Ο καρκίνος του νεφρού παρουσιάζει μια αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια στις ανεπτυγμένες χώρες, γεγονός που ερμηνεύεται από την εξίσου ανεπτυγμένη κουλτούρα πρόληψης στα κράτη αυτά, αλλά και από τις δυνατότητες που μας προσφέρουν οι σύγχρονες διαγνωστικές μέθοδοι για τον έγκαιρο εντοπισμό της νόσου. Η ανίχνευση του νεφρικού όγκου σε πρώιμα στάδια αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, αν αναλογιστούμε ότι η πλειονότητα των ασθενών με νεφρικό καρκίνο δε εμφανίζουν κανένα από τα συνήθη συμπτώματα που είναι χαρακτηριστικά της νόσου. Συναντήσαμε τον χειρουργό-ουρολόγο, κ. Γρηγόρη Δελλή σε μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση αναφορικά με την επιδημιολογία της νόσου, τους επιβαρυντικούς παράγοντες, αλλά και τη θεραπευτική προσέγγιση της νόσου. Όπως επισημαίνει στις γραμμές που ακολουθούν ο κ. Δελλής, με τη χειρουργική θεραπεία οι ασθενείς με νεφρικό όγκο που διαγιγνώσκονται σε αρχικό στάδιο έχουν πολύ καλή πρόγνωση και υψηλά ποσοστά μακροχρόνιας επιβίωσης.
Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του νεφρού και ποια είναι τα συμπτώματα που συνήθως θέτουν την υποψία της νόσου;
Ο καρκίνος του νεφρού αντιπροσωπεύει το 2-3% των νεοδιαγνωσθέντων όγκων και εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες, συγκριτικά με τις γυναίκες- σε μια αναλογία 1,5:1. Η έκτη με έβδομη δεκαετία της ζωής αποτελούν τη συχνότερη περίοδο εμφάνισης του καρκίνου του νεφρού, κι ενώ δεν παρατηρούνται διαφορές μεταξύ των φυλών, τα τελευταία χρόνια καταγράφεται μια αυξητική τάση στις ανεπτυγμένες χώρες. Το γεγονός αυτό ερμηνεύεται από τα καλύτερα ποσοστά πρόληψης που εμφανίζουν οι προηγμένες χώρες, η οποία καθίσταται εφικτή μέσω των σύγχρονων απεικονιστικών μεθόδων όπως ο υπέρηχος, η αξονική τομογραφία και η μαγνητική τομογραφία, οδηγώντας πλέον, στην ανεύρεση ασυμπτωματικών όγκων.
Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι στην πλειοψηφία των περιστατικών νεφρικών όγκων δεν εμφανίζονται συμπτώματα, μέχρι να αναπτυχθεί προχωρημένη νόσος. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις στο 15% των περιστατικών εμφανίζεται η χαρακτηριστική συμπτωματολογία της αιματουρίας, ψηλαφητής μάζας και πόνου που θέτουν την υποψία της νόσου.
Υπάρχουν επιβαρυντικοί παράγοντες που προδιαθέτουν στην εμφάνιση της νόσου;
Απόλυτα κανένας παράγοντας δεν έχει αναδειχθεί σε βασικό αίτιο για την ανάπτυξη καρκίνου του νεφρού. Ωστόσο, από μελέτες καταγράφεται θετική συσχέτιση μεταξύ ορισμένων παραγόντων και του κινδύνου εμφάνισης νεφρικών όγκων. Τέτοιοι παράγοντες είναι το κάπνισμα, όπου σχετικές έρευνες καταδεικνύουν πενταπλάσια συχνότητα νεφρικού καρκίνου στους καπνίζοντες σε σχέση με τους μη καπνιστές. Η αρρύθμιστη πίεση, ο διαβήτης, η παχυσαρκία, η νεφρική ανεπάρκεια και το οικογενειακό ιστορικό είναι επίσης, παράγοντες που έχουν συσχετιστεί θετικά με τη νόσο. Τέλος, επαγγελματικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται να επιδρούν στην εμφάνιση καρκίνου του νεφρού, με τους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται σε τομείς σχετικούς με την κατεργασία δερμάτων, τα υποδήματα, τα πετρελαϊκά προϊόντα και αυτούς που εκτίθενται στο κάδμιο και τον αμίαντο να εμφανίζουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου.
