Η Κίνα απαντά συνεχώς στους δασμούς του Ντόναλντ Τραμπ, επειδή διαθέτει ένα ισχυρό «χαρτί» στον εμπορικό πόλεμο που κήρυξε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Σύμφωνα με το CNN, το Πεκίνο έει τον έλεγχο στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού σπάνιων γαιών. Όπως εξηγούν οι δημοσιογράφοι Nectar Gan και John Liu, τα συγκεκριμένα μέταλλα –που χρησιμοποιούνται σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας όπως τα iPhone και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα– είναι απαραίτητα για τις τεχνολογίες του μέλλοντος. Σε αυτόν τον τομέα, οι ΗΠΑ έχουν περιορισμένες δυνατότητες αντίδρασης, σε αντίθεση με άλλους τομείς όπως οι δασμοί.
Οι σπάνιες γαίες είναι μια ομάδα 17 στοιχείων που απαντώνται σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ. Ωστόσο, η εξόρυξη και επεξεργασία τους είναι μια διαδικασία δύσκολη και δαπανηρή, και επιβαρύνει σημαντικά το περιβάλλον.
Για δεκαετίες, οι ΗΠΑ και άλλες χώρες βασίζονταν στην Κίνα για την προμήθεια των επεξεργασμένων μετάλλων. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, η Κίνα καλύπτει το 61% της παγκόσμιας παραγωγής εξορυγμένων σπάνιων γαιών και το 92% της επεξεργασίας τους.
Στις 4 Απριλίου, έπειτα από χρόνια συγκαλυμμένων απειλών, η κινεζική κυβέρνηση επέβαλε περιορισμούς στις εξαγωγές επτά τύπων σπάνιων γαιών, ως αντίποινα στους αρχικούς «ανταποδοτικούς δασμούς» ύψους 34% που είχε επιβάλει ο Τραμπ στα κινεζικά προϊόντα. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, για να εξάγει οποιαδήποτε κινεζική εταιρεία τα επτά αυτά ορυκτά και τα παράγωγά τους, όπως οι μαγνήτες, απαιτείται προηγουμένως να εξασφαλίσει ειδική κυβερνητική άδεια.
Οι μαγνήτες από σπάνιες γαίες επιτρέπουν τη δημιουργία μικρότερων και πιο αποδοτικών εξαρτημάτων που χρησιμοποιούνται σε smartphones, κινητήρες αυτοκινήτων και αεροσκαφών, αλλά και σε ιατρικές συσκευές, όπως μαγνητικούς τομογράφους. Αποτελούν επίσης καίρια εξαρτήματα σε προηγμένα οπλικά συστήματα όπως τα μαχητικά F-35 και τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια.
«Αυτή η κίνηση της Κίνας δείχνει ότι μπορεί να επιβάλει τεράστια οικονομική πίεση με στρατηγικό τρόπο και χειρουργική ακρίβεια, πλήττοντας την αμερικανική βιομηχανία ακριβώς εκεί που πονάει», σχολιάζει στο CNN ο οικονομολόγος και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, Τζάστιν Γουόλφερς.
Την περασμένη Τρίτη, ο Τραμπ έδωσε εντολή να ξεκινήσει έρευνα για το ενδεχόμενο επιβολής δασμών σε κρίσιμα ορυκτά, μια ευρύτερη κατηγορία που περιλαμβάνει και τις σπάνιες γαίες, προκειμένου να αξιολογηθεί η επίδραση αυτών των εισαγωγών στην εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Όπως ανέφερε στο διάταγμα του ο Αμερικανός πρόεδρος, ο βαθμός εξάρτησης των ΗΠΑ από τις εισαγωγές και οι αδυναμίες των αμερικανικών εφοδιαστικών αλυσίδων «δημιουργούν σοβαρούς κινδύνους για την εθνική ασφάλεια, την ετοιμότητα άμυνας, τη σταθερότητα των τιμών και την οικονομική ευημερία» της χώρας.Από την πρώτη θητεία του Τραμπ, οι ΗΠΑ προσπαθούν να καλύψουν το χαμένο έδαφος και να δημιουργήσουν μια εγχώρια αλυσίδα παραγωγής σπάνιων γαιών. Τρεις αμερικανικές εταιρείες του κλάδου δήλωσαν στο CNN ότι βρίσκονται σε φάση επέκτασης των παραγωγικών τους δυνατοτήτων, προμηθευόμενες υλικά από συμμάχους των ΗΠΑ. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι αρθρογράφοι, θα χρειαστούν χρόνια μέχρι τα πρότζεκτ αυτά να μπορέσουν να ανταποκριθούν στην τεράστια ζήτηση της αμερικανικής βιομηχανίας.
