Ο πραγματικός βρικόλακας Άρνολντ Πάολε

H απίθανη πραγματικά ιστορία του σέρβου βρικόλακα παραμένει μια από τις ελάχιστες που έχουν καταγραφεί διεξοδικά και αυτή έχει μάλιστα και την επίρρωση της επιστήμης στις πλάτες της! Η επανεξέταση της υπόθεσης στους αιώνες που ακολούθησαν όχι μόνο δεν κατέρριψε τον θρύλο του βρικόλακα, αλλά τον ενίσχυσε κιόλας με έξτρα αξιοπιστία και ακόμα περισσότερο επιστημονικό κύρος. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Στις αρχές του 18ου αιώνα μια νέα επιδημία χτύπησε τη Νοτιοανατολική Ευρώπη: η μάστιγα των βρικολάκων! Παρά το αβίαστο χαμόγελο που προκαλεί σε μας σήμερα μια τέτοια είδηση, στην εποχή της ήταν πραγματικότατη και αποτελούσε ένα από τα οξύτερα κοινωνικά προβλήματα, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Τρανσυλβανία. Οι πολίτες άρχισαν να ξεθάβουν μαζικά σορούς συγχωριανών τους και να τις παλουκώνουν για να απαλλαγούν από τη μάστιγα των βρικολάκων. Νεκροζώντανα πλάσματα αναφέρονταν συνεχώς να οργώνουν τους δρόμους και να επιτίθενται σε ανθρώπους και ο πανικός κατέκλυσε τελικά όλη την Ευρώπη, με τις μπροσούρες της εποχής να γενικεύουν τον τρόμο στα πέρατα της Γηραιάς Ηπείρου. Η ιστορία του Άρνολντ Πάολε, που έγινε γνωστός μετά τον θάνατό του, ήταν η πλέον τρομακτική κι αυτή που μπήκε τελικά στο μικροσκόπιο της επιστήμης, με κωμικοτραγικές συνέπειες για τον Ορθό Λόγο και την επιστημοσύνη του καιρού. Ο σέρβος στρατιωτικός πέθανε το 1725 σε χωριουδάκι πάνω στις όχθες του ποταμού Μοράβα. Με το που πέθανε, όλοι στο χωριό τον έβλεπαν συνεχώς μπροστά τους και σύντομα αναφέρθηκαν και οι πρώτοι θάνατοι που συνδέονταν με την υπερφυσική ύπαρξή του. Η περίσταση προκάλεσε τέτοια λαϊκή αναταραχή που οι τοπικές Αρχές κάλεσαν δυο αυστριακούς στρατιωτικούς γιατρούς για να διαλευκάνουν το μυστήριο. Και τότε έγινε το αδιανόητο: η ιατροδικαστική εξέταση και η τελική έκθεση των δύο γιατρών επιβεβαίωσαν την ύπαρξη των βαμπίρ! Ούτε λίγο ούτε πολύ, η επιστημονική ετυμηγορία ισχυριζόταν ότι το νεκρό σώμα του Πάολε ήταν υπεύθυνο για τον θάνατο τουλάχιστον τεσσάρων ανθρώπων. Η νεκροψία έδειξε εξάλλου ότι το σώμα του «ήταν άθικτο και χωρίς σημάδια αποσύνθεσης, με φρέσκο αίμα στα μάτια του, τη μύτη, το στόμα και τα αυτιά». Με βάση αυτά, η υπόθεση κατέληξε ότι ο Πάολε ήταν βρικόλακας. Η καρδιά του παλουκώθηκε και η σορός του παραδόθηκε στην πυρά, αν και η ιστορία του δεν τελειώνει εδώ, μιας και πέντε χρόνια αργότερα άλλοι 17 θάνατοι θα αποδίδονταν στον βαμπιρισμό του Σέρβου! Όλη η Ευρώπη πίστεψε την ιστορία, ακόμα και το μορφωμένο κοινό, αν και σήμερα τη θεωρούμε ένα από τα σπαρταριστά -αν και μακάβρια- περιστατικά των πρώιμων γνώσεων της ανθρωπότητας για τις συνθήκες αποσύνθεσης