοι ωστόσο περί του αντιθέτου: «Το ανδραγάθημα του Στάνισλαβ Πετρόφ θα μείνει στην Ιστορία ως μια από τις σπουδαιότερες πράξεις στο όνομα της ειρήνης τις τελευταίες δεκαετίες», δήλωσε η πρόεδρος των «Φίλων της Δρέσδης». Λίγο πρωτύτερα, ο αντισμήναρχος εν αποστρατεία είχε τιμηθεί από τη γερμανική Ένωση Τύπου. Τιμήθηκε όμως και στη Σοβιετική Ένωση, αν και από σπόντα. Όπως δήλωσε στη βράβευσή του στη Δρέσδη: «Το νέο έτος, το 1984, έλαβα το μετάλλιο ‘‘Υπηρεσία για την Πατρίδα’’ τρίτου βαθμού, το οποίο όμως δεν είχε καμία σχέση με αυτά τα γεγονότα. Απλώς άλλαζαν το σύστημα από πειραματική πολεμική υπηρεσία σε πολεμική υπηρεσία, γι’ αυτό τον λόγο όσοι άνθρωποι συμμετείχαν στη δημιουργία αυτού του συστήματος λάμβαναν μετάλλια και βραβεία».

Είπε όμως και τι θα μπορούσε να είχε συμβεί αν εκείνη τη νύχτα είχε ενεργήσει διαφορετικά: «Μαζικές ανταλλαγές πυραυλικών χτυπημάτων σημαίνουν ότι η χώρα που επιτέθηκε πρώτη θα πεθάνει 27 λεπτά αργότερα, διότι μόλις η χώρα κατά της οποίας γίνεται η επίθεση το αντιληφθεί, αμέσως θα εκτοξεύσει τους δικούς της πυραύλους». Όταν ο δανός σκηνοθέτης Πίτερ Άντονι θέλησε να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ με το ανδραγάθημα του Πετρόφ, πήγε να τον συναντήσει στο διαμερισματάκι του σε ένα εργατικό συγκρότημα πολυκατοικιών 90 λεπτά δρόμο από τη Μόσχα. Όπως είπε ο σκηνοθέτης, οι διάδρομοι του κτιρίου βρομούσαν ούρα και αδειανά μπουκάλια βότκας ήταν διασκορπισμένα αριστερά και δεξιά. Εκεί βρήκε τον αφανή ήρωα της ανθρωπότητας να ζει κάτω από άθλιες συνθήκες διαβίωσης και να σκαλίζει τα ντοκουμέντα της ζωής του: μια σειρά ευχαριστήριων επιστολών που του είχαν αποστείλει ένα τσούρμο σχολιαρόπαιδων της Αμερικής και ένα γράμμα από τον Κέβιν Κόστνερ που του εξέφραζε τον θαυμασμό του για όσα είχε κάνει για την ανθρωπότητα. Ο ίδιος ο αντισμήναρχος, «αξύριστος και πιθανότατα ελαφρώς μεθυσμένος», εξομολογήθηκε ο Άντονι, έμοιαζε να μην έχει φάει για μέρες. Και ήταν φυσικά απρόθυμος να μιλήσει για τα γεγονότα της 26ης Σεπτεμβρίου 1983. Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε τελικά το 2014 και πήρε τον τίτλο «The Man who Saved the World», έχοντας στο καστ ηχηρά ονόματα όπως οι Κέβιν Κόστνερ, Ρόμπερτ ντε Νίρο και Ματ Ντέιμον.

Ο Πετρόφ, όπως δήλωσε αργότερα ο δανός σκηνοθέτης, δεν έχει δει ακόμα το ντοκιμαντέρ, οι συνθήκες της ζωής του βελτιώθηκαν όμως χάρη στο γενναιόδωρο βραβείο της γερμανικής Ένωσης Τύπου, το χρηματικό έπαθλο του βραβείου της Δρέσδης (25.000 ευρώ) αλλά και τα δικαιώματα που του στέλνει μια στο τόσο η εταιρία παραγωγής του ντοκιμαντέρ για τη ζωή του. Σήμερα, στα 78 του αισίως, συνεχίζει να διαμένει στο εξαθλιωμένο προάστιο της Μόσχας, παρέα με τις αναμνήσεις και την καλή στολή του με τα παράσημα. «Δεν εμπιστεύεται τις τράπεζες», λέει ο Άντονι που τον γνώρισε καλά, «ζει δύσκολη ζωή. Πάει πάνω και κάτω. Έχει καλές μέρες και έχει κακές μέρες. Άρχισαν όμως να τον προβάλουν και στη Ρωσία τώρα. Πριν, οι περισσότεροι Ρώσοι αγνοούσαν την ύπαρξή του». Ο κόσμος ελπίζει αυτό το τελευταίο να είναι όντως αλήθεια, μιας και την ίδια ημέρα που ο Πετρόφ βραβευόταν από τα Ηνωμένα Έθνη στη Νέα Υόρκη, η Μόνιμη Επιτροπή της Ρωσικής Ομοσπονδίας στον ΟΗΕ εξέδιδε ανακοίνωση Τύπου υποστηρίζοντας πως κανένα μεμονωμένο άτομο δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει ή να αποτρέψει έναν πυρηνικό πόλεμο. Ο πλανήτης ξέρει πάντως πως είμασταν τυχεροί που εκείνο το βράδυ είχε βάρδια ο Πετρόφ… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr