Η έννοια της συγχώρεσης είναι βαθιά ριζωμένη στις ανθρώπινες σχέσεις και συχνά θεωρείται απαραίτητη για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της αρμονίας. Όμως, τι συμβαίνει όταν η συγχώρεση γίνεται τοξική;

Το φαινόμενο της τοξικής συγχώρεσης μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για τις σχέσεις, δημιουργώντας μια επίπλαστη εικόνα ηρεμίας.

Τι είναι η τοξική συγχώρεση;

Η τοξική συγχώρεση, σύμφωνα με το Psychology Today, συμβαίνει όταν κάποιος συγχωρεί έναν άλλον επιφανειακά ή πρόωρα, χωρίς να έχει αντιμετωπιστεί ουσιαστικά ο πόνος ή χωρίς να έχει δώσει χρόνο για πραγματική επούλωση.

Συχνά, αυτή η συγχώρεση είναι αποτέλεσμα πίεσης –είτε από άλλους είτε από το ίδιο το άτομο– να «προχωρήσει» ή να «αφήσει πίσω» το πρόβλημα, χωρίς να έχει επεξεργαστεί τα συναισθήματά του.

Η τοξική συγχώρεση μπορεί επίσης να εκδηλωθεί από το φόβο για σύγκρουση, για να διατηρηθεί η ειρήνη με οποιοδήποτε κόστος ή λόγω κοινωνικών και πολιτισμικών προσδοκιών και προκαταλήψεων που αποθαρρύνουν την απόδοση ευθυνών για τις πράξεις.

Γιατί η τοξική συγχώρεση δεν λειτουργεί

Η τοξική συγχώρεση είναι προβληματική, επειδή παρακάμπτει την ουσιαστική συναισθηματική εργασία που απαιτείται για την πραγματική συμφιλίωση και επούλωση. Όταν η συγχώρεση δίνεται πολύ γρήγορα ή χωρίς ειλικρίνεια, το άτομο που έχει πληγεί μπορεί να καταπιέσει τα αληθινά του συναισθήματα, οδηγώντας σε ανεπίλυτη οργή, πικρία και δυσαρέσκεια με την πάροδο του χρόνου.

Αυτή η αποφυγή της σύγκρουσης και της πραγματικής επίλυσης μπορεί να διαβρώσει την εμπιστοσύνη στη σχέση, καθώς τα βαθύτερα προβλήματα δεν αντιμετωπίζονται ποτέ ουσιαστικά.

Πώς η τοξική συγχώρεση βλάπτει τις σχέσεις;

Η τοξική συγχώρεση μπορεί να είναι ιδιαίτερα καταστροφική σε στενές σχέσεις, καθώς δημιουργεί μια ψευδή αίσθηση αρμονίας, ενώ τα βαθύτερα προβλήματα υποβόσκουν.

Με την πάροδο του χρόνου, αυτά τα ανεπίλυτα ζητήματα μπορούν να συσσωρευτούν, οδηγώντας σε έλλειψη εμπιστοσύνης, συχνές παρεξηγήσεις και χρόνια δυσαρέσκεια.

Το άτομο που συγχώρεσε μπορεί να αισθανθεί συναισθηματικά παραμελημένο ή ότι δεν του αποδίδεται η δέουσα σημασία, ενώ το άλλο άτομο μπορεί να μην αντιλαμβάνεται τη διαρκή ζημιά που έχουν προκαλέσει οι πράξεις του.

Επιπλέον, όταν η τοξική συγχώρεση γίνεται μοτίβο, μπορεί να ενθαρρύνει τη διαιώνιση λανθασμένων συμπεριφορών. Το άτομο που διαπράττει τα σφάλματα μπορεί να μην νιώσει την ανάγκη να αλλάξει τη συμπεριφορά του αν πιστεύει ότι συγχωρείται εύκολα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε επαναλαμβανόμενα σφάλματα και περαιτέρω ζημιά στη σχέση.

