Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Family Issues ανέλυσε τη σχέση μεταξύ του μεγέθους της οικογένειας και της ψυχικής υγείας των αδελφιών στις ΗΠΑ και την Κίνα και διαπίστωσε ότι οι έφηβοι από μεγαλύτερες οικογένειες έχουν χειρότερη ψυχική υγεία από εκείνους που αποτελούν μέλη μικρότερων οικογενειών.

Με αφορμή την εν λόγω έρευνα πολλοί εγείραν ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο το να έχει αδέρφια μπορεί να έχει επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και γενικά πως η ύπαρξη ενός αδερφού επηρεάζει την ευημερία του ενός ατόμου. Ειδικοί στο Yahoo Life ξεδιαλύνουν την κατάσταση και δίνουν τις απαντήσεις…

Τα μειονεκτήματα του να έχεις αδέλφια

Τα αποτελέσματα της έρευνας συνδέονται με απλά μαθηματικά: Όσο περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να φροντιστούν -υποθέτοντας ότι οι πόροι και η γονική ικανότητα παραμένουν οι ίδιες- τόσο περισσότερο οι πόροι κατανέμονται, αφήνοντας λιγότερους για τον καθένα. Πρόκειται για το φαινόμενο που αποκαλείται «αραίωση πόρων», το οποίο επιβαρύνει την ψυχική υγεία, όχι μόνο ατομικά ενός μέλους, αλλά ενδεχομένως ολόκληρης της οικογένειας. Και όταν μιλάμε για «πόρους», αυτοί μπορεί να έχουν τη μορφή χρημάτων, υλικών αγαθών αλλά και χρόνου, ενέργειας και προσοχής κ.ά.

«Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν σε νοικοκυριά με πολλά αδέρφια, μερικές φορές οι συναισθηματικές ανάγκες μεμονωμένα των παιδιών μπορεί να περνούν απαρατήρητες, με αποτέλεσμα ορισμένα να αισθάνονται παραμελημένα, απομονωμένα και αόρατα», σημειώνει η Jennifer Nurick, ψυχοθεραπεύτρια και οικοδέσποινα του Psychotherapy Central podcast.

Η «αραίωση των πόρων» μπορεί επίσης να είναι πιο κυριολεκτική, επηρεάζοντας τα οικονομικά και τα τρόφιμα στο τραπέζι. «Όταν υπάρχουν περισσότερα στόματα για τροφή, υπάρχει προφανώς αυξημένη οικονομική πίεση, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένο άγχος στο οικιακό περιβάλλον που μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία ολόκληρης της οικογένειας», λέει η Nurick. «Το άγχος των γονέων μπορεί να επηρεάσει το συνολικό συναισθηματικό κλίμα του σπιτιού», προσθέτει. Αυτοί οι περιορισμένοι πόροι μπορούν επίσης να δημιουργήσουν ανταγωνισμό. «Τα αδέρφια μπορεί να ανταγωνίζονται για τη γονική προσοχή», λέει ο Jeff Yoo, θεραπευτής στο κέντρο θεραπείας ψυχικής υγείας Moment of Clarity .

Η Nurick συμφωνεί: «Όταν περισσότερα παιδιά είναι στο σπίτι, υπάρχει προφανώς μεγαλύτερος ανταγωνισμός για τη γονική στοργή, την προσοχή και τους πόρους. Ανάλογα με τους γονείς και το οικογενειακό περιβάλλον, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ανταγωνισμό, ζήλια και σύγκριση, που θα μπορούσαν ενδεχομένως να οδηγήσουν σε άγχος και κατάθλιψη».

Επίσης «το να ζεις σε ένα σπίτι με πολλές διαφορετικές προσωπικότητες και ατομικές συμπεριφορές μπορεί να οδηγήσει σε ένα πιο χαοτικό οικιακό περιβάλλον με πολύ θόρυβο, λιγότερη ιδιωτικότητα και περισσότερες συγκρούσεις», αναφέρει η Nurick. «Για μερικά παιδιά αυτό το περιβάλλον μπορεί να είναι ιδιαίτερα αγχωτικό και να νιώθουν πως βρίσκονται συνεχώς σε μάχη ή να έχουν τάση φυγής, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε διάφορα προβλήματα ψυχικής υγείας».

«Σε μεγάλες οικογένειες, τα μεγαλύτερα παιδιά συχνά καταλήγουν επίσης να βοηθούν στη φροντίδα των μικρότερων αδερφών», εξηγεί η Nurick. «Αυτό μπορεί να οδηγήσει στο να αναλάβουν τα παιδιά το ρόλο των γονέων (διαβάστε επίσης για «το σύνδρομο της μεγάλης αδελφής») και αυτό μπορεί να προκαλέσει άγχος, δυσαρέσκεια και απώλεια ελευθερίας για τα μεγαλύτερα παιδιά, καθώς καλούνται να αναλάβουν ευθύνες ενηλίκων. «Αυτό συμβαίνει συχνά όταν οι γονείς δουλεύουν πολύ ή δεν βρίσκονται στο σπίτι για διάφορους άλλους λόγους».

