Τι συμβαίνει στο μυαλό των ανθρώπων με διπολική διαταραχή; Πώς είναι η ζωή τους και η καθημερινότητά τους; Τι μπορεί να βοηθήσει και τι να επιδεινώσει την κατάστασή τους; Υπάρχει θεραπεία;
Ας τα πάρουμε από την αρχή… Με αφορμή την σημερινή τη σημερινή ημέρα (30 Μαρτίου) που έχει ανακηρυχτεί ως Παγκόσμια Ημέρα Διπολικής Διαταραχής (World Bipolar Day), με πρωτοβουλία της Διεθνούς Εταιρείας για τις Διπολικές Διαταραχές (International Society for Bipolar Disorders), του Ασιατικού Δικτύου για τη Διπολική Διαταραχή (Asian Network of Bipolar Disorder) και του Διεθνούς Ιδρύματος για τη Διπολική Διαταραχή (International Bipolar Foundation) αποφασίσαμε αρχικά να σας εξηγήσουμε τι σημαίνει «διπολική διαταραχή».
Όπως τονίζει μιλώντας στο Newsbeast η ψυχοθεραπεύτρια, σύμβουλος ψυχικής υγείας, Μαρία Κολοκυθά «η διπολική διαταραχή είναι μια ψυχική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από σοβαρές εναλλαγές της διάθεσης, επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατάθλιψης και τουλάχιστον ένα επεισόδιο μανίας. Συνήθως την εμφανίζουν οι άνθρωποι, οι οποίοι βιώνουν σοβαρές ακραίες αλλαγές διάθεσης, σε σημείο που αυτές οι αλλαγές παρεμβαίνουν στην καθημερινότητα και λειτουργικότητά τους».
«Ο όρος ”μανιοκαταθλιπτική ψύχωση” (διπολική διαταραχή) για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε από τον ψυχίατρο Emil Kraepelin. Ο όρος ”διπολικές” χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Leonhard για διαταραχές που συνδύαζαν μανιακά και καταθλιπτικά συμπτώματα» συμπληρώνει.
«Ο έφηβος με διπολική διαταραχή είναι πιο πιθανό να παρουσιάζει κατάθλιψη»
Σύμφωνα με την ψυχοθεραπεύτρια, σύμβουλο ψυχικής υγείας, Μαρία Κολοκυθά τα συμπτώματα ενός μανιακού επεισοδίου της πρώιμης (δηλαδή σε νεαρή ηλικία) εμφάνισης διπολικής διαταραχής τείνουν να περιλαμβάνουν ξεσπάσματα θυμού και οργής, καθώς και ευερεθιστότητα, σε αντίθεση με την επεκτατική -υπερβολικά αυξημένη- διάθεση που παρατηρείται στους ενήλικες.
«Ο έφηβος με διπολική διαταραχή είναι πιο πιθανό να παρουσιάζει κατάθλιψη και ανάμικτα επεισόδια με γρήγορες εναλλαγές στη διάθεση. Σύμφωνα με έρευνες η διπολική συναισθηματική διαταραχή είναι μια ψυχική ασθένεια, της οποίας οι αιτίες είναι πολύπλοκες και φαίνεται, ότι αποτελεί αποτέλεσμα ενός συνδυασμού γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Ωστόσο, η σημαντική χρήση αλκοόλ και άλλων φαρμάκων μπορεί, να προκαλέσει συμπτώματα της διαταραχής ή να επιδεινώσει τα υπάρχοντα» μας εξηγεί.
Τι αισθάνονται όσοι έχουν διπολική διαταραχή
Κάποιος με διπολική διαταραχή θα βιώσει αλλαγές στη διάθεση που κυμαίνονται μεταξύ μανιακών και καταθλιπτικών επεισοδίων, αναφέρει η Μαρία Κολοκυθά σημειώνοντας: «Σε ένα μανιακό επεισόδιο οι πάσχοντες είναι σύνηθες να αισθάνονται ή να βιώνουν:
- υψηλή αυτοεκτίμηση
- αυξημένη ενέργεια
- μειωμένη ανάγκη για ύπνο
- ευερεθιστότητα
- αυξημένη σεξουαλική δραστηριότητα
- υπερβολικές δαπάνες
Κατά τη διάρκεια ενός μανιακού επεισοδίου, οι πάσχοντες μπορεί, επίσης, να ”βγαίνουν εκτός ελέγχου”, να αισθάνονται πολύ ανήσυχοι, να απογοητεύονται και να θυμώνουν εύκολα. Μπορεί, επίσης, να συμπεριφέρονται απερίσκεπτα, χωρίς να το αντιλαμβάνονται και να υιοθετούν επικίνδυνες συμπεριφορές, εμπλεκόμενοι σε κινδύνους. Η φάση του μανιακού επεισοδίου μπορεί, επίσης, να προκαλέσει ψυχωσικές σκέψεις και ενέργειες».
