Η κατάθλιψη αποτελεί μία από τις συχνότερες ψυχικές διαταραχές, επηρεάζοντας ανθρώπους κάθε ηλικίας και κοινωνικής κατάστασης.
Παρά την εκτεταμένη έρευνα, οι ακριβείς αιτίες που οδηγούν στην εμφάνιση της κατάθλιψης δεν είναι απολύτως ξεκάθαρες. Ωστόσο, όπως εξηγεί το VeryWellMind, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που θεωρούνται ότι αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της διαταραχής. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως βάσει των ερευνητικών δεδομένων, οι γυναίκες φαίνεται να εμφανίζουν κατάθλιψη σε υψηλότερα ποσοστά από τους άνδρες (10,5% των γυναικών έναντι 6,2% των ανδρών), με τους επιστήμονες να εκτιμούν πως αυτό είναι πιθανότερο να οφείλεται σε ορμονικούς παράγοντες.
Παράγοντας 1: Γενετική προδιάθεση και οικογενειακό ιστορικό
Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την κατάθλιψη είναι το οικογενειακό ιστορικό. Έρευνες δείχνουν ότι η συμβολή της γενετικής στην κατάθλιψη ανέρχεται περίπου στο 40%. Αυτό σημαίνει ότι εάν ένα άτομο έχει γονείς ή παππούδες που έχουν διαγνωστεί με κατάθλιψη, είναι πιο πιθανό να εμφανίσει και το ίδιο την ψυχική διαταραχή.
Μελέτες σε δίδυμους και υιοθετημένα παιδιά έχουν επιβεβαιώσει επίσης τη γενετική βάση της κατάθλιψης, αν και οι ακριβείς γονιδιακοί παράγοντες δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητοί. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι η περαιτέρω κατανόηση των γονιδίων θα οδηγήσει και σε πιο αποτελεσματικές θεραπείες.
Παράγοντας 2: Ανισορροπίες στη χημεία του εγκεφάλου
Η κατάθλιψη έχει συσχετιστεί με δυσλειτουργίες στους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και η νορεπινεφρίνη, οι οποίοι παίζουν ρόλο στη ρύθμιση της διάθεσης.
Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι η ανεπαρκής ή υπερβολική παραγωγή αυτών των χημικών ουσιών μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση της κατάθλιψης. Παρόλο που οι αντικαταθλιπτικές θεραπείες στοχεύουν στην εξισορρόπηση αυτών των ουσιών, η ακριβής σχέση μεταξύ της νευροχημείας του εγκεφάλου και της κατάθλιψης παραμένει αντικείμενο έρευνας.
Παράγοντας 3: Ιατρικές παθήσεις και ορμονική ανισορροπία
Η ύπαρξη χρόνιων νοσημάτων -όπως διαβήτης, πολλαπλή σκλήρυνση, παθήσεις του θυρεοειδούς και καρκίνος- έχει συσχετιστεί με υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης. Η ψυχική και η σωματική υγεία είναι στενά συνδεδεμένες και η διαχείριση μιας σοβαρής ιατρικής πάθησης μπορεί να οδηγήσει σε ψυχολογική επιβάρυνση και αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης.
Επίσης, η ορμονική ανισορροπία, ιδιαίτερα στις γυναίκες, μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση, οδηγώντας σε καταθλιπτικά επεισόδια, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στην επιλόχειο κατάθλιψη και την εμμηνόπαυση.
Παράγοντας 4: Τρόπος ζωής και περιβαλλοντικές επιδράσεις
Ο τρόπος ζωής παίζει σημαντικό ρόλο στην ψυχική υγεία. Η διατροφή, η άσκηση και οι συνήθειες ύπνου επηρεάζουν τη χημεία του εγκεφάλου και την ψυχολογική ευεξία. Δίαιτες φτωχές σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και υψηλές σε ζάχαρη έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης. Επίσης, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και ο περιορισμένος ή μη ποιοτικός ύπνος μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης.
Παράγοντας 5: Το άγχος και τα τραυματικά γεγονότα
Οι καταστάσεις άγχους και η μεγάλη ψυχολογική πίεση, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, οι οικονομικές δυσκολίες ή η ανεργία, μπορούν να πυροδοτήσουν καταθλιπτικά επεισόδια. Το χρόνιο άγχος αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης, η οποία με τη σειρά της μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή σεροτονίνης, συμβάλλοντας έτσι στην κατάθλιψη. Επιπλέον, τραυματικές εμπειρίες κατά την παιδική ηλικία, όπως η κακοποίηση ή η παραμέληση, αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της διαταραχής αργότερα στη ζωή.
Παράγοντας 6: Εποχιακή κατάθλιψη και διαταραχές κιρκάδιου ρυθμού
Η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή είναι ένας τύπος κατάθλιψης που σχετίζεται με τις εποχιακές αλλαγές, κυρίως το φθινόπωρο και τον χειμώνα. Η μειωμένη έκθεση στο ηλιακό φως μπορεί να επηρεάσει τη μελατονίνη και τη σεροτονίνη, οδηγώντας σε διαταραχές του ύπνου και αλλαγές στη διάθεση.
Οι άνθρωποι που ζουν σε περιοχές με μακρές περιόδους σκοτεινών ημερών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Η θεραπεία με έκθεση σε φως, η τακτική άσκηση και η διατήρηση ενός υγιεινού προγράμματος ύπνου μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση αυτής της μορφής κατάθλιψης.
Παράγοντας 7: Κατάχρηση ουσιών και φαρμακευτική αγωγή
Η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών μπορεί να επηρεάσει τη χημεία του εγκεφάλου και να αυξήσει τον κίνδυνο κατάθλιψης. Επίσης, ορισμένα συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως τα κορτικοστεροειδή, οι βενζοδιαζεπίνες και ορισμένα αντιυπερτασικά, έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Είναι σημαντικό να γίνεται προσεκτική αξιολόγηση της φαρμακευτικής αγωγής, ιδιαίτερα αν παρατηρούνται αλλαγές στη διάθεση.
Θεραπεία κατάθλιψης
Εάν εσείς ή κάποιο κοντινό σας πρόσωπο βιώνει συμπτώματα κατάθλιψης, είναι σημαντικό να αναζητήσετε βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας. Σήμερα, υπάρχουν αρκετές δυνατότητες τόσο φαρμακευτικής αγωγής όσο και μέθοδοι ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης ή και συνδυασμοί τους, προκειμένου να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στην αντιμετώπισή της.
Ο θεράπων ιατρός χορηγεί την κατάλληλη θεραπεία αντικαταθλιπτικών φαρμάκων συνυπολογίζοντας όλα τα συμπτώματα και τις συνυπάρχουσες ασθένειες. Είναι εξαιρετικά κρίσιμο ο ασθενής να τηρεί χωρίς παρεκκλίσεις τη θεραπεία, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος υποτροπής. Εφόσον επιτευχθεί η ύφεση των συμπτωμάτων θα πρέπει να αποφευχθεί η επανεμφάνιση, μέσω μιας θεραπείας συντήρησης. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της υποτροπής, καθώς επίσης και να χρησιμοποιηθεί συνδυαστικά με τη φαρμακευτική θεραπεία.