Όχι μόνο αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο στα μεγαλύτερα αδέρφια που έχουν γίνει φροντιστές, αλλά μπορεί να βλάψει και τα μικρότερα παιδιά. «Έχω δει μικρότερα παιδιά σε αυτή την κατάσταση να εκφοβίζονται και να κακομεταχειρίζονται από τα μεγαλύτερα αδέρφια τους, τα οποία δεν είναι αρκετά ώριμα για να αναλάβουν αυτόν τον ρόλο, με αποτέλεσμα να προκαλούνται ποικίλα προβλήματα ψυχικής υγείας και αυτοεκτίμησης για τα μικρότερα αδέρφια», τονίζει η Nurick.

Τα πλεονεκτήματα του να έχεις αδέλφια

Σε αντίθεση με όσα προαναφέρθηκαν, υπάρχουν και πολλά καλά στο να έχεις αδέλφια. Έρευνες έχουν καταγράψει σημαντικά οφέλη που βελτιώνουν την υγεία των παιδιών και ακολουθούν ορισμένα από αυτά.

Ένας σημαντικός θετικός αντίκτυπος του να έχεις αδέρφια είναι η επίδραση στην ανάπτυξη κοινωνικών και διαπροσωπικών δεξιοτήτων, επισημαίνει η Nurick. Mελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Marriage and Family διαπίστωσε ότι τα παιδιά με αδέρφια, ιδιαίτερα εκείνα με μεγαλύτερη διαφορά ηλικίας, εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα κοινωνικών δεξιοτήτων από τα μοναχοπαίδια.

«Η έρευνα δείχνει ότι οι αλληλεπιδράσεις των αδελφών παρέχουν ένα μοναδικό πλαίσιο για την ανάπτυξη κοινωνικών ικανοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της διαπραγμάτευσης, της ενσυναίσθησης και της συνεργασίας», εξηγεί η Nurick και συνεχίζει: «πράγματα δηλαδή που γνωρίζουμε ότι οδηγούν σε αύξηση της ποιότητας των σχέσεων με θετικά αποτελέσματα στην ψυχική υγεία».

Το να έχεις αδέρφια επίσης λειτουργεί σαν να έχεις εκ των προτέρων συμπαίκτες, συνεργάτες, φίλους και συντρόφους για μια ζωή. «Τα αδέλφια μοιράζονται έναν μοναδικό δεσμό, έχοντας μεγαλώσει στο ίδιο οικογενειακό περιβάλλον. Πρόκειται για έναν δεσμό που τους επιτρέπει να κατανοούν και να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον με τρόπους που οι άλλοι μπορεί να μην το κάνουν», λέει η Nurick.

«Αυτή η συναισθηματική υποστήριξη μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευεργετική, ιδιαίτερα σε περιόδους έντονης πίεσης ή μεγάλων αλλαγών». Όλα αυτά μπορεί βοηθήσουν στη μείωση των συναισθημάτων μοναξιάς και απομόνωσης, προσθέτει ο Yoo.

Επιπλέον «οι προκλήσεις και οι συγκρούσεις που έρχονται συχνά στις σχέσεις αδελφών μπορούν να διδάξουν στα άτομα πώς να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες και τις αναποδιές και να επιμένουν μπροστά στις αντιξοότητες», λέει η Nurick. «Αυτές οι εμπειρίες μπορούν να βοηθήσουν στην οικοδόμηση μιας βάσης ανθεκτικότητας που ωφελεί σημαντικά τα άτομα σε όλη τους τη ζωή».

Ο Yoo επισημαίνει δε ότι «οι μεγαλύτερες οικογένειες έχουν συχνά πιο διαφορετικές προσωπικότητες, ενδιαφέροντα και αλληλεπιδράσεις. Τα αδέρφια μαθαίνουν να μοιράζονται, να συνεργάζονται και να χτίζουν ισχυρούς δεσμούς».

Το να έχεις αδέρφια έχει συνδεθεί και με καλύτερη σωματική υγεία, η οποία συνδέεται στενά με την ψυχική υγεία. Mελέτη διαπίστωσε ότι το να έχεις μεγαλύτερα αδέρφια επιταχύνει τον ρυθμό με τον οποίο τα μωρά αναπτύσσουν το μικροβίωμα του εντέρου τους, το οποίο μπορεί να αυξήσει την ανοσία και να προστατεύει από τις ευαισθησίες σε τροφικές αλλεργίες. Η Nurick υπογραμμίζει επίσης ότι τα αδέρφια συχνά συμμετέχουν σε περισσότερη σωματική δραστηριότητα, λόγω του κοινού παιχνιδιού, που θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε καλύτερη υγεία.

Άρα τα πλεονεκτήματα υπερτερούν των μειονεκτημάτων;

«Εξαρτάται από τα αδέρφια που έχεις», σημειώνει με χιούμορ η Nurick. Όπως επισημαίνει, πέρα από τον αριθμό των αδελφών, «ένας σημαντικός παράγοντας είναι η ποιότητα των αδελφικών σχέσεων». Ο Yoo συμφωνεί, προσθέτοντας: «Έχει να κάνει με προσωπικές αξίες, περιστάσεις και προτεραιότητες. Κάθε οικογένεια πρέπει να επικεντρωθεί σε αυτό που ευθυγραμμίζεται καλύτερα με τους στόχους και τις δυνατότητές της».