των πτωμάτων. Η ιστορία του δημοσιεύτηκε σε επιστημονικές επιθεωρήσεις της Ευρώπης και ήταν η πρώτη επιβεβαιωμένη περίπτωση αιμοδιψούς βρικόλακα που τρεφόταν με το αίμα των ζωντανών. Ακόμα πιο περίεργο είναι το γεγονός ότι ο ίδιος είχε ισχυριστεί, πολύ πριν γίνει βρικόλακας μεταθανάτια, ότι κατά τη διάρκεια στρατιωτικής αποστολής με τον στρατό της Αυστροουγγαρίας στην Ελλάδα την άνοιξη του 1724 είχε δεχτεί επίθεση βρικόλακα! Ο Πάολε σκότωσε το απόκοσμο πλάσμα, όχι όμως προτού δαγκωθεί από το βαμπίρ. Από κείνη τη στιγμή άρχισε να νιώθει περίεργα, να διακατέχεται από άγχος θανάτου και να μη ζει έκτοτε φυσιολογική ζωή. Αποσύρθηκε από την ενεργό δράση και δούλευε πια σε μια φάρμα, όταν ένα θανάσιμο δυστύχημα θα του στοίχιζε τη ζωή στον επάνω κόσμο, μιας και θα έβρισκε μια δεύτερη μέσα στα σκοτάδια του παραφυσικού…

Πρώτα χρόνια

Ο Άρνολντ Πάολε (ή Πάβλε) έγινε γνωστός μόνο μετά τον θάνατό του, κι έτσι η βιογραφία του παραείναι ημιτελής. Ξέρουμε ότι γεννήθηκε σε ένα σερβικό χωριουδάκι στις όχθες του Μοράβα που μπλέχτηκε στη δίνη της ευρωπαϊκής ιστορίας. Με τη σημαντικότατη για την Ευρώπη Συνθήκη του Πασάροβιτς το 1718, ο οίκος των Αψβούργων προσαρτά το μεγαλύτερο μέρος της Σερβίας και τις βόρειες περιοχές της Βοσνίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, όσο ο αυστριακός στρατός ανέκοπτε την προέλαση των τουρκικών στρατευμάτων στην Κεντρική Ευρώπη δηλαδή. Τα εδάφη παρέμειναν στην Αυστριακή Αυτοκρατορία μέχρι το 1739 και τη Συνθήκη του Βελιγραδίου, όταν και επιστράφηκαν στους Οθωμανούς. Στην εικοσαετία που μεσολάβησε μεταξύ των δύο συνθηκών, τα εδάφη της Σερβίας διοικούνταν απευθείας από τη Βιέννη, καθώς λογίζονταν νευραλγικά για την ανακοπή της εξάπλωσης των Οθωμανών στα δυτικά. Η καταστροφή που είχε επιφέρει όμως ο Αυστρο-Οθωμανικός Πόλεμος στις συνοριακές αυτές περιοχές τις είχαν αφήσει ερείπιο. Ο πληθυσμός ζούσε σε ημινομαδική κατάσταση, με τις καλλιέργειες να είναι λιγοστές και η έμφαση να δίνεται στην κτηνοτροφία. Οι Αυστριακοί προσπάθησαν να προσελκύσουν τα γερμανόφωνα σερβικά φύλα ώστε να αποικήσουν τα εδάφη. Κι έτσι πολλοί Σέρβοι, ειδικά αυτοί που ήρθαν από τις τουρκοκρατούμενες περιοχές, επιστρατεύτηκαν από τους Αυστριακούς ως πολιτοφύλακες σε καιρό ειρήνης και τακτικοί στρατιώτες στις περιπέτειες των Αψβούργων, παίρνοντας ως αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες τους καλλιεργήσιμα εδάφη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο γεννιέται και μεγαλώνει ο Πάολε, ο οποίος υπηρετεί ως πολιτοφύλακας και στρατιωτικός κατόπιν στον αυτοκρατορικό στρατό της Αυστρίας. Το καλοκαιράκι του 1724 επιστρέφει από τη θητεία του στον αυστριακό στρατό και εγκαθίσταται οριστικά στη γενέτειρά του κοντά στο Βελιγράδι, καλλιεργώντας το χωραφάκι που του είχαν δώσει οι αυστριακοί αξιωματούχοι. Αφού έχτισε και μια αγροικία στο κτήμα του, αρραβωνιάστηκε με την κόρη του γείτονά του και το ζευγάρι παντρεύτηκε μέσα σε λίγους μήνες…

