Η θρομβοπενία είναι μια αιματολογική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων στο αίμα. Τα αιμοπετάλια είναι μικρά κύτταρα που παίζουν κρίσιμο ρόλο στην πήξη του αίματος, αποτρέποντας την υπερβολική αιμορραγία.

Αν και σε πολλές περιπτώσεις η θρομβοπενία δεν προκαλεί συμπτώματα, σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτη αιμορραγία, απαιτώντας άμεση ιατρική παρέμβαση.

Αιτίες θρομβοπενίας

Η παραγωγή και η καταστροφή των αιμοπεταλίων ρυθμίζονται από τον μυελό των οστών. Η θρομβοπενία μπορεί να οφείλεται είτε σε ανεπαρκή παραγωγή αιμοπεταλίων είτε σε αυξημένη καταστροφή τους.

Ανεπαρκής παραγωγή αιμοπεταλίων

Η μείωση της παραγωγής αιμοπεταλίων μπορεί να προκληθεί από:

  • Απλαστική αναιμία: Μια σπάνια, αλλά σοβαρή διαταραχή που επηρεάζει την ικανότητα του μυελού των οστών να παράγει κύτταρα αίματος.
  • Καρκίνοι όπως η λευχαιμία ή το λέμφωμα: Οι κακοήθειες αυτές μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία του μυελού των οστών, περιορίζοντας την παραγωγή αιμοπεταλίων.
  • Ιογενείς λοιμώξεις: Ιοί όπως HIV, Epstein-Barr, ερυθρά, ανεμοβλογιά και ηπατίτιδα C μπορούν να προκαλέσουν θρομβοπενία, επηρεάζοντας τη λειτουργία του μυελού των οστών.
  • Χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία: Αυτές οι θεραπείες καταστρέφουν τα ταχέως διαιρούμενα κύτταρα, επηρεάζοντας την παραγωγή αιμοπεταλίων.
  • Κατανάλωση αλκοόλ: Η χρόνια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να μειώσει την παραγωγή αιμοπεταλίων.

Αυξημένη καταστροφή αιμοπεταλίων

Η καταστροφή των αιμοπεταλίων μπορεί να επιταχυνθεί από διάφορες αιτίες, όπως:
  • Αυτοάνοσα νοσήματα: Παθήσεις όπως ο λύκος και η ιδιοπαθής θρομβοπενική πορφύρα (ITP) μπορεί να προκαλέσουν το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στα αιμοπετάλια.
  • Βακτηριαιμία: Μια σοβαρή βακτηριακή λοίμωξη μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των αιμοπεταλίων.
  • Φάρμακα: Ορισμένα φάρμακα, όπως η ηπαρίνη και η φαινυτοΐνη, μπορούν να μειώσουν τον αριθμό των αιμοπεταλίων.
  • Θρομβωτικές διαταραχές: Παθήσεις όπως η θρομβωτική θρομβοπενική πορφύρα (TTP) και η διάχυτη ενδαγγειακή πήξη (DIC) μπορούν να προκαλέσουν αυξημένη χρήση και καταστροφή των αιμοπεταλίων.

Συμπτώματα θρομβοπενίας

Σε ήπιες περιπτώσεις, η θρομβοπενία μπορεί να μην προκαλεί εμφανή συμπτώματα. Ωστόσο, όταν ο αριθμός των αιμοπεταλίων είναι πολύ χαμηλός, μπορεί να εμφανιστούν:

  • Ανεξήγητοι μώλωπες και πετέχειες (μικρές κόκκινες ή μοβ κηλίδες στο δέρμα)
  • Αιμορραγία από τα ούλα ή τη μύτη
  • Αίμα στα ούρα ή στα κόπρανα
  • Βαριά έμμηνος ρύση
  • Πονοκέφαλοι και κόπωση
  • Ίκτερος (κιτρινωπό χρώμα στο δέρμα και στα μάτια)
  • Διόγκωση του σπλήνα

Διάγνωση θρομβοπενίας

Η διάγνωση γίνεται με βάση το ιατρικό ιστορικό, τη φυσική εξέταση και τις εργαστηριακές εξετάσεις αίματος. Οι βασικές εξετάσεις περιλαμβάνουν:

  • Γενική εξέταση αίματος (CBC): Υπολογίζει τον αριθμό των αιμοπεταλίων.
  • Επίχρισμα αίματος: Παρέχει πληροφορίες για την ποιότητα και την εμφάνιση των αιμοπεταλίων.
  • Εξέταση μυελού των οστών: Χρησιμοποιείται όταν η αιτία της θρομβοπενίας δεν είναι σαφής.
  • Δοκιμές πήξης αίματος: Βοηθούν στην αξιολόγηση της λειτουργίας των αιμοπεταλίων.

Επιπλοκές θρομβοπενίας

Όταν ο αριθμός των αιμοπεταλίων πέσει κάτω από 50.000, ο κίνδυνος αιμορραγίας αυξάνεται σημαντικά. Σε επίπεδα κάτω των 10.000, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος αυτόματης εσωτερικής αιμορραγίας, συμπεριλαμβανομένης της ενδοκρανιακής αιμορραγίας, που μπορεί να αποβεί μοιραία.

Θεραπεία θρομβοπενίας

Η θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα της κατάστασης και την υποκείμενη αιτία:

  • Αποφυγή φαρμάκων που μειώνουν τα αιμοπετάλια, όπως η ασπιρίνη και η ιβουπροφαίνη.
  • Στεροειδή φάρμακα για την καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος σε αυτοάνοσες περιπτώσεις.
  • Ενδοφλέβια ανοσοσφαιρίνη (IVIG) για την αύξηση των αιμοπεταλίων γρήγορα.
  • Μεταγγίσεις αιμοπεταλίων σε περιπτώσεις σοβαρής αιμορραγίας.
  • Χειρουργική αφαίρεση του σπλήνα (σπληνεκτομή), όταν άλλες θεραπείες αποτύχουν.
  • Νεότερες φαρμακευτικές αγωγές, που διεγείρουν την παραγωγή αιμοπεταλίων.

Συμβουλές πρόληψης και διαχείρισης

  • Περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ για τη διατήρηση της υγείας του μυελού των οστών.
  • Αποφυγή τραυματισμών που μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγία.
  • Χρήση μαλακής οδοντόβουρτσας για την προστασία των ούλων.
  • Χρήση προστατευτικού εξοπλισμού σε δραστηριότητες με κίνδυνο τραυματισμού.

Η θρομβοπενία μπορεί να είναι μια διαχειρίσιμη κατάσταση, αν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Ο ρόλος του γιατρού είναι καθοριστικός στη σωστή αξιολόγηση και εφαρμογή της κατάλληλης θεραπείας, εξασφαλίζοντας την καλύτερη δυνατή ποιότητα ζωής για τον ασθενή.