Ευκαιρία ενίσχυσης της εγχώριας παραγωγής;
Η πρόσφατη επιβολή περιορισμών δεν είναι η πρώτη φορά που η Κίνα χρησιμοποιεί την κυρίαρχία της στον συγκεκριμένο κλάδο ως μοχλό πίεσης. Το 2010 είχε διακόψει τις αποστολές σπάνιων γαιών προς την Ιαπωνία για περίπου δύο μήνες, λόγω μιας εδαφικής διαμάχης, υπενθυμίζει το CNN.
Στα τέλη του 2023, το Πεκίνο απαγόρευσε την εξαγωγή τεχνολογιών εξόρυξης και διαχωρισμού, ενώ έχει περιορίσει και τις εξαγωγές άλλων κρίσιμων υλικών, απαραίτητων για την παγκόσμια οικονομία και τις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Παρά τις δυσκολίες, οι ΗΠΑ επιχειρούν να καλύψουν το κενό. Από το 2020, το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ έχει διαθέσει περισσότερα από 439 εκατ. δολάρια για την ανάπτυξη εγχώριων αλυσίδων εφοδιασμού σπάνιων γαιών, με στόχο έως το 2027 να υπάρχει πλήρης κάλυψη των αναγκών του αμερικανικού στρατού μέσω βιώσιμης, εγχώριας παραγωγής.
Ορισμένες εταιρείες βλέπουν τους κινεζικούς περιορισμούς ως μια ευκαιρία να επιταχυνθεί η ανάπτυξη και να δημιουργηθούν εφοδιαστικές αλυσίδες που δεν θα βασίζονται πλέον στην Κίνα.
Ο Νίκολας Μάιερς, CEO της Phoenix Tailings στη Μασαχουσέτη, δήλωσε ότι η εταιρεία του έχει αναπτύξει τεχνολογία επεξεργασίας σπάνιων γαιών χωρίς απόβλητα και ρύπους, χρησιμοποιώντας υλικά από ΗΠΑ, Καναδά και Αυστραλία. Σήμερα, η εταιρεία παράγει 40 τόνους σπάνιων μετάλλων και κραμάτων ετησίως, όμως στοχεύει να φτάσει τους 400 τόνους με το νέο εργοστάσιό της στο Νιου Χάμσαϊρ.
«Η επεξεργασία είναι αποκλειστικά εγχώρια. Δεν εξαρτάται από την Κίνα. Οι ΗΠΑ έχουν τη δυνατότητα να παράγουν τα σπάνια μέταλλα στον χρόνο που τα χρειαζόμαστε. Το μόνο που χρειάζεται είναι να υποστηριχθεί ο κλάδος από πελάτες και πολιτικούς για να επιταχυνθεί η αύξηση της παραγωγής», ανέφερε ο ίδιος.
Η USA Rare Earth κατασκευάζει εργοστάσιο μαγνητών σπάνιων γαιών στο Τέξας, με στόχο την παραγωγή 5.000 τόνων ετησίως. Η εταιρεία διαθέτει επίσης στο Τέξας ένα κοίτασμα πλούσιο σε βαριές σπάνιες γαίες, όπως αυτές που συμπεριλαμβάνονται στη λίστα των πρόσφατων κινεζικών περιορισμών, σύμφωνα με τον CEO της. Η επεξεργασία του κοιτάσματος, ωστόσο, βρίσκεται ακόμα σε στάδιο ανάπτυξης.
«Το ερώτημα είναι πώς μπορούμε να κινηθούμε πιο γρήγορα. Πώς να ξεκλειδώσουμε αυτά τα λίγα, έστω, κοιτάσματα που διαθέτουμε στις ΗΠΑ; Πρέπει να τα αξιοποιήσουμε και να προχωρήσουμε όσο πιο γρήγορα γίνεται», δήλωσε ο Μπάλαρντ.
Ύστερα από χρόνια συζητήσεων, οι αμερικανικές εταιρείες φαίνεται πως έχουν πλέον το απαραίτητο κίνητρο για να προχωρήσουν στη δύσκολη «επανεκκίνηση» της βιομηχανίας εξόρυξης και επεξεργασίας πρώτων υλών, μια διαδικασία ζωτικής σημασίας αν θέλουν οι ΗΠΑ να κερδίσουν κάποτε τον τεχνολογικό ανταγωνισμό με την Κίνα.