Ο σέρβος βρικόλακας

Ο Πάολε εκμυστηρεύτηκε αμέσως στη σύζυγό του για τον φόβο που τον στοίχειωνε αναφορικά με τον πρόωρο θάνατό του. Της είπε ότι σε μια κάθοδο στον ελλαδικό χώρο, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στον πόλεμο Αυστριακών και Ενετών με τους Οθωμανούς, δέχτηκε την επίθεση ενός νεκροζώντανου, τον οποίο σκότωσε μεν, αλλά το πλάσμα είχε προλάβει να τον δαγκώσει. Της εξομολογήθηκε ακόμα πως, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις των Ελλήνων, έψαξε τον ανίερο τάφο του και καθαγιάστηκε από τα τραύματά του, γευόμενος το χώμα του μνήματος και παραδίδοντας τελικά στην πυρά τη σορό του απόκοσμου δράστη. Το περιστατικό τον είχε όμως στοιχειώσει, αναγκάζοντάς τον να φύγει από το στράτευμα, μιας και πια δεν μπορούσε καν να πολεμήσει. Το άγχος του θανάτου θα αποδεικνυόταν όμως αληθινό: λίγο μετά τον γάμο του, έπεσε το 1725 από ένα ύψος στη φάρμα του και τραυματίστηκε σοβαρά. Πέθανε μέσα σε λίγες μέρες από τα τραύματά του και ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο του χωριού. Έναν μήνα μετά τον χαμό του, πάμπολλοι συγχωριανοί του τον είχαν δει στον δρόμο και ορκίζονταν μάλιστα γι’ αυτό στις αυστριακές εποπτικές αρχές! Άλλοι έλεγαν ότι τον είχαν δει μέσα στο σπίτι τους, αν και από τις αναφορές δεν είναι καθόλου σαφές τι έκανε ο βρικόλακας στις ξένες οικίες. Λίγες εβδομάδες ωστόσο μετά, τέσσερις από τους αυτόπτες μάρτυρες, αυτοί μάλιστα με τη μεγαλύτερη γλώσσα, κατέληξαν νεκροί κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Οι σέρβοι χωριανοί είπαν να πάρουν το πράγμα πάνω τους, ο αυστριακός τοποτηρητής κάλεσε όμως δυο ξακουστούς γιατρούς της Βιέννης να αναλάβουν την υπόθεση και να διαλευκάνουν το μυστήριο. Ήταν λαϊκός θρύλος της κοινότητας ή μήπως κάτι υπήρχε εκεί; Από τις ανεξάρτητες εκθέσεις των δύο ιατρών (Glaser και Flückinger), σύντομα η Ευρώπη θα ήταν βουτηγμένη στον τρόμο. Όταν άνοιξαν τον τάφο του, παρατήρησαν ότι η σορός του «ήταν άθικτη και χωρίς σημάδια αποσύνθεσης, με φρέσκο αίμα στα μάτια, τη μύτη, το στόμα και τα αυτιά. Το πουκάμισο, το κάλυμμα και το φέρετρο ήταν καλυμμένα στο αίμα. Τα νύχια στα χέρια και τα πόδια, όπως και το δέρμα, είχε πέσει και νέα έβγαιναν πια στη θέση τους». Με τους επιστήμονες να καταλήγουν επισήμως πως ο Πάολε ήταν βρικόλακας, προχώρησαν φυσικότατα σε παλούκωμα της καρδιάς του. Το πτώμα «στέναζε και αιμορραγούσε», μας λένε οι ιατρικές εκθέσεις, και κατόπιν παραδόθηκε στην πυρά. Το ίδιο έγινε και