Πορτραίτο του Αντώνη Σαμαρά, δημοσιεύει με αφορμή την ανάληψη, από την Ελλάδα, της προεδρίας της ΕΕ την 1η Ιανουαρίου του 2014, το κοινοτικό έντυπο «European Voice».
Υπό τον τίτλο «δυναμικός ηγέτης», το δημοσίευμα, που υπογράφει ο συντάκτης Toby Vogel, παρουσιάζει την πολιτική «διαδρομή» του Έλληνα πρωθυπουργού, σημειώνοντας, μεταξύ άλλων, ότι «ο άνθρωπος που θα βρίσκεται στο τιμόνι της Ελλάδας, συγκαταλέγεται μεταξύ των εξαιρετικών πολιτικών ταλέντων της γενιάς του».
Το δημοσίευμα έχει ως εξής:
«Ο Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος σπούδασε οικονομικά στο Harvard και έγινε πρωθυπουργός πέρυσι κατά τη διάρκεια της χειρότερης κρίσης που περνάει η χώρα από το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1967, είναι ένας δυναμικός πολιτικός άνδρας, μαχητικός, φιλόδοξος και εύγλωττος. Ταυτόχρονα, είναι ιδεολόγος και εκδικητικός, και έχει παρελθόν στο να κάνει ισχυρούς εχθρούς και να αποξενώνεται από την κοινωνική και πολιτική ελίτ από την οποία προέρχεται – ο πατέρας του ήταν χειρουργός. Πέρασε μια δεκαετία στην πολιτική έρημο και χρειάστηκε ακόμα μια δεκαετία για να ανελιχθεί στην κορυφή της ελληνικής πολιτικής.
Αυτά τα γνωρίσματα του χαρακτήρα του φάνηκαν από το ξεκίνημα της πολιτικής του καριέρας. Το 1989, ακόμα τριαντάρης, ο Σαμαράς έγινε υπουργός Οικονομικών και στη συνέχεια υπουργός Εξωτερικών της πρώτης κεντροδεξιάς κυβέρνησης στην Ελλάδα μετά από μια δεκαετία σοσιαλιστικών κυβερνήσεων υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου. Δυο περίπου χρόνια αργότερα, το 1992, δυο μόλις μήνες μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης απέλυσε το Σαμαρά λόγω της άκαμπτης στάσης του έναντι της γειτονικής Μακεδονίας (sic), η οποία είχε διακηρύξει την ανεξαρτησία της από τη Γιουγκοσλαβία. Η ισχυρογνωμοσύνη του Σαμαρά όξυνε τον διεθνή διάλογο που συνεχίζει μέχρι σήμερα. Το επόμενο έτος, τον Οκτώβριο του 2013, ο Σαμαράς αποσκίρτησε από το κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας και τον ακολούθησαν αρκετοί βουλευτές, ώστε να απολέσει η κυβέρνηση την πλειοψηφία της. Η κυβέρνηση έπεσε, προκηρύχθηκαν πρόωρες εκλογές, ο Παπανδρέου επέστρεψε στην εξουσία, και ακολούθησε άλλη μια δεκαετία σοσιαλιστικών κυβερνήσεων. Οι οπαδοί του Μητσοτάκη δεν συγχώρεσαν ποτέ το Σαμαρά, τον πάλαι ποτέ προστατευόμενο του Πρωθυπουργού, το πρώτο ραντεβού του οποίου με τη μέλλουσα σύζυγό του Γεωργία Κρητικού ήταν σε προεκλογική συγκέντρωση της Νέας Δημοκρατίας.
Ο Σαμαράς πέρασε τη δεκαετία 1993-2004 –τη δεκαετία των σοσιαλιστικών κυβερνήσεων- ως ηγέτης της Πολιτικής Άνοιξης, μια εθνικιστική ομάδα που προσπάθησε να αποδυναμώσει τη δεξιά πτέρυγα της Νέας Δημοκρατίας χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. “Πέρασα 11 χρόνια κοιτώντας τους τοίχους του σπιτιού μου” δήλωσε ο Σαμαράς στη Wall Street Journal. Αλλά όσο καιρό η Νέα Δημοκρατία βρισκόταν στην αντιπολίτευση, φυτεύτηκαν οι σπόροι της πολιτικής επιστροφής του Σαμαρά. Η ηγεσία του κόμματος πέρασε στον Κώστα Καραμανλή, γόνο μιας οικογένειας που συναγωνίζονταν με την πλευρά του Μητσοτάκη για τον έλεγχο του κόμματος από τότε που ιδρύθηκε το 1974.
Ο Καραμανλής, ανιψιός του ιδρυτή του κόμματος, επανέφερε το κόμμα στην εξουσία το 2004 και επέτρεψε στο Σαμαρά να είναι υποψήφιος για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τα τρία του χρόνια αποτέλεσαν το σημείο εκκίνησης για την επιστροφή του σε εθνικό επίπεδο. Το 2007, εξελέγη βουλευτής του εθνικού Κοινοβουλίου, και δυο χρόνια αργότερα ο Καραμανλής τον όρισε Υπουργό Πολιτισμού.
Τα εθνικιστικά διαπιστευτήρια του Σαμαρά τον έκαναν ιδανικό για τη θέση. Η κυβέρνηση Καραμανλή ωστόσο, ταρακουνημένη από την οικονομική κρίση και από τις κατηγορίες για κακοδιαχείριση και διαφθορά, έπεσε την ίδια χρονιά, το 2009. Στις πρόωρες εκλογές, η Νέα Δημοκρατία απέσπασε τα χειρότερα εκλογικά αποτελέσματα στην ιστορία της, ο σοσιαλιστής Γιώργος Παπανδρέου – ο μεγάλος γιος του Ανδρέα Παπανδρέου- έγινε πρωθυπουργός και στις μετέπειτα εσωκομματικές εκλογές της Νέας Δημοκρατίας, ο Σαμαράς κέρδισε την ηγεσία του κόμματος.
Υπογραμμίζοντας την περίπλοκη σχέση του με τη Νέα Δημοκρατία και τις ισχυρές οικογένειες που την ελέγχουν, ο Σαμαράς ξεκίνησε μια εκστρατεία-αντάρτικο ενάντια στη φυσική κληρονόμο του ηττημένου Καραμανλή, τη Ντόρα Μπακογιάννη, πρώην φιλελεύθερη υπουργό Εξωτερικών και δήμαρχο Αθηναίων. Σε αντίθεση με τον Σαμαρά, [η Ντόρα Μπακογιάννη] δυσκολεύτηκε να σχετιστεί με την κοινωνικά συντηρητική και εθνικιστική πτέρυγα του κόμματος. Την ίδια εποχή, η Μπακογιάννη σχετίστηκε με την παλιά φρουρά του κόμματος, δεδομένου ότι τυχαίνει να είναι και κόρη του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Ο Σαμαράς, ο άνθρωπος που είχε ρίξει τον πατέρα της από την κυβέρνηση, της στερούσε τώρα αυτό που θεωρούσε δικαιωματικά δικό της- την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας.
Κερδίζοντας την ηγεσία του κόμματος, ο Σαμαράς έγινε ένας από τους κορυφαίους Έλληνες πολιτικούς σε διάστημα δυόμιση ετών, δεδομένης και της κατάρρευσης της κυβέρνησης Παπανδρέου εν μέσω φόβων για εθνική χρεοκοπία και έξοδο από την ευρωζώνη. Ο Νίκος Μαλκούτζης, βοηθός αρχισυντάκτη της αγγλόφωνης έκδοσης της εφημερίδας Η Καθημερινή, χαρακτήρισε την πολιτική επιστροφή του Σαμαρά, η οποία προετοιμαζόταν επί δυο δεκαετίες, ως “την πιο απίθανη ιστορία”. Κατά τον περυσινό ανασχηματισμό, ο Σαμαράς τοποθέτησε τον Κυριάκο Μητσοτάκη –γιο του Κωνσταντίνου και αδελφό της Ντόρας Μπακογιάννη- στη σημαντική θέση του υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης, ένδειξη ότι όταν είναι αναγκαίο μπορεί να είναι πραγματιστής.
Αλλά το τελευταίο τμήμα της ανόδου του Σαμαρά στην εξουσία ήταν ανηφορικό και υπαινικτικό ορισμένων από τα λιγότερο αξιοθαύμαστα γνωρίσματα του χαρακτήρα του. Αντιτάχθηκε στα μέτρα λιτότητας του Παπανδρέου, απέρριψε το διεθνές σχέδιο διάσωσης της χώρας και διέρρευσε σε δημοσιογράφους ότι ο Πρωθυπουργός τον είχε προσεγγίσει με την ιδέα για σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Αυτό αποτέλεσε παραβίαση εμπιστοσύνης από τον Σαμαρά ή από κάποιον κοντά του, την οποία ο Παπανδρέου εξέλαβε πολύ προσωπικά και η οποία συνέβαλε περαιτέρω στην εικόνα της Ελλάδα ως χώρας χωρίς ηγεσία.
Είναι ειρωνικό το γεγονός ότι ο Σαμαράς, ένας έντονος άνθρωπος και πρωταθλητής τένις στα νιάτα του, ο οποίος απολαμβάνει να βρίσκεται στην ταραγμένη ελληνική πολιτική σκηνή, θα πρέπει τώρα να ηγηθεί του πρώτου μεγάλου συνασπισμού κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς στην ιστορία της χώρας. Τουλάχιστον δεν αναγκάστηκε να αποδεχτεί συνεργασία με τον Παπανδρέου, ο οποίος παραιτήθηκε από την ηγεσία του κόμματός του.
Οι Σαμαράς και Παπανδρέου, ο οποίος είναι ένα χρόνο νεώτερος, ήταν φίλοι και συγκάτοικοι στο Amherst College, ένα μικρό κολλέγιο στη Μασαχουσέτη, στο οποίο εισήχθησαν το 1970. Ο Jim Warren, ο γραμματέας της τάξης που αποφοίτησε το 1974, χαρακτήρισε τους δυο άνδρες ως «νεαρούς αστούς που δελέαζαν ελκυστικές γυναίκες χωρίς δυσκολία». Αλλά ο Michael Rogawski, συμμαθητής τους, ο οποίος είναι σήμερα επικεφαλής του Τμήματος νευρολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Davis, αναφέρει ότι ο Παπανδρέου ήταν «ο πιο σοβαρός, ενώ ο Σαμαράς ήταν πιο ευπαρουσίαστος, τολμηρός και προσιτός».
Το γεγονός ότι ο κόσμος στον οποίο ο Σαμαράς έχει αναδειχτεί είναι μικρός, αποδεικνύεται και από τους περίεργους δεσμούς μεταξύ της οικογένειας Σαμαρά και Παπανδρέου. Ο μεγαλύτερος αδελφός του Σαμαρά φοίτησε επίσης στο Amherst και σήμερα είναι επικεφαλής του ιδρύματος στο οποίο ανήκει το Κολλέγιο Αθηνών, ένα υψηλού κύρους σχολείο, μεταξύ των ιδρυτών του οποίου συγκαταλέγεται και ο προπάππος του Σαμαρά. Ο Παπανδρέου και ο μικρότερος αδερφός του, καθώς και ο Σαμαράς, είναι επίσης απόφοιτοι. Ένας άλλος απόφοιτος του Κολλεγίου Αθηνών και του Amherst είναι ο Σταύρος Λαμπρινίδης, ο ειδικός απεσταλμένος της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, πρώην ευρωβουλευτής και Υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Παπανδρέου. Η κόρη του Σαμαρά, Ελένη, αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών το 2008, μαζί με την κόρη του Παπανδρέου, Μαργαρίτα. Ο γιός του Σαμαρά, Κώστας, φοιτά επίσης στο ίδιο σχολείο.
Μεταβάλλοντας τη θέση του ως προς τη λιτότητα, ο Σαμαράς έχει δείξει ότι μπορεί να είναι πραγματιστής. Εάν αυτό ισχύει και στην εξωτερική πολιτική, είναι ένα αναπάντητο ερώτημα. Υπάρχουν επίμονες φήμες ότι σχεδιάζει να αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο κατά τη διάρκεια της ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, γεγονός που θα αποτελέσει σημαντική στροφή για την Ελλάδα και για το Σαμαρά προσωπικά – ήταν πιστός σύμμαχος της Σερβίας κατά τη διάρκεια των πιο σκοτεινών ημερών της ηγεσίας του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Πράγματι, οι απόψεις του Σαμαρά για τη “Μακεδονία” (sic) και η υποστήριξή του προς το Μιλόσεβιτς ήταν αρκετά αποδεκτές στην Ελλάδα εκείνη την εποχή. Ένας από τους διαδόχους του στο Υπουργείο Εξωτερικών, ο σοσιαλιστής Κάρολος Παπούλιας, είπε το 2001 ότι ο μόνος λόγος της παρουσίας του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια ήταν να «σβηστεί η Σερβία από τον χάρτη». Ο Παπούλιας είναι ο νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας στην Ελλάδα.
Το μεγαλύτερο ερώτημα για την ΕΕ είναι το κατά πόσον αυτός ο φλογερός πολιτικός μπορεί να διατηρήσει το συνασπισμό με τους σοσιαλιστές. Η σχέση του με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, τον επικεφαλής του σοσιαλιστικού κόμματος, ο οποίος είναι τώρα Αναπληρωτής Πρωθυπουργός και Υπουργός Εξωτερικών, φαίνεται ότι στερείται της οικειότητας – αλλά και της τριβής – που τον συνέδεε με τον Παπανδρέου. Ο Σαμαράς, μαζί με μερικούς Υπουργούς, συμπεριλαμβανομένου του Βενιζέλου, θα πραγματοποιήσει επίσκεψη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες την επόμενη Τετάρτη (4 Δεκεμβρίου)».