Η δύναμη της υγιούς συγχώρεσης

Η συγχώρεση είναι αδιαμφισβήτητα μια δυνατή και μεταμορφωτική πράξη. Έχει τη δυνατότητα να επουλώσει πληγές, να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη και να ανανεώσει τις σχέσεις.

Ωστόσο, οι παρανοήσεις σχετικά με το τι συνεπάγεται η συγχώρεση μπορούν να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη βλάβη παρά επούλωση. Η αληθινή συγχώρεση δεν είναι να δικαιολογούμε την κακή συμπεριφορά ή να προσποιούμαστε ότι δεν συνέβη ποτέ. Πρόκειται για την αναγνώριση της πληγής, την κατανόηση των συνθηκών και τη λήψη συνειδητής απόφασης να προχωρήσουμε μπροστά με έναν πιο υγιή τρόπο.

Για να αποφύγουμε τις παγίδες της τοξικής συγχώρεσης, είναι σημαντικό να ακολουθούμε μια αυθεντική προσέγγιση. Η αλφάβητος (ABCs) της αυθεντικής συγχώρεσης συνοψίζεται στα εξής τρία βήματα:

  • A – Αναγνώριση (Acknowledge): Το πρώτο βήμα είναι να επιστήσουμε την προσοχή του άλλου στο πρόβλημα. Αντί να επικεντρωνόμαστε σε μεμονωμένα περιστατικά, πρέπει να αναγνωρίσουμε τα πρότυπα συμπεριφοράς που μπορεί να προκαλούν ζημιά. Με αυτόν τον τρόπο, ανοίγουμε τον δρόμο σε μια ειλικρινή επικοινωνία, που είναι το θεμέλιο κάθε υγιούς σχέσης.
  • B – Επεξεργασία (Begin to Process): Το επόμενο βήμα είναι να διερευνήσουμε το τι, το γιατί και το πώς της κατάστασης. Αυτό απαιτεί από τα δύο μέρη να ακούσουν και να μοιραστούν ανοιχτά τα συναισθήματά τους. Ο στόχος δεν είναι να αποδείξουμε ποιος έχει δίκιο ή άδικο, αλλά να κατανοήσουμε την οπτική και τα συναισθήματα του άλλου.
  • C – Δέσμευση (Commit): Τέλος, και τα δύο μέρη πρέπει να δεσμευτούν σε θετικές αλλαγές. Αυτό περιλαμβάνει τη συμφωνία σε συγκεκριμένες δράσεις για την αποτροπή επανάληψης του προβλήματος και την υποστήριξη της ανάπτυξης του άλλου. Η συγχώρεση δεν αφορά μόνο το παρελθόν· αφορά τη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος από κοινού.

Εν κατακλείδι, ενώ το «συγχωρώ και ξεχνώ» μπορεί να φαίνεται σαν μια εύκολη λύση για να ξεπεραστούν διάφορες συγκρούσεις σε μια σχέση, τελικά μπορεί να πρόκειται για μια τοξική συγχώρεση, όπου ανεπίλυτα συναισθήματα και ζητήματα παραμερίζονται, προκαλώντας βαθύτερη βλάβη μακροπρόθεσμα.

Η αληθινή συγχώρεση απαιτεί περισσότερα από απλώς να προχωρήσουμε μπροστά. Απαιτεί την αναγνώριση του προβλήματος, την επεξεργασία των συναισθημάτων και τη δέσμευση σε ουσιαστικές αλλαγές στη σχέση.

Με την πρακτική της αυθεντικής συγχώρεσης, όχι μόνο επουλώνουμε την πληγή, αλλά και ενδυναμώνουμε τις σχέσεις μας, δημιουργώντας μια βάση εμπιστοσύνης, ενσυναίσθησης και αμοιβαίας ανάπτυξης, που είναι απαραίτητη για μακροχρόνια ικανοποίηση και σύνδεση.