Η μάχη κατά της άνοιας εισέρχεται σε μια «νέα εποχή», καθώς επιστημονικές εξελίξεις φέρνουν στην επιφάνεια φάρμακα που μπορούν να καθυστερήσουν την εξέλιξη της νόσου ή ακόμα και να την προλάβουν.

Η νέα αυτή εποχή, όπως αναφέρουν επιστήμονες σύμφωνα με τον Guardian, αναμένεται να φέρει επανάσταση στην παγκόσμια υγειονομική περίθαλψη, δίνοντας ελπίδα σε εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν με τη νόσο του Alzheimer και άλλες μορφές άνοιας.

Τα πρώτα φάρμακα που αλλάζουν την πορεία της νόσου

Το 2024, φάρμακα όπως το lecanemab (Eisai και Biogen) και το donanemab (Eli Lilly) εγκρίθηκαν από ρυθμιστικές αρχές σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Αυτά τα φάρμακα λειτουργούν μειώνοντας τη συσσώρευση αμυλοειδούς πλάκας στον εγκέφαλο, καθυστερώντας τη γνωστική εξασθένηση έως και 30%.

Παρά τη μεγάλη πρόοδο, η ευρεία χρήση τους περιορίζεται από το υψηλό κόστος – που φτάνει τα 25.000 λίρες ανά ασθενή ετησίως – και τις αυξημένες απαιτήσεις σε τεχνολογικό εξοπλισμό, όπως εξελιγμένες διαγνωστικές σαρώσεις (PET scans) και παρακεντήσεις.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον καθηγητή Jeff Cummings από το Πανεπιστήμιο της Νεβάδα, αυτά τα φάρμακα αποτελούν την αρχή.

«Η κατανόηση και η παρέμβαση στη βιολογία της νόσου του Alzheimer ανοίγουν το δρόμο για νέες θεραπείες που μπορούν να εξαχθούν παγκοσμίως», δήλωσε χαρακτηριστικά σε δημόσια συζήτηση με την Paola Barbarino, διευθύνουσα σύμβουλο της Alzheimer’s Disease International (ADI) στο πλαίσιο εκδήλωσης για τις επιστημονικές εξελίξεις του 2024 και τα όσα αναμένονται το 2025.

Εξελίξεις στη διάγνωση και τη χορήγηση

Μια σημαντική εξέλιξη στη διάγνωση της νόσου είναι η αξιοποίηση αιματολογικών εξετάσεων για τον εντοπισμό βιοδεικτών που σχετίζονται με την άνοια, μειώνοντας την ανάγκη για δαπανηρές σαρώσεις. Επιπλέον, μελετώνται νέες μέθοδοι χορήγησης των φαρμάκων, όπως υποδόριες ενέσεις, που θα μπορούσαν να διευκολύνουν την κατ’ οίκον περίθαλψη.

Ο απώτερος στόχος, σύμφωνα με τον Cummings, είναι η ανάπτυξη από του στόματος θεραπειών, όπως χάπια που θα λαμβάνονται καθημερινά. Ένα παράδειγμα είναι το φάρμακο semaglutide (τα πασίγνωστα πλέον Ozempic και Wegovy πλέον για τη χρήση του κατά του διαβήτη και της παχυσαρκίας), το οποίο βρίσκεται σε κλινικές δοκιμές για το Alzheimer, με τα αποτελέσματα να αναμένονται το 2025.

Ο Cummings, ο οποίος διευθύνει αυτές τις δοκιμές, τόνισε ότι υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις που κάνουν τους επιστήμονες να πιστεύουν ότι το φάρμακο θα είναι αποτελεσματικό μειώνοντας τη φλεγμονή, η οποία θεωρείται «θεμελιώδες μέρος της ασθένειας».

Η πρόκληση της πρόσβασης

Η πρόσβαση στη φροντίδα για την άνοια αποτελεί πρόκληση, ειδικά για τις χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα, όπου διαμένει το 70% των ανθρώπων με άνοια. Τα φάρμακα υψηλού κόστους και η έλλειψη εξειδικευμένου εξοπλισμού παραμένουν σημαντικά εμπόδια.

Ο Cummings επισήμανε την ανάγκη για μεγαλύτερη συμμετοχή αυτών των χωρών στις κλινικές δοκιμές, κάτι που θα ενισχύσει τη γνώση του τρόπου λειτουργίας των φαρμάκων μεταξύ διαφορετικών πληθυσμών και την επιστημονική ικανότητα έναντι της άνοιας σε αυτά τα μέρη.

Πρόληψη και αλλαγή στάσης ζωής

Παρότι δεν αναμένεται άμεσα μια απόλυτη θεραπεία για το Alzheimer, οι ειδικοί, βάσει ερευνών, σημειώνουν ότι μπορούμε να προλάβουμε σχεδόν τις μισές των περιπτώσεων με μείωση βασικών παραγόντων κινδύνου, όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και η έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανση (Διαβάσε ΕΔΩ αναλυτικά τους 14 κρίσιμους παράγοντες). Η εκπαίδευση και η ενημέρωση για την πραγματική έκταση της άνοιας είναι επίσης κρίσιμες, ειδικά σε χώρες όπου υποτιμάται η σημασία της.

Η έρευνα για την άνοια βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Αν και οι νέες θεραπείες δεν είναι ακόμη προσιτές για όλους, η επιστημονική πρόοδος μας φέρνει πιο κοντά σε έναν κόσμο όπου η άνοια δεν θα είναι πλέον αναπόφευκτο μέρος της γήρανσης.