Πώς τίθεται η διάγνωση του νεφρικού καρκίνου;
Η διάγνωση τίθεται με την αξονική τομογραφία μετά την χορήγηση ενδοφλέβιου σκιαγραφικού. Η πρόσληψη του σκιαγραφικού από τον όγκο είναι χαρακτηριστική της νόσου. Η αξονική τομογραφία μας δίνει πληροφορίες για το μέγεθος του όγκου: Πιθανή εξωνεφρική επέκταση, την συμμετοχή ή μη του σύστοιχου επινεφριδίου, ύπαρξη λεμφαδένων, την κατάσταση του άλλου νεφρού. Οι όγκοι του νεφρού μπορούν να διαχωριστούν βάσει της εικόνας τους στην CT. Τα είδη των όγκων είναι: συμπαγείς ή κυστικοί. Για την αξιολόγηση των δεύτερων χρησιμοποιείται το σύστημα Bosniak.
Σε περιπτώσεις που υπάρχει επιδεινωμένη νεφρική λειτουργία ή αλλεργία στο σκιαγραφικό ή θέλουμε να διαγνώσουμε πιθανή ύπαρξη θρόμβου στην νεφρική ή την κάτω κοίλη φλέβα, θέση στην σταδιοποίηση έχει και η Μαγνητική Τομογραφία. Συμπληρωματικά στην σταδιοποίηση του καρκίνου πρέπει να γίνεται αξονική θώρακα για τον αποκλεισμό πνευμονικών μεταστάσεων. Η ακτινογραφία θώρακα δεν θα πρέπει να παραλείπεται. Άλλες εξετάσεις όπως σπινθηρογράφημα οστών, CT εγκεφάλου, PET scan έχουν ένδειξη επί ύπαρξης συμπτωματολογίας.
Σε τι συνίσταται η θεραπεία των νεφρικών όγκων;
Για την αντιμετώπιση των εντοπισμένων στο νεφρό καρκίνων η χειρουργική θεραπεία συνιστά τη θεραπεία εκλογής. Η επέμβαση μπορεί να αφορά είτε την αφαίρεση ολόκληρου του νεφρού, δηλαδή τη ριζική νεφρεκτομή ή στην περίπτωση μικρών όγκων–κάτω των 4 εκατοστών ή και λίγο μεγαλύτερων, όπου αυτό είναι τεχνικά εφικτό, και σε συνάρτηση πάντοτε με την εμπειρία του χειρουργού- την μερική νεφρεκτομή. Η ολική εκτομή του όγκου είτε ανοιχτά είτε λαπαροσκοπικά προσφέρει λογικές πιθανότητες ίασης
Εναλλακτική θεραπεία κατά του εντοπισμένου νεφρικού καρκίνου αποτελεί η χρήση των ραδιοσυχνοτήτων. Αυτές είναι η διαδερμική, λαπαροσκοπικά, η κρυοθεραπεία, η χρήση μικροκυμάτων και οι υψηλής συχνότητας εστιασμένοι υπέρηχοι. Οι τεχνικές αυτές ενδείκνυνται κυρίως για τη θεραπεία ασθενών υψηλού κινδύνου που δεν έχουν ένδειξη για χειρουργείο, σε ασθενείς με μικρούς, ασυμπτωματικούς όγκους, σε ασθενείς με έναν μόνο νεφρό ή σε ασθενείς με όγκο και στους δυο νεφρούς.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι ασθενείς με εντοπισμένο νεφρικό όγκο έχουν πολύ καλή πρόγνωση μετά τη νεφρεκτομή, κάτι που δεν ισχύει για τους ασθενείς με μεταστατική νόσο, στους οποίους τα ποσοστά μακροχρόνιας επιβίωσης είναι εξαιρετικά χαμηλά.
Μετά το χειρουργείο της ριζικής νεφρεκτομής, ο ασθενής θα πρέπει να παρακολουθείται τακτικά για διάστημα τουλάχιστον πέντε ετών. Η παρακολούθηση περιλαμβάνει αξονικές τομογραφίες, υπερήχους, ακτινογραφίες θώρακα και εξετάσεις αίματος.
Για περισσότερες πληροφορίες και αναλυτική ενημέρωση ο Γρηγόριος Δελλής MD, MSc, PhD, FEBU Χειρουργός Ουρολόγος είναι πάντα στη διάθεσή σας στο 21 3032 0492 και στη Παπαδιαμαντοπούλου 4, (Αθήνα) όπου διατηρεί το ιδιωτικό του ιατρείο.
Website: dellis-urology.gr
Ο Χειρουργός Ουρολόγος Γρηγόριος Δελλής είναι στρατιωτικός ιατρός, επιμελητής στην Ουρολογική Κλινική του 251 ΓΝΑ, ενώ παράλληλα διατηρεί Ιδιωτικό Ιατρείο.
Είναι απόφοιτος της Βαρβάκειου Σχολής, της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων (ΣΣΑΣ) και της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Εκπαιδεύτηκε στην Β΄ Πανεπιστημιακή Ουρολογική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) στο Σισμανόγλειο ΓΝΑ όπου και ολοκλήρωσε την ειδικότητα της Ουρολογίας, ενώ αναγορεύτηκε σε Διδάκτορα της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ.