στα τέσσερα θύματά του για να μη γίνουν κι αυτά βρικόλακες. Ηρεμία επικράτησε στη μικρή κοινότητα μέχρι και πέντε χρόνια αργότερα, όταν ένα νέο κύμα πανικού συγκλόνισε τη Σερβία. Μια νέα σειρά μυστηριωδών θανάτων αποδόθηκαν στον βρικόλακα και οι ντόπιοι απευθύνθηκαν στον αυστριακό στρατιωτικό διοικητή της επαρχίας. Νέα ομάδα τριών στρατιωτικών χειρουργών και δύο αξιωματικών ξέθαψαν τα καμιά δεκαπενταριά πτώματα των θυμάτων και βρήκαν τα ίδια ακριβώς σημάδια που περιέγραφαν οι εκθέσεις των Glaser και Flückinger! Κανένα δεν έφερε σημάδια αποσύνθεσης, παρά τους μήνες που ήταν κάποια θαμμένα κάτω από το χώμα. Οι ιατρικές εκθέσεις δημοσιεύτηκαν τον χειμώνα του 1931 και το 1932 σε ευρωπαϊκές επιθεωρήσεις, αν και για το νέο περιστατικό του βαμπιρισμού δεν επιστρατεύτηκε καμία εξήγηση. Χαρακτηριστικό της ιστορίας είναι πως ο ειδικός στις μολυσματικές νόσους Johann Friedrich Glaser, που τον κάλεσαν φοβούμενοι επιδημία πανώλης, απέδωσε αρχικά τα αίτια του αιφνίδιου θανάτου των τεσσάρων χωριανών στον υποσιτισμό των κατοίκων αλλά και «τις ανθυγιεινές συνέπειες των νηστειών της ορθόδοξης πίστης». Συγκατατέθηκε μάλιστα στην εκταφή των θυμάτων μόνο και μόνο επειδή οι χωριανοί απειλούσαν να φύγουν από την περιοχή αν δεν γινόταν κάτι με τα μολυσμένα πτώματα. Όταν ξεθάφτηκαν βέβαια οι σοροί, ο ίδιος μονολογούσε από την ανυπαρξία της αποσύνθεσης αλλά και για την ύπαρξη φρέσκου αίματος στο στόμα τους. Ο γιατρός ξέθαψε δυο ακόμα πτώματα, που είχαν πεθάνει αργότερα και κάτω από γνωστές αιτίες, και βρήκε ότι οι σοροί τους παρουσίαζαν ίχνη αποσύνθεσης. Κι έτσι στην επίσημη έκθεσή του, που στάλθηκε στις Αρχές της Βιέννης, συνέστησε στους ιθύνοντες να καταλαγιάσουν τους φόβους του πληθυσμού εκτελώντας τελετουργικά τους βρικόλακες. Ο υποδιοικητής της Ανώτατης Διοίκησης του Βελιγραδίου έστειλε τον στρατιωτικό γιατρό Johann Flückinger και δύο αξιωματικούς να διερευνήσουν περαιτέρω το θέμα, αλλά και δυο χειρουργούς (αναφέρονται ως Siegele και Johann Friedrich Baumgarten). Τα ευρήματα της επιτροπής ήταν σχεδόν πανομοιότυπα με την έκθεση Glaser, παραθέτοντας ακόμα περισσότερες ανατομικές πληροφορίες. Τα πτώματα «παρουσίαζαν τα συμπτώματα που αποδίδονται συνήθως στον βαμπιρισμό»: «οι θώρακές τους και σε κάποιες περιπτώσεις και άλλα όργανα του σώματος ήταν γεμάτα με φρέσκο αίμα. Τα εντόσθια ήταν σε καλή κατάσταση και κάποια πτώματα έδειχναν πρησμένα και το δέρμα τους ήταν κόκκινο και ζωντανό (αντί ωχρό)»! Η νέα αυτή έκθεση, με την υπογραφή των πέντε αξιωματούχων, έσπειρε τον φόβο σε ολόκληρη την Ευρώπη, μιας και όλο το υλικό βρήκε τελικά τον δρόμο του σε ακαδημαϊκά δοκίμια και σκανδαλοθηρικά έντυπα… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr