Η κατατονία είναι ένα νευροψυχιατρικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από ακαμψία, σιωπή, ασυνήθιστες στάσεις σώματος, επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή ακόμη και υπερκινητικότητα και διαρκής επανάληψη λέξεων. Συχνά συνδέεται με την ψύχωση, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε άλλες καταστάσεις.

Τα συμπτώματα της κατατονίας

Αν και η κατατονία μπορεί να εκδηλωθεί με πολλά συμπτώματα, τα πιο συνηθισμένα είναι:

  • λήθαργος, όπου το άτομο δεν κινείται, δεν μιλά και μοιάζει σαν να κοιτάζει στο κενό
  • στασιμότητα, όπου το άτομο μένει στην ίδια θέση για μεγάλο χρονικό διάστημα
  • υποσιτισμός και αφυδάτωση, επειδή το άτομο σταματά να τρώει και να πίνει
  • ηχολαλία, όπου το άτομο ανταποκρίνεται επαναλαμβάνοντας αυτό που έχει ακούσει

Άλλα συμπτώματα της κατατονίας περιλαμβάνουν:
  • καταληψία, ένα τύπο μυικής ακαμψίας
  • έλειψη αντίδρασης σε οποιοδήποτε εξωτερικό ερέθισμα
  • ηχοπραξία, όπου το άτομο μιμείται και επαναλαμβάνει τις κινήσεις κάποιου άλλου
  • αλαλία, όπου το άτομο σταματά να μιλά
  • γκριμάτσες

Ακολουθούν πέντε σημαντικά στοιχεία που πρέπει να γνωρίζετε για την κατατονία, σύμφωνα με το Psychology Today.

1. Η κατατονία είναι ένα αινιγματικό φαινόμενο με αβέβαιη συχνότητα

Δεν υπάρχουν σαφείς στατιστικές για την κατατονία, καθώς μπορεί να εμφανιστεί ως χαρακτηριστικό διαφορετικών καταστάσεων, όπως η σχιζοφρένεια, ο αυτισμός και η εγκεφαλίτιδα. Έρευνες δείχνουν ότι επηρεάζει το 5% έως 18% των ασθενών σε ψυχιατρικές μονάδες, ενώ στον γενικό πληθυσμό εκτιμάται ότι εμφανίζεται σε 4 άτομα ανά 100.000 ετησίως. Ωστόσο, η έλλειψη μεγάλων μελετών καθιστά δύσκολη την ακριβή εκτίμηση της συχνότητάς της.

2. Μπορεί να είναι νευρολογική ή ψυχιατρική

Αν και παλαιότερα θεωρούνταν υποκατηγορία της σχιζοφρένειας, σήμερα είναι γνωστό ότι μπορεί να έχει και άλλες αιτίες. Νευρολογικές διαταραχές, όπως η anti-NMDA εγκεφαλίτιδα, καθώς και ψυχιατρικές καταστάσεις, όπως η κατάθλιψη και η μανία, έχουν συσχετιστεί με την κατατονία. Για τη σωστή διάγνωση, είναι απαραίτητος ο αποκλεισμός νευρολογικών και ιατρικών αιτιών.

3. Μπορεί να είναι προσωρινή ή μακροχρόνια

Οι περισσότερες περιπτώσεις κατατονίας υποχωρούν μέσα σε ώρες ή ημέρες, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που διαρκούν περισσότερο. Οι διαθέσιμες θεραπείες περιλαμβάνουν βενζοδιαζεπίνες, ηλεκτροσπασμοθεραπεία και συγκεκριμένα αντιψυχωσικά. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι οι ανταγωνιστές των NMDA υποδοχέων μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην αντιμετώπισή της.

4. Μπορεί να σχετίζεται με τον αυτισμό

Η κατατονία αποτελεί ειδικό χαρακτηριστικό διαταραχών του φάσματος του αυτισμού. Έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 10% των αυτιστικών ατόμων μπορεί να παρουσιάζουν κατατονικά χαρακτηριστικά, όπως η ηχολαλία (επανάληψη λέξεων που χρησιμοποιούν οι άλλοι) και οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις, κάτι που καθιστά σημαντική την αναγνώρισή της σε αυτή την ομάδα.

5. Ίσως είναι πιο συχνή από όσο νομίζουμε

Παρά την ύπαρξή της, η κατατονία συχνά παραβλέπεται. Έρευνες δείχνουν ότι ακόμα και μεταξύ των ψυχιάτρων η ικανότητα αναγνώρισής της είναι περιορισμένη. Επιπλέον, σε επείγοντα ψυχιατρικά περιστατικά, η διαχείριση της κατατονίας συχνά δεν βασίζεται σε τεκμηριωμένες πρακτικές. Η λανθασμένη αντίληψη ότι πρόκειται για χειριστική ή εσκεμμένη συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει σε ακατάλληλες αντιδράσεις, τονίζοντας την ανάγκη για μεγαλύτερη ενημέρωση και εκπαίδευση.

Η κατατονία παραμένει μια μυστηριώδης και συχνά παρεξηγημένη κατάσταση. Η καλύτερη κατανόηση και διάγνωσή της μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματική διαχείριση και φροντίδα για όσους την βιώνουν.