«Η νόσος φαίνεται πως είναι κατά κύριο λόγο βιολογική, οφείλεται δηλαδή σε δυσλειτουργία του εγκεφάλου»
Η σαφής αιτιολογία της διπολικής διαταραχής δεν είναι γνωστή. Φαίνεται ότι η νόσος είναι κατά κύριο λόγο βιολογική, οφείλεται δηλαδή σε δυσλειτουργία του εγκεφάλου, ο οποίος άλλοτε υπερλειτουργεί (μανία) και άλλοτε υπολειτουργεί (κατάθλιψη), επηρεάζοντας ανάλογα, τόσο τις ψυχικές (προσοχή, μνήμη, σκέψη, αντίληψη, συναίσθημα, ψυχοκινητικότητα), όσο και τις σωματικές λειτουργίες (ενεργητικότητα, ύπνος), σημειώνει η Μαρία Κολοκυθά.
«Η συμμετοχή των γονιδίων στην εκδήλωση της διπολικής διαταραχής είναι ιδιαίτερα υψηλή (υπολογίζεται σε περίπου 80%) και επομένως ο ρόλος της κληρονομικότητας είναι σημαντικός. Ψυχοπιεστικές καταστάσεις (πχ. απώλεια, έλλειψη, απειλή, απόρριψη, αλλαγή, αποτυχία, σύγκρουση, τραυματική εμπειρία) ή βλαπτικές για την υγεία του οργανισμού συνήθειες (πχ. χρήση ουσιών ή αλκοόλ, ελλιπής ύπνος, κακή διατροφή) μπορεί να επιδράσουν ως εκλυτικοί παράγοντες της διαταραχής, σε άτομα με βιολογική προδιάθεση.
Το στρες ιδίως όταν είναι ισχυρό ή παρατεταμένο, αυξάνει την πιθανότητα απώλειας των αυτορρυθμιστικών μηχανισμών του εγκεφάλου και αποδιοργάνωσης της ομαλής λειτουργίας του. Είναι το ίδιο συχνή σε άνδρες όσο και σε γυναίκες. Μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ωστόσο συνήθως εμφανίζεται στη νεαρή ενήλικη ζωή» υπογραμμίζει.
Μπορεί οι ασθενείς με διπολική διαταραχή να γίνουν επικίνδυνοι;
Εστιάζοντας στο εάν τα άτομα που πάσχουν από διπολική διαταραχή μπορεί να γίνουν επικίνδυνα η ψυχοθεραπεύτρια, σύμβουλος ψυχικής υγείας, Μαρία Κολοκυθά δηλώνει: «Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων κατάθλιψης η κύρια επικινδυνότητα των ασθενών με διπολική διαταραχή είναι η αυτοκτονικότητα (όπως συμβαίνει και στην περίπτωση της μονοπολικής κατάθλιψης).
Αντίθετα, κατά τη διάρκεια των επεισοδίων μανίας, η επικινδυνότητα των ασθενών έγκειται σε ακατάλληλες συμπεριφορές, συνεπεία της αδυναμίας ελέγχου των συναισθημάτων και της ελλιπούς κριτικής ικανότητας, οι οποίες είναι πιθανό να θέσουν σε κίνδυνο τόσο τους ίδιους, όσο και τους συνανθρώπους τους (πχ. η επικίνδυνη οδήγηση μπορεί να προκαλέσει σοβαρά τροχαία ατυχήματα, τα αλόγιστα έξοδα μπορεί να δημιουργήσουν υπέρογκα χρέη και η υπερσεξουαλική συμπεριφορά μπορεί να έχει ως συνέπεια τη μετάδοση σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων)».
Υπάρχει θεραπεία;
Η διπολική συναισθηματική διαταραχή μπορεί, να διαγνωστεί μόνο από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, διευκρινίζει η Μαρία Κολοκυθά. «Η φαρμακευτική αγωγή είναι συνήθως ένα μεγάλο μέρος ενός επιτυχημένου σχεδίου θεραπείας για τη συγκεκριμένη διαταραχή, σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες. Συχνά η διάγνωση της διπολικής διαταραχής απαιτεί χρόνο, καθώς η διάθεση του ασθενούς θα πρέπει, να παρακολουθείται για μια περίοδο εβδομάδων ή μηνών. Η διπολική συναισθηματική διαταραχή είναι μια σοβαρή ψυχική ασθένεια, η οποία, χρήζει έγκαιρης και σωστής αντιμετώπισης από έναν/μια επαγγελματία ψυχικής υγείας» λέει στο Newsbeast.
«Αξίζει να σημειωθεί, ότι πολλοί πάσχοντες από διπολική συναισθηματική διαταραχή, σε περιόδους, όπου βιώνουν καταθλιπτικά επεισόδια οδηγούνται σε αυτοκαταστροφικές απόπειρες. Συνιστάται η φαρμακοθεραπεία να συνοδεύεται από ψυχοεκπαίδευση που παρέχεται στο πάσχον άτομο και συχνά και στην οικογένειά του και περιλαμβάνει πλήρη ενημέρωση για τη φύση της διαταραχής, υποστήριξη, συμβουλευτική και εκμάθηση δεξιοτήτων, καθώς ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας ενισχύει τη λειτουργικότητα και βελτιώνει την ποιότητα ζωής, τόσο του ασθενή, όσο και του περιβάλλοντός του» σημειώνει κλείνοντας.
