Ζούμε σε μια εποχή όπου τα social media έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Από την ενημέρωση έως την ψυχαγωγία και από τις προσωπικές σχέσεις έως την επαγγελματική δικτύωση, τα κοινωνικά δίκτυα είναι πανταχού παρόντα.
Ωστόσο, μαζί με τα οφέλη τους έχουν αρχίσει να αναδεικνύονται και σκοτεινές πλευρές. Μια από αυτές είναι το «brainrot». Μήπως ο εγκέφαλός «σαπίζει» λόγω της υπερβολικής χρήσης των social media;
Τι είναι το «Brainrot»;
Ο όρος «brainrot» χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις επιπτώσεις που έχει η συνεχής σύνδεση στο διαδίκτυο και στα social media στην ψυχική μας υγεία. Όπως αναφέρει το Very Well Mind, «μπορεί να φαντάζει ως ένας χιουμοριστικός και αυτοσαρκαστικός όρος, αλλά αντικατοπτρίζει μια αλήθεια: είμαστε τόσο συνδεδεμένοι με τις οθόνες μας, καταναλώνοντας παθητικά άχρηστο περιεχόμενο, που ο εγκέφαλός μας μοιάζει να σαπίζει».
Η συνεχής έκθεση σε πληροφορίες, ειδήσεις και memes, ακόμη και η υπερβολική χρήση διαδικτυακής αργκό, είναι μόνο μερικά από τα συμπτώματα του «brainrot».
Όταν η online δραστηριότητα αρχίζει να επηρεάζει την καθημερινή μας ζωή, όπως δυσκολία ύπνου λόγω της συνεχούς χρήσης του κινητού ή παραμέληση των πραγματικών μας σχέσεων για χάρη του Twitter και του TikTok, τότε αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι βιώνουμε το φαινόμενο του brainrot.
Ποιοι επηρεάζονται περισσότερο από το Brainrot;
Όλοι μας μπορεί να επηρεαστούμε από το brainrot, δεδομένου ότι μεγάλο μέρος της ζωής μας περιστρέφεται γύρω από το κινητό μας. Ωστόσο, τα παιδιά και οι έφηβοι φαίνεται να είναι οι πιο ευάλωτες ομάδες.
Μετά την πανδημία, η χρήση των οθονών έχει αυξηθεί σημαντικά. Σύμφωνα με έρευνες, τα παιδιά ηλικίας 6 έως 14 ετών περνούν κατά μέσο όρο 4 έως 6 ώρες την ημέρα στο διαδίκτυο, ενώ οι έφηβοι φτάνουν μέχρι και τις 9 ώρες.
Αυτή η υπερβολική έκθεση στις οθόνες μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην ψυχική υγεία, ιδίως για τους νέους. Η ψυχολόγος Dr. Julia Kogan επισημαίνει στο «Very Well Mind» ότι η συνεχής χρήση των social media μπορεί να εμποδίσει την κοινωνική μάθηση και να αυξήσει τα επίπεδα μοναξιάς και κατάθλιψης.
Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία
► Παρεμπόδιση κοινωνικότητας και αύξηση μοναξιάς. Κατά την εφηβεία, οι νέοι μαθαίνουν κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες μέσω των σχέσεων με τους συνομηλίκους τους. Όταν όμως περνούν τον χρόνο τους πίσω από τις οθόνες, χάνουν αυτές τις απαραίτητες εμπειρίες. Η αντικατάσταση των προσωπικών αλληλεπιδράσεων με τη χρήση των social media μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα μοναξιάς και να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται πιο απομονωμένοι.
► Αρνητικές επιπτώσεις στην αυτοεκτίμηση και την εικόνα του σώματος. Τα κοινωνικά δίκτυα όχι μόνο μιμούνται τις γνήσιες σχέσεις, αλλά επίσης προβάλλουν μια ιδανική εκδοχή της ζωής. Η υπερβολική κατανάλωση τέτοιου περιεχομένου μπορεί να δημιουργήσει αισθήματα ανεπάρκειας και να οδηγήσει σε προβλήματα αυτοεκτίμησης. Επιπλέον, η εστίαση στην εμφάνιση και τα μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς μπορεί να κάνουν τους χρήστες να μην αγαπούν το σώμα τους.
► Αύξηση του άγχους και της κατάθλιψης. Η συνεχής έκθεση σε αρνητικές ειδήσεις μέσω των social media μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο άγχους και κατάθλιψης. Αυτή η υπερέκθεση δημιουργεί την αίσθηση ότι ο κόσμος είναι επικίνδυνος και βλαβερός, κάτι που μπορεί να ενισχύσει τα αρνητικά συναισθήματα.
► Εθισμός. Τα social media είναι σχεδιασμένα να ενεργοποιούν το κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές που μοιάζουν με εθισμό. Η συνεχής ή υπερβολική διέγερση του εγκεφάλου δημιουργεί μονοπάτια ανάλογα με αυτά που παρατηρούνται από τη χρήση εθιστικών ουσιών.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Αν και το brainrot δεν αποτελεί επίσημη διάγνωση, υπάρχουν τρόποι για να το περιορίσουμε. Μερικές προτάσεις περιλαμβάνουν την καθυστέρηση της χρήσης smartphone για τα παιδιά, τον καθορισμό ορίων στον χρόνο μπροστά στην οθόνη και την αντικατάσταση του διαδικτυακού χρόνου με δραστηριότητες εκτός οθόνης. Οι ενήλικες πρέπει επίσης να αποτελούν πρότυπο ισορροπημένης χρήσης των συσκευών.
Καθώς όλο και περισσότερα στοιχεία καταδεικνύουν πως η υπερβολική χρήση των social media μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, ιδιαίτερα των νέων, ήρθε η ώρα να ξανασκεφτούμε τον τρόπο που χρησιμοποιούμε τα social media και να στραφούμε σε δραστηριότητες που ενισχύουν την ευεξία μας και την πραγματική ζωή.
